Trapèri aqueste libre vièlh al Salon del Libre Occitan que se teniá a Montoliu al moment d’“Escrituras” (al plural), una manifestacion culturala de tria qu’organizava la seccion d’Aude de l’Institut d’Estudis Occitans. Pels qu’o sabon pas encara, “Escrituras” contunha d’existir, mas malurosament lo “Salon” se fa pas pus. Aquela manifestacion a l’entorn de las escrituras occitanas se debana cada an a la prima. Recampa de creators sus de tèmas variats. Tampi aquí la sequéncia publicitària e la capelada a l’Alan Roch.
Dins ma ja longa quista de coneissenças subre lo movement nacionalista occitan, aviái ja encontrat aquel nom de Joan Carles-Brun dins d’obratges tocant l’istòria de çò qu’es convengut d’apelar “lo movement occitanista”. Mas aviái pas jamai legit res d’aquel òme. Cal dire que de çò qu’apreniái sul seu compte me balhava pas l’enveja de lo legir. La seguida dels eveniments confirmarà la causa, coma o anatz veire. Per çò que, d’efièch, me soi daissat anar a crompar aqueste libre vièlh, escrich fa mai de cent ans. Òc ben, a ieu tanben, qualques còps, la curiositat me buta e cabussi. Foguèt pas una error de joventut, mas un pecat de golardesa.
Qual èra aquel Joan Carles-Brun? Per ne saupre mai auriái pogut anar sus Internet véser çò que ne disián. Pasmens, lo personatge m’interessava pas pro per far la demarcha. Vos balhi pas que çò que pòrta lo libre: delegat general de la Federacion Regionalista Francesa, agregat de l’Universitat, professor al Collègi de las Sciéncias Socialas. E! segon çò que conten sa bibliografia, seriá estat poèta de lenga franchimanda.
Lo capitol primièr, que pòrta subre los excèsses de la centralizacion francesa, es aquí per testimoniar que la centralizacion franchimanda es estada de longa denonciada coma una tara. Amb mai o mens de viruléncia segon las personas e las temporadas, mas lo mal es estat totjorn combatut als quatre cantons de l’Exagòn. Joan Carles-Brun denóncia la mentalitat d’assistit que generís lo colonialisme: “Atal meteis, tal coma la costuma de se virar de longa cap al poder central, aquò demesís l’energia civica; a fòrça de recebre e d’acceptar los jutjaments totes prèstes de la premsa parisenca (o de la que desgaunha la premsa parisenca) abotís a la creacion d’una mentalitat factícia e a una reala incapacitat de pensar”. Un pauc pus luènh, a prepaus d’economia, l’autor buta la rega: “Aquí tanben, la costuma del recors constant a l’Etat produsís l’efièch regretable de paralisar l’iniciativa individuala. Aquò s’es vist al moment dels trebolèris recents en Lengadòc ont los vinhairons demandavan al poder central de lor far vendre lor vin”. Mas aquí doblida de dire qu’èra l’Estat que decidissiá de las règlas de jòc en matèria de comèrci interior e exterior. Alavetz, çò que demandavan los vinhairons occitans èra la modificacion d’aquelas reglamentacions. O podián pas demandar a qualqu’un mai qu’al que las establissiá (ara son l’Union Europèa e l’Organizacion Mondiala del Comèrci).
L’escafament dels departaments per erigir de regions amb mai o mens de competéncias es quicòm qu’es revendicat desempuèi las annadas 1870. La primièra proposicion de lei depausada dins aquel sens data de 1871. N’i agèt maitas fins a al chaple de 1914-1918. Un moment donat Joan Carles-Brun cita un de sos companhs, A. Croquez, qu’en 1906 diguèt: “Se tracha pas mai de saber se l’òm es regionalista, mas cossí o sièm”. Auèi, mai d’un sègle pus tard, gaireben res a pas cambiat: se tracha pas mai de saber se l’òm es autonomista, mas cossí o sièm. Es dire s’avèm gaire avançat dins nòstre combat de liberacion nacionala. Joan Carles-Brun qu’es un regionalista tras que moderat, sap pasmens navigar e gardar cap en politica: “La Federacion reconeis coma sos adversaris pas que los jacobins de totes los partits”. Pas que los jacobins de totes los partits, aquí tanben una evidéncia qu’es necite de rebecar en 2013 talament es vertat que cèrts militants de la causa occitana an tendéncia a se daissar breçar pels cants de las serenas imperialistas tre qu’aquelas cantan “ponchut”. Quand òm es realista, òm s’aliga pas amb lo leon en pensant lo convéncer de pàisser e manjar de civada. E mai per èsser un regionalista de tendéncia bassa, l’autor arriba a daissar passar lo mot d’autonomia dins son discors: “Qual ditz autonomia comunala o regionala e ditz pas autonomia budgetària ditz pas res”, aquí encara sièm dins l’actualitat. D’uèi, lo Partit de la Nacion Occitana es d’acòrdi per una tala estapa dins lo procès de liberacion nacionala.
Al moment ont aqueste libre es estat escrich i aviá dos corrents descentralizaires en França: los federalistas e los regionalistas. Va sens dire que los federalistas èran vertadièrament pus radicals que los regionalistas e que, justament, aqueste libre es estat escrich per teorizar lo regionalisme contra lo federalisme. Fa un sègle ja, los regionalistas volián pas “far paur”. Lo libre es estat escrich amb aquesta tòca. Mas aquò se sap ben pro, per far pas paur a deguns, çò melhor es de far pas res. Es çò que fan los regionalistas desempuèi que regionalistas i a: fan pas res que trebolèsse lo païsatge politic. Atanben es pas amb los regionalistas que la causa occitana va avançar. Aquò’s la rason per la quala daissarai pas jamai degun me dire de regionalista. Soi nacionalista, qu’agrade o pas.
Sèrgi Viaule
_____
CHARLES-BRUN, Jean. Le regionalisme. Edicions Bloud & Ciá. Colleccion “Bibliotèca regionalista”, 1911. 285 paginas.
Dins ma ja longa quista de coneissenças subre lo movement nacionalista occitan, aviái ja encontrat aquel nom de Joan Carles-Brun dins d’obratges tocant l’istòria de çò qu’es convengut d’apelar “lo movement occitanista”. Mas aviái pas jamai legit res d’aquel òme. Cal dire que de çò qu’apreniái sul seu compte me balhava pas l’enveja de lo legir. La seguida dels eveniments confirmarà la causa, coma o anatz veire. Per çò que, d’efièch, me soi daissat anar a crompar aqueste libre vièlh, escrich fa mai de cent ans. Òc ben, a ieu tanben, qualques còps, la curiositat me buta e cabussi. Foguèt pas una error de joventut, mas un pecat de golardesa.
Qual èra aquel Joan Carles-Brun? Per ne saupre mai auriái pogut anar sus Internet véser çò que ne disián. Pasmens, lo personatge m’interessava pas pro per far la demarcha. Vos balhi pas que çò que pòrta lo libre: delegat general de la Federacion Regionalista Francesa, agregat de l’Universitat, professor al Collègi de las Sciéncias Socialas. E! segon çò que conten sa bibliografia, seriá estat poèta de lenga franchimanda.
Lo capitol primièr, que pòrta subre los excèsses de la centralizacion francesa, es aquí per testimoniar que la centralizacion franchimanda es estada de longa denonciada coma una tara. Amb mai o mens de viruléncia segon las personas e las temporadas, mas lo mal es estat totjorn combatut als quatre cantons de l’Exagòn. Joan Carles-Brun denóncia la mentalitat d’assistit que generís lo colonialisme: “Atal meteis, tal coma la costuma de se virar de longa cap al poder central, aquò demesís l’energia civica; a fòrça de recebre e d’acceptar los jutjaments totes prèstes de la premsa parisenca (o de la que desgaunha la premsa parisenca) abotís a la creacion d’una mentalitat factícia e a una reala incapacitat de pensar”. Un pauc pus luènh, a prepaus d’economia, l’autor buta la rega: “Aquí tanben, la costuma del recors constant a l’Etat produsís l’efièch regretable de paralisar l’iniciativa individuala. Aquò s’es vist al moment dels trebolèris recents en Lengadòc ont los vinhairons demandavan al poder central de lor far vendre lor vin”. Mas aquí doblida de dire qu’èra l’Estat que decidissiá de las règlas de jòc en matèria de comèrci interior e exterior. Alavetz, çò que demandavan los vinhairons occitans èra la modificacion d’aquelas reglamentacions. O podián pas demandar a qualqu’un mai qu’al que las establissiá (ara son l’Union Europèa e l’Organizacion Mondiala del Comèrci).
L’escafament dels departaments per erigir de regions amb mai o mens de competéncias es quicòm qu’es revendicat desempuèi las annadas 1870. La primièra proposicion de lei depausada dins aquel sens data de 1871. N’i agèt maitas fins a al chaple de 1914-1918. Un moment donat Joan Carles-Brun cita un de sos companhs, A. Croquez, qu’en 1906 diguèt: “Se tracha pas mai de saber se l’òm es regionalista, mas cossí o sièm”. Auèi, mai d’un sègle pus tard, gaireben res a pas cambiat: se tracha pas mai de saber se l’òm es autonomista, mas cossí o sièm. Es dire s’avèm gaire avançat dins nòstre combat de liberacion nacionala. Joan Carles-Brun qu’es un regionalista tras que moderat, sap pasmens navigar e gardar cap en politica: “La Federacion reconeis coma sos adversaris pas que los jacobins de totes los partits”. Pas que los jacobins de totes los partits, aquí tanben una evidéncia qu’es necite de rebecar en 2013 talament es vertat que cèrts militants de la causa occitana an tendéncia a se daissar breçar pels cants de las serenas imperialistas tre qu’aquelas cantan “ponchut”. Quand òm es realista, òm s’aliga pas amb lo leon en pensant lo convéncer de pàisser e manjar de civada. E mai per èsser un regionalista de tendéncia bassa, l’autor arriba a daissar passar lo mot d’autonomia dins son discors: “Qual ditz autonomia comunala o regionala e ditz pas autonomia budgetària ditz pas res”, aquí encara sièm dins l’actualitat. D’uèi, lo Partit de la Nacion Occitana es d’acòrdi per una tala estapa dins lo procès de liberacion nacionala.
Al moment ont aqueste libre es estat escrich i aviá dos corrents descentralizaires en França: los federalistas e los regionalistas. Va sens dire que los federalistas èran vertadièrament pus radicals que los regionalistas e que, justament, aqueste libre es estat escrich per teorizar lo regionalisme contra lo federalisme. Fa un sègle ja, los regionalistas volián pas “far paur”. Lo libre es estat escrich amb aquesta tòca. Mas aquò se sap ben pro, per far pas paur a deguns, çò melhor es de far pas res. Es çò que fan los regionalistas desempuèi que regionalistas i a: fan pas res que trebolèsse lo païsatge politic. Atanben es pas amb los regionalistas que la causa occitana va avançar. Aquò’s la rason per la quala daissarai pas jamai degun me dire de regionalista. Soi nacionalista, qu’agrade o pas.
Sèrgi Viaule
_____
CHARLES-BRUN, Jean. Le regionalisme. Edicions Bloud & Ciá. Colleccion “Bibliotèca regionalista”, 1911. 285 paginas.
Jornalet es possible gràcias al sosten economic e jornalistic dels legeires e benevòls. Se lo podètz sosténer en venent sòci dels Amics del Jornalet o de l'Associacion ADÒC, o tot simplament en fasent un don, atal contribuiretz a far un mèdia mai independent e de melhora qualitat.
I a pas cap de comentari
Vòstre comentari es a mand d’èsser validat. Per terminar lo procès de validacion, vos cal encara clicar sul ligam qu’anatz recebre per e-mail a l’adreiça qu’avètz indicada.
Escriu un comentari sus aqueste article
Senhala aqueste comentari