Vicent Partal, director del jornal catalan Vilaweb, explica son vejaire de çò que se passa en Turquia, e d’una probabla fin de l’òdi dels curds, après vesitar lo sit del jornal turc Bianet a Istambol.

La redaccion de Bianet ocupa l’estanci modernizat d’una bastissa vièlha près de Taksim. E pr’amor que las correspondéncias dels avions m’obligavan de passar qualques oras a Istambol, la setmana passada decidiguèri de los vesitar.
 
Vilaweb a una relacion fòrça especiala amb Bianet.org. En 1997 foguèri convidat per la Fondacion Heinrich Böll a far una conferéncia a Ankara. S’agissiá d’explicar a un grop de jornalistas, mai que mai combatius en favor de la democracia, cossí podián crear un mèdia per Internet qu’eludiguèsse l’estricta censura de l’epòca. D’aquela conferéncia nasquèt Bianet, un mèdia numeric turc qu’aquestes darrièrs ans a agut un ròtle essencial per fin d’estimular los mèdias e lo país cap a la democracia. Dels fondadors, ara es Nadire la que mena la dança, e la rescontri encara a l’escalièr de la bastissa, just a la pòrta de la redaccion.
 
Nos saludam sens intrar dedins encara. Supausi qu’ela s’avisa que me fa estranh la granda quantitat de botelhas de lach que i a sus la primièra taula, just al costat de l’intrada. Alavetz m’o explica sul pic: “La melhora manièra de combatre l’estabordiment e lo vòmit que causan los gases tirats per la polícia es de beure fòrça lach. Es per aquò que lo metèm aquí per que qualqu’un que se n’anarà còp sec dins la plaça pense sustot a ne prene una botelha.”
 
 
Taksim, lo quartièr de destruire
 
La plaça, per antonomasia, es Taksim. Las televisions de tot lo Mond an ensenhat çò que se i passava, d’imatges espectacloses dels dètz jorns d’inesperada rebellion que s’acabèron en patacs dimenge de matin, amb un immens desplegament de la polícia que fòrabandiguèt lo campament. Mas darrièr las fòtos e lo vidèo i a fòrça istòrias que los jornalistas de Bianet an explicadas amb tot lo detalh, en turc e en anglés, sus lor sit. A l’entorn de l’inevitable e reconfortant tast de tè, començan de m’explicar de situacions, de personatges e de donadas fins qu’arriba una clau desconeguda per ieu. Poiriam dire de qualque biais que Taksim es lo quartièr de destruire. Me passaretz ja l’excès, mas l’explicacion que fan me mena a aquela pensada. La plaça es al mièg d’un quartièr, Kera, qu’èra estat tradicionalament lo quartièr de las minoritats, sustot dels grècs e armènis. Long de las annadas las minoritats lingüisticas e culturalas an desaparegut mas son estadas remplaçadas curiosament per d’autras minoritats socialas amb lors politicas contraculturalas, que faguèron de qualque biais subreviure l’esperit de Taksim. Èsser lo luòc tradicional de celebracion del Primièr de Mai aviá convertit mai encara la plaça en un simbòl rebèl, e aquela combinason de factors, aquel esperit es una de las rasons de l’obsession de l’estat per la destruire, amb l’argument de dobrir una via de circulacion mai modèrna.
 
Dins lo pargue adjacent a la plaça, lo Pargue Gezi es ont se son concentrats la majoritat dels acampats e ont l’activitat politica bolís. I intri e m’estona prigondament de veire en un canton, dissimulats mas clarament presents, un grop de curds. Sus una flaçada an pintat la sigla PKK, considerada terrorista en Turquia. E, encara mai estonant, an penjat un enòrme retrach d’Abdullah Öcalan, lo cap de la guerrilha curda del PKK considerat per l’estat turc coma lo diable —e mai l’inici recent de quicòm que sembla un procès de patz—.
 
 
Los primièrs de la fila, los curds
 
L’estonament es pas gratuit. Fa d’ans, una preséncia tan visibla, clara e frapanta per carrièras del nacionalisme curd seriá estada impossibla. En Curdistan, mas sustot en Turquia. Pas solament per la polícia, mas per las quitas gents. Las gents, los turcs, los aurián fòrabandits a còps de pè. Demandi als gojats que i a dins una tenda s’an agut qualque chepic per la bandieròla. Me respondon que pas gaire, qualque discussion pojada de ton e pro. Sorison del temps que me fan notar qu’eles son exactament los primièrs en la linha de tir de la polícia. “D’unes que i a pensan que se la polícia deu tuar qualqu’un, que sián los curds”, çò remarca un d’eles. Fau la mina sceptica e un autre rectifica: “Benlèu o fan pas exprès, mas lo fach es que quand la polícia i intra, los primièrs de la fila sèm curds.” “Es totjorn estat aital”, çò disi.
 
E o disi perque o ai vist. Bianet n’es un exemple clar. Los fondadors del mèdia son de curds e lor calguèt se consagrar a portar la democracia en Turquia quitament abans d’èsser reconeguts coma çò que son. Bianet es una revista facha per de curds entà los turcs. Lo Partit de la Justícia e de la Patz es un partit que los curds an fabricat pels turcs. E aital mantas causas. A Van, en una amassada amb un grop de joves professors curds, òm nòta que i a pas cap d’alternativa e òm se mòstra fisançós qu’a travèrs d’aquelas iniciativas los turcs acceptaràn melhor la realitat curda: “Quora an vist cossí cargava la polícia a Taksim, d’unes an pensat probable que s’aquò se pòt far al centre d’Istambol, se poirà far dins las montanhas de Curdistan.”
 
 
De movements timids
 
Soi fòrça sceptic sus aquò, sul fach que la populacion turca reagisca, mas pòdi pas amagar que i a un cèrt movement. Pichon e limitat mas visible, indiscutiblament visible en la preséncia d’un drapèl amb la cara d’Öcalan al quite centre d’Istambol o en l’assompcion publica e dobèrta de lor nacionalitat de la part de Nadire e dels fondadors de Bianet. Me remembrarai totjorn quand la coneguèri. La conferéncia que ieu deviái far, lo govèrn turc l’enebiguèt e, fin finala, la faguèrem d’un biais mai o mens clandestin dins lo Collègi dels Arquitèctes. Lo president èra un bonòme, un luchaire dels grands per la democracia, mas lo gropet dels curds se gausava pas mostrar coma tal, quitament pas davant el. L’òdi dels curds —lo mesprètz, se tot va fòrça ben— jonhiá de gents de totas las ideologias, quitament los democratas. Dins la conferéncia, parlèri dobèrtament de la causa curda, e remarquèri qu’èra pas una referéncia benvenguda. Nadire me portèt a l’aeropòrt, quand tot s’acabèt, e foguèt pas qu’ailà, quand aviái ja un pè dins l’avion, que non me mercegèt pas per lo supòrt public qu’aviái balhat a la causa curda pendent la conferéncia. M’esclarziguèt —e aquò m’estonèt— que preferissián simplament que los autres ne foguèsson pas conscients. “I a fòrça paur perque los turcs accèptan pas solament l’existéncia dels curds e venon fòrça violents sul pic”, çò me diguèt per s’explicar.
 
Dempuèi alara, un fum d’annadas an passat e, ara, Bianet pòt portar sus la primièra pagina de nòvas sus Öcalan e sul PKK, coma se passa quand soi a escriure aquò e, a l’encòp, es al cap de l’informacion sul deslotjament de la Plaça Taksim. Es un cambiament enòrme que ne ditz fòrça de la siá capacitat e del sieu vam enòrme. Quand torni èsser a la pòrta, aqueste còp per partir, li disi que se’n pòt sentir fièra, soritz en regardant las botelhas de lach: “Sustot, es important ara qu’aqueles jovents sòrtan pas d’aquí sens ne prene una”, çò me ditz.
 
 
 
 
Vicent Partal
Traduch e adaptat del catalan