Actualitats
Sant Jolian de Bèc. Un vilatge que s'afirma e se mòstra en occitan
Tèxte legit
A las raras de Rasés e Corbièras dins Aude, a unes paucs quilomètres de la vilòta de Quilhan, campa Sant Jolian de Bèc, un polit vilatge, tipic d'aquesta partida de Lengadòc, al piemont dels Pirenèus. Lo païsatge es d'una beltat a copar lo buf. I demòran unes cent-vint estatjants. Dempuèi 50 ans la populacion i es plan establa quitament se l'activitat economica d'aquestas darrièras decadas es passada d'un agropastoralisme local a una activitat professionala a l'exterior del vilatge.
Fins a 1985, las carrièras del vilatge avián pas cap de noms oficials. Los postièrs coneissián per còr ont restavan lo monde. Per rasons de precisions del cadastre, lo municipi volguèt balhar noms a las carrièras. Sulpic foguèron pas retenguts los noms comuns e tristasses coma "Carrièra Jules Ferry" o "Plaça de Gaulle". Instinctivament cadun se mostrèt favorable per batejar los toponims amb los noms de sempre, los noms qu'èran emplegats de generacions en generacions. De segur, aqueles noms èran en occitan. Atal en 1985, las placas redigidas en lenga nòstra foguèron pausadas dins tot lo vilatge.
Lo conselh municipal volguèt tanben que los noms foguèsson escrits en grafia classica e puslèu en occitan estandart. Per exemple, i a dos articles definits en concurréncia dins aqueste parçan: "le" e "el", mas causiguèron d'emplegar l'article normatiu "lo". La femna del cònsol d'aquesta epòca, qu'èra regenta, possedissiá un diccionari occitan. Foguèt ela qu'insistiguèt e obtenguèt del municipi l'emplec d'aquesta grafia, çò explica Daidièr Avelhan lo cònsol de uèi qu'es pro fièr d'aquela decision: " L'occitan es l'occitan e b'ac cal escriure atal! ".
La recepcion d'aquela occitanisacion de las carrièras foguèt viscuda amb naturalitat pels vilatjans que ja apelavan los luòcs de Sant Jolian atal coma o foguèt placardat:" Per la populacion d'origina, aquò èra normal. A pas res cambiat, mes a part que i aviá una placa sus la muralha: "Lo recanton" es demorat "Lo recanton", "La Font d'Amont" es demorada "La Font d'Amont". "çò ditz en Sr. Avelhan.
En Crestian Rosset qu'èra conselhièr municipal a l'epòca explica que causiguèron placas de carrièras polidas e de bon veire, amb la crotz occitana dessús: "Voliam pas d'aquelas placas que se veson de pertot". Foguèt el que prenguèt la pertusaira e que fixèt las placas a las parets del vilatge.
Quitament se l'usatge de la lenga eiretada a demesit a Sant Jolian, es un endreit que l'occitanitat s'i viu d'un biais intènse e instinctiu. Lo cònsol nos recebèt amb entosiasme e amabilitat e es amb plaser que nos respondèt entierament en occitan, pròva, se ne caliá donar una, que la cultura nòstra es plan viva. Amb passion parla del siu vilatge e de la siá istòria, dels ostals qu'autres-còps èran bastits amb colonatges. Conta anecdòtas coma la del vielh molin del parçan que se sòna "Molin d'en Balança": lo molinièr que mesurava lo gran, non pas al pes mas al ferrat, aplanissiá lo nivèl de gran amb l'ansa en dire: "B'ac rasi amb l'ansa e m'apèli Balança" (aqueste nom ja èra donat abans la pausa de las placas e a conservat son ortogràfia a la francesa).
La topografia en occitan es pas estada lo primièr episòdi cap a la lenga nòstra: cinc ans abans en 1980, lo municipi aviá votat una mocion en favor de l'occitan a la TV. L'estacament a la lenga nòstra de Sant Jolian de Bèc se sentís de pertot dins lo vilatge. Basta saber dubrir los uèlhs e lo còr e lo monde d'ennaut vos parlaràn amb amor en lenga nòstra, una lenga enrasigada sus aquesta tèrra dempuèi mila ans.
Sant Jolian de Bèc, un vilatjon qu'unes poirián pensar èsser sens importància, fa en tota umilitat, çò que mantuns que se creson importants gausan pas o sabon pas far: se mòstra en occitan. Fin finala es un vilatge fòrça important...
Terric Lausa
Jornalet es possible gràcias al sosten economic e jornalistic dels legeires e benevòls. Se lo podètz sosténer en venent sòci dels Amics del Jornalet o de l'Associacion ADÒC, o tot simplament en fasent un don, atal contribuiretz a far un mèdia mai independent e de melhora qualitat.
#5 Fin finala, aiceste Jornalet es un lòc formidable de discutida en occitan, mas atanben sus l'occitan, tant dins sa normalitat (al sens d'usatge normal e total) coma dins sa modernitat. Qu'encontram aicí ? Un problèma un pauc similar amb lo de la normalizacion linguïstica (quinas que sián sas modalitats futuras). Normalament, cap ciutat, cap comunba d'Occitania es pas bastida sus d'aiga. Tèrme es de Termenés, e non pas de Terminet (rec que raja a Tèrme). Una comuna es d'un país, e non pas d'un riu. Doncas la problematica dels noms de païses, que nos apassiona totes dos, es tanben una problematica de convencion. Cal convenir dels noms e de las definicions de "parçans", tant geograficament, (ont comença e ont s'acaba, e perqué) que culturala, economica, istorica e/o administrativa (perqué pas, dins una amira d'autonomia fòrta eventuala). Un trabalh aital pòt pas èsser lo d'un òme isolat, e mai siá plan assabentat. Per o decidir, me sembla que cal un congrès (coma lo de la lenga) o mièlhs encara, ja que trabalhan fòrça, coma l'Academia d'Occitania. Pasmens, me sembla qu'aquò pòt pas bastar tanpauc. Las competénicas requesidas, los linguïstas las an pas, o pas totas necessàriament. Segur que i a una dimension linguïstica, per saber, per exemple, s'escrivèm Razés Naut o Rasés Aut.
Mas benlèu nos mainam aicí que nos caldriá un Institut Geografic d'Occitania, comparable a l'IGN francés, que trabalhariá en (e sus) l'occitan. Trabalhariá suls noms de comuna (ja pro engajat, tròç per tròç), suls noms de rius, de relieus, de lòcs-dits, etc… un trabalh de benedictin, çò me sembla, un trabalh a temps plen, amb d'enquistas localas, e de comissions per federar l'informacion aital amassada, e la passar al crible d'unas convencions presas collectivament. Sus aquestas convencion, questions de lenga, mas atanben, coma o disiam mai aut, questions de definicions, medievalas o modèrnas, objectivas o subjectivas (qual se sentís "en rasés" o mailèu "dins las Corbièras").
Per ne tornar al nòstra afar de requist vilatge de Sant Jolian, ai prés (solet dins mon canton) la costuma de designar los parçans occitans a partir de sa definicion istorico-feudala d'abans l'invasion francesa. La definicion que vos i fisatz a l'avantatge de préner en compte la vida dels Occitans de uèi. L'afar es luènh d'èsser clavat. Seriá mailèu un talhèr a mand de se dobrir, e de mestièrs publics d'inventar. S'amerita trabalh, dicutida, conselh e precision… a l'encòp professionala e institucionala.
#3
Comprèni çò que volètz dire. La concepcion d'en Zegierman es la dels païses/parçans viscuts coma tal a l'ora d'ara o en d'autras paraulas dels parçans percebuts.
La percepcion del Rasés a demesit al fil dels sègles e uèi s'aluènha pas tròp de la riba drèita d'Aude. Es una version minimalista del Rasés de fa 8 sègles.
La wikipedia o relata atal:
"Définition du Razès
Le territoire du Razès a diminué au fil des siècles, passant du « Grand Razès », c’est-à-dire le comté du Razès au Moyen Âge, au seul canton d'Alaigne et à quelques communes du Limouxin.
En effet, le Razès n'est pas un tout immuable au fil des siècles, chaque époque possède sa propre conscience du pays. Le comté du Razès ne recouvrait qu'une entité administrative décidée par les fonctionnaires de Charlemagne que l'Histoire allait s'acharner sans répit à démanteler.
De plus, ce « Grand Razès » a une indéniable absence d'unité géographique du fait de l'opposition marquée entre le nord et le sud. Alors que la petite région que forme le bassin du Sou révèle une cohésion interne, à la fois géographique et historique. Sept communes ont aujourd'hui "Razès" dans leur nom : Fenouillet (la plus au nord), Mazerolles, Villarzel, Belvèze, Bellegarde, Peyrefitte et Saint-Couat (la plus méridionale), toutes à l'ouest de Limoux."
De segur es pro diferent del pagus de Rasés:
http://lemercuredegaillon.free.fr/gaillon27/images/carte_razes_griffe_lermitte.jpg
Aquela problematica dels parçans/païses occitans m'interèssa fòrça. Se tenètz informacions, m'agradariá que me'n entre-senhèssetz (terric.lausa@jornalet.com)
Coralament
#2 A vista de nas, las adressas que donas nos mòstra noms de païses que mancan de rigor definicionala. Per exemple, se descompausa Roergue en Segalar e autras tèrras, Bigòrra en Lavedan e autras tèrras. Perqué nommar Lavedan sus la mapa, e non pas pas Bigòrra ? Perqué donar Corbièras coma nom de parçan, e non pas Termenés, Peirapertusés e autres, mentre que Rasés es tanben dins las Corbièras ? Lo trabalh fait i es meritòri e necessari, mas manca encara de rigor. E puèi, nos manca mai que mai de definicions. Sabèm, dins l'espandi politic francés, çò qu'es un departament, çò qu'es una region. Sabèm pas çò qu'es un "parçan" d'Occitania. Un ancian "pagus" catolic ? Unas ancianas senhorias, coma comtats, vescomtats, ducats e marquesats ? Lauragués, coma es presentat sus la mapa a l'adressa http://twitpic.com/6hz76i/full es, coma i es indicat, una "primièra aproximacion". Tèrrafòrt es pas en Lauragués, e dessepara Comenge e Volvèstre de Lauragués. Doncas lo talhèr es dubèrt, mas me sembla pas prèste de s'acabar. Tantas causas demòran de far per cobrar la nòstra totala dignitat.
#2 Sabi pas sus quines critèris (se que non istorics e culturals) se pòt definir nominalament lo nòstre territòri en occitan, mas çò segur es que la causida d'aiceste Frederic Zegierma me sembla discutible, estant que lo cim mai aut de las Corbièras, lo Puèg de Bugarag, se crinca al còr de Rasés. Se poiriá eventualament parlar de Corbièras autas, en Rasés, e de Corbièras bassas. Mas Peirapertusés es taben dins las Corbièras. Ne sortirem pas aisidament. Vau agaitar de prèp las adressas internet que donas aicí. Plan mercés.
Aiçò lèva pas res a l'interès de l'article. Senhalarai que lo vilatge de Boissas de Rasés tanben donan los noms de carrièras en occitan, en occitan sonque. D'entrepresa que mòstran un usatge normal e normalizant de l'occitan. O cal far saber.
Emplègui "Rasés" e "Corbièras" dins los sens de parçan d'Occitània tal coma los a definit lo geograf auvernhat Frederic Zegierman e d'autres que son ara meteis a fargar la carta e tièra dels parçans d'Occitània (+/- comarcas catalanas o aragonesas).
Opausavi pas un territòri istoric a un territòri geografic
Parçans d'Occitània:
http://twitpic.com/6hz76i/full
http://oc.wikipedia.org/wiki/Par%C3%A7ans_d%27Occit%C3%A0nia
http://www.editions-fayard.fr/livre/fayard-024057-le-guide-des-pays-de-france-sud-fredric-zegierman.html
Vòstre comentari es a mand d’èsser validat. Per terminar lo procès de validacion, vos cal encara clicar sul ligam qu’anatz recebre per e-mail a l’adreiça qu’avètz indicada.
Escriu un comentari sus aqueste article
Senhala aqueste comentari