Nelson Mandela, cap de la lucha contra l’apartheid e èx-president de Sud-Africa, moriguèt ièr a 95 ans. “La nòstra nacion a perdut son filh mai grand, un paire”, çò diguèt lo president sud-african, Jacob Zuma. “Res pòt pas aleugierir aquel sentiment de pèrda”, çò apondèt Zuma, que soslinhèt que Madiba (“lo paire”, coma es conegut), se sacrifiquèt per que Sud-Africa foguèsse liura.
Lo messatge de Nelson Mandela
Pendent los longs decennis que s’esperlonguèt lo regim racista sud-african, paucas gents aurián predich que lo cambiament politic seriá pacific, democratic e pachat. La minoritat blanca governava lo país amb un ponh de fèrre e manteniá un estat de guèrra permanenta amb la majoritat de las republicas vesinas. A l’interior del país, las revòltas èran constantas dins los guètos negres de las grandas vilas e qualques grops agissián dirèctament per mejan de la lucha armada. Dins aquel contèxt, l’existéncia de Nelson Mandela dins la preson de nauta seguretat de Robben Island constituissiá un simbòl qu’encarnava un messatge tan pacific e tan digne coma utopic.
Mas, gaireben coma un miracle, la transicion e lo cambiament politic se menèron a tèrme d’un biais pacific e pachat. La reüssida del president Frederik De Klerk foguèt de liberar Mandela e de negociar amb la sola persona qu’aviá un prestigi e una autoritat inquestionables sus totes los sectors de la resisténcia, mentre que la granda reüssida de Nelson Mandela foguèt de comprene que los blancs èran imprescindibles per bastir una nòva Sud-Africa democratica e prospèra. Davant la temptacion del revenge, Mandela impausèt la linha de la compreneson. Lo primièr president negre del país comprenguèt —e es fòrça important— que i a una granda diferéncia entre perdonar e desmembrar. Se pòt perdonar sens desmembrar, e lo país netegèt sa consciéncia amb la Comission Vertat e Reconciliacion.
Tant que Mandela es estat viu e a l’òbra, degun a pas gausat trencar aquel modèl de succès qu’es estat un exemple mondial. Es vertat que i a agut de moments de tension entraïnats per de grops extremistas dels dos costats etnics. Es comprensible, e es probable que n’i aja mai dins l’avenir. Mas lo legat de tolerància e dialòg qu’encarnava Mandela deu èsser preservat per garentir lo futur del país. La tòca dels sieus successors politics es de velhar sus aquel eiretatge.
La carrièra de Nelson Mandela en qualques vidèos
Sa vida e sa carrièra son marcadas pel coratge e la perseverança. Mandela a traversat de moments intenses, que qualques unes an marcat l’istòria de tot lo Mond. Vaicí un petit ramelet de vidèos:
La primièra entrevista, dins la clandestinitat (21 de mai de 1961):
Extrach de la declaracion al tribunal que lo jutgèt (1964): (la declaracion completa es aquí).
Liberacion (11 de febrièr de 1990, nòva de la BBC):
Discors a Ciutat del Cap just après sa liberacion (11 de febrièr de 1990):
Àudio de sa primièra conferéncia de premsa, l’endeman de sa liberacion (12 de febrièr de 1990):
Discors dins l’estadi de Wembley, a Londres (16 d’abril de 1990):
En festejant l’autrejament del prèmi Nobel de la patz (10 de decembre de 1993) (aquí tot lo discors integral).
Discors “Free at last” (Fin finala liures) (2 de mai de 1994):
Discors après èsser elegit president (10 de mai de 1994):
A la finala simbolica de la Copa del Mond de rugbi de 1995:
Discors a l’Universitat d’Harvard (1998):
Concèrt de celebracion del nonanten anniversari de Mandela. Representacion d’Amy Winehouse (en junh de 2008):
Mandela en dançant (19 de julhet de 2010):
Compilacion dels discorses de Mandela a l’ÒNU:
Un dels darrièrs imatges, dins son nonanta quatren anniversari (18 de julhet de 2012):
Lo messatge de Nelson Mandela
Pendent los longs decennis que s’esperlonguèt lo regim racista sud-african, paucas gents aurián predich que lo cambiament politic seriá pacific, democratic e pachat. La minoritat blanca governava lo país amb un ponh de fèrre e manteniá un estat de guèrra permanenta amb la majoritat de las republicas vesinas. A l’interior del país, las revòltas èran constantas dins los guètos negres de las grandas vilas e qualques grops agissián dirèctament per mejan de la lucha armada. Dins aquel contèxt, l’existéncia de Nelson Mandela dins la preson de nauta seguretat de Robben Island constituissiá un simbòl qu’encarnava un messatge tan pacific e tan digne coma utopic.
Mas, gaireben coma un miracle, la transicion e lo cambiament politic se menèron a tèrme d’un biais pacific e pachat. La reüssida del president Frederik De Klerk foguèt de liberar Mandela e de negociar amb la sola persona qu’aviá un prestigi e una autoritat inquestionables sus totes los sectors de la resisténcia, mentre que la granda reüssida de Nelson Mandela foguèt de comprene que los blancs èran imprescindibles per bastir una nòva Sud-Africa democratica e prospèra. Davant la temptacion del revenge, Mandela impausèt la linha de la compreneson. Lo primièr president negre del país comprenguèt —e es fòrça important— que i a una granda diferéncia entre perdonar e desmembrar. Se pòt perdonar sens desmembrar, e lo país netegèt sa consciéncia amb la Comission Vertat e Reconciliacion.
Tant que Mandela es estat viu e a l’òbra, degun a pas gausat trencar aquel modèl de succès qu’es estat un exemple mondial. Es vertat que i a agut de moments de tension entraïnats per de grops extremistas dels dos costats etnics. Es comprensible, e es probable que n’i aja mai dins l’avenir. Mas lo legat de tolerància e dialòg qu’encarnava Mandela deu èsser preservat per garentir lo futur del país. La tòca dels sieus successors politics es de velhar sus aquel eiretatge.
La carrièra de Nelson Mandela en qualques vidèos
Sa vida e sa carrièra son marcadas pel coratge e la perseverança. Mandela a traversat de moments intenses, que qualques unes an marcat l’istòria de tot lo Mond. Vaicí un petit ramelet de vidèos:
La primièra entrevista, dins la clandestinitat (21 de mai de 1961):
Extrach de la declaracion al tribunal que lo jutgèt (1964): (la declaracion completa es aquí).
Liberacion (11 de febrièr de 1990, nòva de la BBC):
Discors a Ciutat del Cap just après sa liberacion (11 de febrièr de 1990):
Àudio de sa primièra conferéncia de premsa, l’endeman de sa liberacion (12 de febrièr de 1990):
Discors dins l’estadi de Wembley, a Londres (16 d’abril de 1990):
En festejant l’autrejament del prèmi Nobel de la patz (10 de decembre de 1993) (aquí tot lo discors integral).
Discors “Free at last” (Fin finala liures) (2 de mai de 1994):
Discors après èsser elegit president (10 de mai de 1994):
A la finala simbolica de la Copa del Mond de rugbi de 1995:
Discors a l’Universitat d’Harvard (1998):
Concèrt de celebracion del nonanten anniversari de Mandela. Representacion d’Amy Winehouse (en junh de 2008):
Mandela en dançant (19 de julhet de 2010):
Compilacion dels discorses de Mandela a l’ÒNU:
Un dels darrièrs imatges, dins son nonanta quatren anniversari (18 de julhet de 2012):
|
Jornalet es possible gràcias al sosten economic e jornalistic dels legeires e benevòls. Se lo podètz sosténer en venent sòci dels Amics del Jornalet o de l'Associacion ADÒC, o tot simplament en fasent un don, atal contribuiretz a far un mèdia mai independent e de melhora qualitat.
Passèrem qualques jorns a la Ciutat del Cap amb la femna dins un backpakers que cada cambra aviá son nom. Nos escasèt la cambra "Madiba". Vos semblarà ninòi mas per nosautres foguèt esmovent. Qu'Africa del Sud, e lo mond sence , s'imprengnen de l'èime de Mandela!
Los blancs qu'an deishat (oficaument) lo poder perdeque la situacion mondiau qu'avé cambiat. La fin de l'URSS qu'a cambiat la dona e qu'a tirat lo drin de legitamacion d'aquest regimi nazista sostenut per las potencias capitalistas au nom de la luta contra lo comunisme. Tà jo que son los blancs que son los grans ganhant de tot aquò, perque la situacion de dominacion capitalista d'aquesta classa qu'ei tostemps la mèsma, e adara tanben dab ua classa negra capitalista. Qu'ei d'alhors tad eths ua reussida, pramor l'apartheid qu'a tostemps tentar de crear ua classa mediana negra entà divisar la luta. Adara los townships que son tan gran com abans, l'apartheid qu'ei economic mès adara qu'a la legitimitat de la democratia! quina escadença taus tira-sangue deu pòple...Qu'esto lo mesmo processus que la transicion espanhola, dab la mèsma question : coma sauvar lo regimi shens provocar la revolucion sociau.
Que devem tanben tornar apera que lo Mandela qu'èra tà la luta armada contra l'apartheid contra l'avis de l'ANC e dab lo PC sud-african. Qu'ei eth, entre autes, qu'a creat l'Umkhonto, l'organisation armada contra l'apartheid. Après qu'ei segur que lo mandela qu'esto un gran lutador deu pòple dab gran arrespèct tau son combat mès l'important ne son pas los grans omis que son los pòples.
Adara la luta tà la liberacion totau deus pòples d'azania que debi continuar!
Un òme qu'a perdonat a sos borrèus e qu'a permés, amb l'arquevèsque Desmond Tutu, que lo país tombèsse pas dins lo cicle vengença-murte-vengença o quitament dins un genocidi.
Un òme qu'a tirat las consequéncias de sas flaquesas e que se n'es anat en daissar lo poder a d'autres… quand auriá pogut tornar èsser elegit… E quand òm vei los successors, òm pòt regretar que se siá arrapat al poder…
Ara, n'entenèm de compliments, de lausenjas de la part de nòstres dirigents (òmes e femnas).
Seriá mai bon que se calèssen e que metèssen en practica pas qu'una sola de las causas que faguèt Mandela : s'ocupar dels afars del país (e non pas de lors afars) e s'arrapar pas al poder…
Mas cal pas somiar…
Tanben, un brave mercé per sa reaccion rapida e los vidèos que prepausa!
Gramaticalament, me sembla qu'es melhor d'escriure en occitan "nos a quitatS", segon una règla d'acòrdi plan servada dins nòstra lenga, al contrari del catalan qu'es a l'abandonar totalament. Sul fons, se pòt dire que lo jorn de Nelson Mandela es un pauc l'anti-Franco perque los faissistas espanhòlas an costuma de celebrar lo 18 de julhet per de motius moralament e politica invèrses; lo començament de l'insurreccion militara franquista en 1936.
Vòstre comentari es a mand d’èsser validat. Per terminar lo procès de validacion, vos cal encara clicar sul ligam qu’anatz recebre per e-mail a l’adreiça qu’avètz indicada.
Escriu un comentari sus aqueste article
Senhala aqueste comentari