Un projècte europèu a per tòca d’afortir la compreneson entre los samis e l’Union Europèa. Aquel pòble autoctòn del Grand Nòrd escandinau desira d’èsser melhor pres en consideracion dins las politicas comunautàrias.

Los samis vivon en Lapònia (o per eles Sápmi), dins lo Grand Nòrd escandinau. Pescadors o encara noiriguièrs de rèns, son mai o mens 80 000.

De nombrosas decisions presas al nivèl de l’Union Europèa los concernisson dirèctament, e es la rason per la quala participan a un projècte europèu qu’a per objectiu d’afortir los ligams amb Brussèlas. Mas que n’espèran precisament?

"Que qualqu’un nos permeta de servar nòstre mòde de vida tradicional," çò nos explica Elle Merete Omma, cap de l’unitat Union europèa al Conselh Sami (Saami Council), "de contunhar de parlar nòstra lenga, de far viure nòstra cultura e d’aver drech de demorar aquí ont sèm, e çò dempuèi de tempses immemorials.’’

Un mòde de vida especific

Elle fa visitar un gahtie, un ostal sami. Bastit amb de brancas de beç, de fuèlhas e de mossa, se fond dins lo païsatge.

Lo respècte de l’environament e la durabilitat son ancorats en çò dels samis, sol pòble autoctòn reconegut en Euròpa. Lor territòri, que nomman Sápmi, s’espandís sus dos estats membres de l’Union Europèa, Suècia e Finlàndia, e sus dos païses exteriors a l’Union, Norvègia e Russia.

Lor mòde de vida ligat al comèrci, a la pesca, a l’elevatge de rèns o encara a l’artisanat es tocat per las politicas comunautàrias.

Una representacion granda dins las instàncias europèas

Lo projècte europèu qu’es estat lançat (apelat, en anglés, "Filling the EU-Sápmi knowledge gaps") a per tòca de corregir la manca de coneissenças de l’UE a respècte dels samis e invèrsament.

Pel pòble sami, aquò vòl dire mai de compreneson e de representacion a Brussèlas. "Desiram de trabalhar sus de questions coma la proteccion de l’environament e los mercats dels mejans de subsisténcia tradicionals, mas tanben sus la question de la recèrca," çò precisa Áslat Holmberg, president del Conselh Sami. "Pensam parièrament que la participacion dels joves deuriá èsser mai importanta dins l’UE," çò perseguís.

Aquel projècte menat dins la region de Norvègia, Suècia e Finlàndia, dispausa d’un budget total de près d’un milion d’èuros dont mai de 200 000 sortits del programa Interreg Norvègia e quasi 500 000 portats per Finlàndia e Suècia gràcias al Fons Europèu de Desvolopament Regional (FEDÈR).

Qui son los samis?

Lo pòble sami es la populacion autoctòna mai nombrosa d’Euròpa. Son origina remonta a 12 000 ans, plan abans l’establiment de las frontièras estatalas.

Lor territòri s’espandís sus quatre païses

Vivon dins la partida septentrionala de la peninsula escandinava e sus de largas espandidas de la peninsula de Kola, esparpalhats en Suècia, Norvègia, Finlàndia e dins lo nòrd-oèst de Russia. Lor region geografica s’apèla en lor lenga Sápmi.

Son entre 50 000 e 100 000 personas

La màger populacion sami viu en Norvègia e compta environ 65 000 personas. Mai o mens 20 000 vivon en Suècia, 8000 en Finlàndia e 2000 en Russia.

Lor primièra bandièra oficiala es reconeguda dempuèi 1986.

Sas colors son las del gátki, lo vestit tradicional sami, amb un cercle central que representa la Luna per sa partida blava e lo Solelh per sa partida roja.

Se compta 9 lengas samis

Lo sami del nòrd es la lenga mai parlada amb 30 000 locutors. I a en mai 3 lengas samis oficialas, uèi atudadas, e d’autras son actualament menaçadas d’un parièr sòrt. Lo sami de Ter, per exemple, compta sonque sièis parlants, segon lo programa DoBes.

Adaptacion en occitan de l’article d’Aurora Velez publicat sus Euronews.

La comuna d’Inari, en Finlàndia, es la sola que compta 4 lengas oficialas: finés, sami septentrional, sami d’Inari e sami skolt

Fòto: Kimberli Mäkäräinen