La fèsta tradicionala del fuòc en Occitània patís cada annada dos empediments dins l’estat francés: d’un caire arriba just après la Fèsta de la Musica, establida en 1982, e d’autre caire lo jorn de Sant Joan, lo 24 de junh, es solament festiu en Aran. Totun, lo fach qu’ongan Sant Joan siá dissabte fa preveire que la nuèch del fuòc serà aqueste ser presenta per tota Occitània.

Dins tot lo país es tradicional d’alucar de fuòcs tant al solstici d’estiu coma al d’ivèrn. Per Nadal, abans o après la messa del pol, per tot lo país s’aluca de cachafuòcs o de tisas de Nadal coma la “Torrèla” de Capberton (Maremne), la “Halha” de Sant Sever (Shalòssa) e l’aranesa “Soca de Nadau” de Les (Quate Lòcs). Per Sant Joan s’aluca aital los halhars, hars o haros, las halhas o falhas, los brandons.... de Joanadas e de fèstas del fuòc de tota sòrta son tradicionalas de Medoc a las Valadas dal Quiè en passant per Provença e del Boscatge Borbonés fins a la Val d’Aran.

Aquelas fèstas se son mantengudas plan vivas e popularas en Comenge e Aran, gràcias a l’enòrme trabalh qu’an fach d’activistas araneses e Eth Ostau Comengés, qu’amb lo sosten catalan, capitèt que foguèsson reconegudas coma patrimòni immaterial de l’umanitat per l’UNÈSCO. Ara nos fa un gaug immens de veire que pertot en Occitània, las associacions e mai las institucions se mobilizan per recuperar la fèsta e ongan aurem de bèlas Joanadas en Roergue e Albigés, e quitament de repaisses e de fuòcs de Sant Joan pertot. De mençonar la Granda fèsta d’Occitània que l’organiza Convergéncia Occitana al Jardin de las Plantas de Tolosa uèi e tota la dimenjada amb d’artistas emergents de la region.

En Aran, lo fuòc serà anuèch al centre a Arties, a Bausen e a Les.

Patrimòni de l’UNÈSCO en Aran e Comenge

En Aran e Comenge, la fèsta a pres un vam especial après que l’UNÈSCO reconeguèt coma patrimòni immaterial de l’umanitat las “fèstas del fuòc del solstici d’estiu dels Pirenèus” de 36 comunas d’Occitània (en Comenge e Aran), de 14 de Catalonha, de 9 d’Aragon e de 3 d’Andòrra.

En fòrça endreches del país, lo fuòc s’amòrta amb la boca empastada de la Fèsta de la Musica. Mas en Aran la fèsta es fòrça viva, mai que mai a Les e a Arties ont se sèrva la tradicion de cremar eth Haro, o eth Taro, dins la nuèch mai corta de l’an, segon la tradicion. En Comenge tanben crèman del meteis biais eth Halhar o eth Har.

E mai l’UNÈSCO aja catalogadas las fèstas del fuòc jos la meteissa etiqueta, aquestas son fòrça ricas e variadas. Cada vila o vilatge las fa segon sa faiçon ancestrala, e se presentan de biaisses diferents.

Sit web de Eth Har de Comenge