La minoritat d’origina europèa, mens d’1% de la populacion, es totjorn a contrarotlar tot lo poder economic de l’illa. De criticas de la contaminacion de la tèrra e de las decisions economicas disfoncionalas dempuèi França. “Martinica se morís!”, çò cridèron los martiniqueses al primièr ministre francés en sa darrièra vesita a l’illa.

A la diferéncia d’autras illas de la Cariba, Martinica foguèt poblada per de colons venguts d’Euròpa e pels esclaus qu’i introdusiguèron. Uèi Martinica, territòri francés, oficialament en regim de collectivitat territoriala amb un estatut especial, a 400 000 abitants, dont 80% son negres, descendents dels esclaus e dels mestisses. Lo 20% restant es una mescladissa dels descendents dels diches metropolitans (franceses), dels ancians colons e de familhas originàrias d’Índia, enfants de trabalhadors importats per trabalhar las tèrras, que foguèron abandonadas quand l’esclavatge foguèt abolit en 1848. La convivéncia de tantas personas desparièras es normalament corrècta, e mai s’es totjorn en perilh de per rasons de color de pèl.
 
De fach, las discriminacions son constantas, sustot tocant los negres. Son eles, amb los obrièrs agricòlas, que sofrisson mai de la marrida distribucion de l’argent qu’arriba de França e de l’Union Europèa.
 
Los diches békés (aperaquí 3000 personas), descendents dels primièrs colons blancs, acomolan la màger part de las riquesas de l’illa: la direccion de las bancas, las immensas plantacions de bananas, las estacions de carburants, las destillariás de rom e d’autras liquors, las logacions de veituras... Son eles los principals beneficiaris de las subvencions europèas a l’agricultura (FEAGA) e al desvolopament rural (FEADER). Fòrça mai que los obrièrs agricòlas que ne recebon solament la micalha, que lor cal luchar constantament per melhorar lors salaris e condicions de trabalh, fòrça mai precaris qu’en la metròpoli francesa... Dich amb d’autres mots, en Martinica la reparticion de las riquesas se fa encara amb de critèris pròpris d’un sistèma colonial, totjorn favorable als colons, e mai se foguèron ja indemnizats quand foguèt abolit l’esclavatge.
 
A las denóncias contra aquela discriminacion s’apondon las criticas per facilitats que lo govèrn francés e lo govèrn local donan a la contaminacion de las tèrras, amb l’usatge excessiu dels pesticidas e de las aigas de femorièr que degalhan lo sòl (ara e pendent los ans avenidors) e polluisson los corrents d’aiga, amb lo pretèxt que benefícian a la primièra riquesa de l’illa, las plantacions de bananas. Pauc valon las protèstas de vastes sectors socials, qu’an lo sosten de qualques grops de parlamentaris europèus. Tanpauc se respond pas als planhs que dison qu’aqueles metòdes prejudican e mai la santat dels ciutadans.
 
 
Una dependéncia indusida
 
Los govèrns successius de la Republica Francesa agachan de luènh aquela situacion. Çò que los interèssa mai es que lor poder sus Martinica siá pas alterat e que la dependéncia de la metròpoli resulte necessària, e mai s’es plan antieconomica. Cossí se pòt explicar, per exemple, que l’importacion del petròli aja de passar per la metròpoli, quand plan près se tròba un mercat (Trinidat e Tobago, Veneçuèla) que lo forniriá amb de prèses fòrça mai basses? Als békés aquel degalhatge es çò que mai lor conven. Foguèron sustot eles que faguèron mal capitar la consulta de 2010 sus una autonomia màger.
 
Las organizacions independentistas son reprimidas e fan sentir lors voses de protèsta. Pasmens, lo Movement Independentista Martiniqués (MIM) pòt canalizar sas revendicacions anticolonialas mejançant sos dos deputats dins lo Parlament francés e sos elegits locals. D’autres partits, coma lo Partit per la Liberacion de Martinica e lo Movement dels Democratas e Ecologistas per una Martinica Sobeirana, son actius dins qualques municipalitats. Mas totes amassa representan encara una minoritat, e mai s’en practica son plan preses en compte. Aital se podiá interpretar la vesita recenta (27 de junh) dins l’illa de Jean-Marc Ayrault, lo primièr ministre del govèrn francés, que se deguèt mostrar sensible al clam qu’arribèt de las carrièras a sas aurelhas: “Martinica se morís!”
 
Davant un caumatge de 20% —qu’entre los joves arriba a 60%—, lo primièr ministre a promés de solucions, particularament en la fiscalitat, mas —çò a afirmat— sens destabilizar l’economia locala. Sap que deu afrontar un sentiment generalizat de decepcion davant tantas promessas non complidas e davant la frustracion que sentisson los martiniqueses après aver votat pel cambiament, amb 68% de vòtes en favor de l’eleccion de l’actual cap d’estat, François Hollande, en 2012.
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Aqueste article ven del jornal catalan Nationalia.cat, amb qui Jornalet a un acòrdi de cooperacion.