Aquel obratge nauleja totes fuòcs atudats entre recuèlh de novèlas e recuèlh de racontes. Se i trapa quitament qualquas peçòtas que se poirián considerar coma èsser de contes. De tot biais s’i trapa generalament pas que de tèxtes cortets. Recampats aquí per dire de far un volum a tot pèrdre. Coma aprèp aver rasclat los fons de tiradors.  Alavetz, aquela volontat caparuda d’arribar a recampar pronas causas per far un librilhon es estada prejudiciabla —çò me sembla e s’aquò èra lo cas— a l’omogeneïtat de l’òbra. Lo barrejadís dels genres nòi un briconèl a l’ensems. Las novèlas son tròpas desparièras per balhar un anar coerent al recuèlh.
 
Pasmens l’esperit de Jaume Landièr, ja rescontrat dins Solelhada e Lo riu d’Adriana, contunha de planivolar dins aqueste libre novèl. Òm i retròba la distància que se pren l’autor amb los eveniments e la realitat per los desvirar de cap a unas percepcions que dirai aleatòrias. Me diretz qu’es çò que fa la ficcion per rapòrt al raconte blos. Jaume Landièr a pas son semblable per virar la lenga quand se tracha d’unas situacions incongruas. Coma diriá l’autre, a pas paur d’anar trevar dins lo semenat. Aquò balha, d’aicí e d’ailà, unas nòtas leugièras a l’òbra. Es la qualitat dels libres de garas. Los que se legisson entre dos trens o dins la sala d’espèra del dentista abans se n’anar far rotletejar los caisses.
 
Mas es gaireben tot çò que pòdi metre a l’actiu d’aquel obratge. Vertadièrament, e regrèti d’aver d’o escriure, Jaume Landièr nos aviá acostumat a melhoras causas. Es çò que me faguèt dire un pauc pus naut qu’aqueste libre aviá benlèu pas la siá rason d’èsser estat publicat. Es un còrdolor per ieu de n’arribar an aquesta conclusion, ieu qu’arrèsti pas de demandar de longa la publicacion d’obratges novèls. Mas alara benlèu qu’al moment ont espeliguèt, en 2008, i aviá pas res mai sus las laissas dels editors? La literatura occitana èra ja en crisi? Los autors mancavan d’imaginacion? De temps per trabalhar? Me fa dòl de pensar que tala poiriá èsser estada la situacion de l’una de las melhoras literaturas europèas. Preferissi pensar que la publicacion d’aquel obratge es puslèu una error de programacion de la part de l’editor. Qu’es estat una error d’agulhatge.
 
Se i a pas grand causa a dire de l’òbra per ela meteissa, parlem ara de sa presentacion. Regrèti qu’aqueste libre siá estat publicat sens relectura. Los espacis entre caractèrs son pas respectats e i a un fum de decas degudas al picatge. Tantas causas que deurián pas èsser. Per çò que se los autors son amators, l’editor en question, valent a dire l’Institut d’Estudis Occitans, e mai precisament IDÈCO, son sector especializat, èra el en partida professionalizat.
 
Voldriái pas passar per un ancian combatent de las annadas 1970, mas me rebrembi del temps ont tota la cadena editritz èra benevòla. E mai se capitava alara de publicar de libres francs de tota deca de picatge! Semblariá que mai avèm de professionals de la cultura occitana e mens los produches culturals siaguen de qualitat. I a aquí una contradiccion que pòdi pas daissar passar. Seriá quitament bon de rebrembar a d’unes que son los legeires que crompan los libres e que doncas son en drech de ne dire çò que ne pensan en tota libertat. Quitament de se plànher quand lo produch es bataclat, çò que foguèt lo cas per aqueste Als baugs de Jaume Landièr.
 
Vòli aprofechar l’escasença per parlar de las cobèrtas de la colleccion Atots qu’èran totas de meravilhas. Se parla jamai pro de la presentacion dels libres e es damatge. De ne parlar pas òm n’arriba a de situacions coma la que coneissèm amb aquel obratge ont la relectura s’es quitament pas facha. Es ça que la un pauc normal de s’i espandir pas longamai qu’un libre es, e demòra abans tota causa, son contengut literari (per la colleccion Atots almens). Pasmens notam amb plaser que l’alestiment de las cobèrtas, Atots ne fan totas de joièls estetics. Òm sentissiá una granda reflexion en amont dins lo trabalh de Josiana Daunís. La resulta n’es, d’uèi encara, un chal visual renovelat per cada obratge publicat d’aquel temps. Del còp, al nivèl de la cobèrta, avèm aquí lo testimoniatge d’un vertadièr trabalh professional e teni personalament lo trabalh de Josiana Daunís per çò que se fa de melhor en Euròpa dins lo domeni. M’arriba d’efièch de me passejar dins las librariás fòròc (valent a dire fòra Occitània), e pòdi comparar. Sens chauvinisme brica, me demandi s’ai jamai vist quicòm que tengue la comparason amb çò que fa Na Daunís. Òsca per ela.
 
Pòdi pas acabar aquesta presentacion d’obratge sens dire, ça que la, qu’es normal que dins una colleccion coma Atots s’i pòsque trapar de libres mai o mens plan capitats. Es pas per çò qu’aqueste libre a qualques defauts que la colleccion deu èsser remesa en causa. Al contrari, aquesta publicacion es essenciala per çò que deu èsser l’exemple de çò que nos cal corregir. Del meteis biais, es pas per çò qu’aqueste recuèlh es pas l’òbra melhora de Jaume Landièr que Jaume Laudièr es pas un famós escrivan. I a pas que los que fan pas res que riscan pas de s’enganar.
 
 
 
Sèrgi Viaule
 
 
 
 
_____
LANDIÈR, Jaume. Als Baugs. Edicions de l’Institut d’Estudis Occitans, 2008. Colleccion Atots n° 183. 100 paginas.