Har víver la lenga e la cultura d’òc, qu’es tanben parlar deu patrimòni toponimic o de las tradicions adara un chic abandonadas. Enqüèra que… totun, quau que sii lo camin, que mia tostemps a l’Istòria nòsta. Exemples dens las Lanas per  los jorns de junh qui arriba.

Conferéncias
 
Dissabte 1èr de junh (15h), a l’abadia d’Artós (País d’Òrta, Shalòssa), centre despartamentau deu patrimòni de las Lanas, es prepausada ua conferéncia de B. Boyrie-Fénié. Dab projeccion de mapas e fotos, la toponimista parlarà deus noms de vias, de camins e de sendèrs de las Lanas. En brac, çò qu’apèran l’ “odonimia” (deu grèc “ Οδός,”, rota). Deus camins protò-istorics o de l’Antiquitat dinc a las nòstas modèrnas autopistas que’s passejaràn a pè, a chivau, dab bròs e carretons, o en tot seguir los tropèths devarant de las montanhas dinc aus pastencs de la còsta o a dinc a las lanas e gèrts deu temps on lo milhòc n’engoliva pas ua bona part de las aigas de nòste. Entresenhas: +33 (0)5 58 73 03 89 o arthous(a)cg40.fr.
 
 
Amontanhatge a l’Ecomusèu
 
Que tomba plan, percé, justament, deu 1r de junh dinc a la Sent Martin (l’11 de noveme) au Pabalhon de las Lanas de Gasconha a Sabres –a costat de la gara deu petit trin que mia au celèbre airiau de Marquesa– qu’es prepausada ua expausicion, ua mustra com se ditz tanben, suus itineraris deus aulhèrs. Que pòrta sus çò qu’apèran l’amontanhatge o tanben la transumància. Dempuish lo Neolitic los pastors qu’an tostemps cercat las pasturas las mei bonas entaus arramats de vacas o tropèths d’aulhas e de chòcas. Suu Pont-Long, au redís de Pau, vienèn los aussalés, mentre que los aulhèrs d’Aspa o deus Varetons dravavan de las lors valèas entà anar dinc aus gèrts e tojars de Shalòssa o quitament dinc a las sostas deu Maransin. Atencion totun! los aulhèrs pitats sus las chancas –un imatge qui pèga a las Lanas de Gasconha com un lagast sus l’esquia d’un can–  ne hadèn pas l’amontanhatge; que guardavan sonque chòcas, vacivas, anhèras, anhèths e marros entà aver humèir taus camps per produsir “blat” (sègle, en fèit, hens la Gran Lana) e milh. Aquò qu’es explicat dens ua de las bòrdas de Marquesa, au miei deu pradiàs. Mes, dab l’extension deus pinhadars, s’acabèt lo temps deus ostalets, deus parcs, de las parguias e de las hèiras de Sent Ives a Viganòs o de Pèla-Busòc on anavan crompar chancas, esquiras e esquiretas.
 
Adara, los pastors que pujan en camions cap a las estivas de Bigòrra o Bearn. Un o dus sonque que hèn lo viatge a pè. Lo qui, per exemple, torna tradicionaument deus penents de la Vath d’Asun e qu’es vadut en seteme ua figura pintoresca de las comunas deu Baish-Armanhac on s’estanca cade ser davant de contunhar dinc au Vasadés. Entresenhas: +33 (0)5 58 08 31 31 o ecomusee-marqueze(a)parc-landes-de-gascogne.fr.
 
 
 
 
Joan Jacme Fénié