La drecha tornarà prene lo poder en Islàndia. Dins las eleccions de dissabte s’impausèt lo Partit de l’Independéncia, dirigit per Bjarni Benediktsson, qu’atenguèt dètz e nòu sètis, tres de mai dels qu’aviá fins ara. Los sòcis del Partit Progressista, que son de liberals, n’atenguèron dètz e sèt, uèch de mai. De 1995 a 2007, los dos partits formèron la coalicion que portèt lo país a la quincanèla en 2008. De mai, son clarament opausats a l’integracion d’Islàndia dins l’Union Europèa.
 
Los partits de l’esquèrra islandesa, per contra, an patit una revirada importanta. L’Aliança Socialdemocrata de la primièra ministra Jóhanna Sigurðardóttir es venguda lo tresen partit, amb nòu sètis, egalizat amb los fins ara sòcis dins lo govèrn, los Verds. Los socialistas an perdut onze sètis e los Verds n’an perdut cinc. Los socialistas an perdut mai de la mitat del sosten e an vist coma los Verds los egalizavan, en desmentissent los sondatges que lor prevesián una casuda encara mai granda.
 
Dos partits nòus son intrats dins lo parlament: Futur Brilhant, dirigit per l’umorista e cònsol de Reykjavík, Jón Garr (que lo jorn de las eleccions s’abilhèt coma lo mèstre Jedi, Obi Wan Kenobi, d’Star Wars), e lo Partit Pirata, amb cinc e quatre deputats, respectivament.
 
Al delà de las mesuras economicas e de las reduccions budgetàrias, qu’a calgut aplicar pendent la darrièra legislatura per sortir de la crisi, una autra causa qu’explica l’estonanta victòria dels partits que portèron Islàndia a la quincanèla pòt èsser lo sosten de l’esquèrra a l’intrada d’Islànda dins l’UE, que la drecha s’i opausa.
 
 
Una victòria estonanta
 
Cinc ans après la quincanèla de las principalas bancas islandesas, qu’engendrèt una singulara ondada de regeneracion democratica dins l’illa, los dos partits considerats responsables de la crisi an recuperat lo poder. An capitat gràcias a la desillusion cap als socialdemocratas e verds e pr’amor de la favor per las doas formacions conservatrises qu’avián governat lo país dempuèi la separacion de Danemarc, en 1944: l’agrari Partit Progressista e lo Partit de l’Independéncia, restacat a la potenta confederacion de la pesca.
 
La victòria dels conservators arrestarà doas de las proposicions mai brilhantas de l’inedit govèrn d’esquèrra qu’a dirigit Islàndia los darrièrs quatre ans: lo procès d’integracion a l’Union Europèa e l’aprobacion de la dicha “constitucion 2.0”.
 
Lo govèrn de Sigurðardóttir, d’efièch, presentèt formalament en 2009 la candidatura a l’UE amb l’intencion qu’Islàndia se trobèsse pas pus jamai sola dins una crisi financièra coma la que visquèt l’an precedent. Malgrat l’avanç dins la majoritat dels afars restacats a la negociacion d’adesion, las convèrsas s’encalèron sus los aspèctes clau: la pesca, principala ressorsa islandesa, e l’agricultura. En genièr passat, l’aumentacion de l’euroscepticisme (60% en los sondatges) e la davalada de l’intencion de vòte per la coalicion governamentala empenguèron Sigurðardóttir a arrestar temporàriament las convèrsas.
 
Lo programa del Partit de l’Independéncia ditz que vòl de bonas relacions comercialas amb Euròpa, mas sens s’integrar a l’Union. Dins la meteissa linha, lo Partit Progressista considèra que los interèsses del país se pòdon aténher melhor fòra l’UE. Segon aquelas formacions, Islàndia n’a ja pro amb lo tractat comercial soscrich amb Brussèlas, amb lo fach d’èsser membre de l’Associacion Europèa de Liure Escambi e de far partida de l’Espaci Schengen.
 
L’autra granda mesura que sostenguèt lo govèrn d’esquèrra que se’n va, èra l’original procès de reforma de l’anciana constitucion de 1944. Un conselh de vint e cinc ciutadans, elegits per vòte nacional, recebèt la comanda de presentar un nòu esbòs de constitucion, que prenguèt en compte de milièrs de contribucions ciutadanas via los rets socials. Los trabucs a aquel prètzfach, venent de l’oposicion dels partits conservators, empediguèron fin finala que l’esbòs se poguèsse aprovar dins lo parlament abans las eleccions. A l’ora d’ara, aquel prètzfach del conselh constitucional pòt venir pas res.
 
 
Lo reviscolament islandés
 
En octòbre de 2008, un mes après la quincanèla de Lehman Brothers als Estats Units, las tres principalas bancas islandesas seguiguèron lo meteis camin e s’enfonzèron. Lo còp foguèt fòrça dur dins un país amb un nivèl de vida plan naut e qu’a pena en 2001 se vantava d’aver los melhors banquièrs del Mond.
 
Dins aquel moment critic, lo govèrn conservator de Geir Haarde optèt per agir de manièra desparièra de fòrça govèrns europèus: decidiguèt de non nacionalizar las pèrdas de las bancas ni tanpauc de se responsabilizar del trauc qu’avián daissat a l’exterior, mai que mai entre estalviaires del Reialme Unit e dels Païses Basses. De fach o podiá pas assumir: las tres bancas en quincanèla pesavan dètz còps mai que lo PIB del país.
 
Lo Fons Monetari Internacional (FMI) portèt d’argent a l’economia de l’illa, en escambi de certanas prescripcions que se seguiguèt al pè de la letra. De fach, l’intervencion en Islàndia es una de las paucas que l’FMI a reüssidas, en collaboracion estrecha amb lo govèrn per elaborar un plan d’ajustament qu’a retornat l’estabilitat e la creissença.
 
Pel camin se son passats qualques faches singulars de mai: per exemple los ciutadans an refusat en referendum de pagar lo deute bancari reclamat pel Reialme Unit e pels Païses Basses; atanben los principals responsables economics e politics de la quincanèla de 2008 son passats pels tribunals e, dins qualque cas, an acabat en preson.
 
Amb de vias non ortodòxas, Islàndia a sauput superar la crisi en cinc ans e renàisser economicament, sens pèrdre sa moneda.