Qu’a per mira e titolat de “redefinir ua politica publica en favor de las lengas regionaus e de la pluralitat lingüistica intèrna.” Qu’èra lo prètzhèit d’un comitat consultatiu nomenat en març de 2013 per la Dauna Aurélie Filipetti, ministra de la cultura. Petita espiada.

Solide qu’es sonque un rapòrt, pilotat per un conselhèr d’Estat, ancian prefècte, R. Caron —un “guardian deu temple”, se gausam díser— e un inspector generau. Mes, après ua analisi de la situacion actuau (un trentenat de paginas sus 104), que hè proposicions per, ce ditz, “balhar ua impulsion navèra a la politica publica de las lengas de França.”
 
Lo rapòrt n’es pas vertadèirament escrivut en lenga de husta mes, com tots los exercicis d’aqueth escantilh, que pòt fenir dens la cistèra e servir tà avitar lo huec. Que rapèra totun que caleré “donar ua portada operacionau a l’article 75-1 de la Constitucion”, segon lo quau “las lengas regionaus apertenen au patrimòni de França” (pagina 47). Que prepausa d’establir ua lei e quitament un Còde de las Lengas de França (p. 49). Lo tèxte que prepausa tanben de sensibilizar e informar los ciutadans au pluralisme lingüistic de l’Exagòn e deus sons territòris d’otramar (paginas 50-53).
 
Segur, l’ignorància —qu’ic constatan sovent— es l’un deus grans enemics de la lenga nòsta. A còps, se demandan quitament se n’i a pas avut un complòt contra aquera “prauba mespresada” com l’aperava l’escrivan gascon Simin Palai.
 
Dens las proposicions de la comission qu’arremarcan qu’es demandat d’“alargar lo ròtle de las collectivitats territoriaus sus la basa deu principi de responsabilitat partejada dab l’Estat.” Las regions, en particular per la zòna occitana (Aquitània, Auvèrnhe, Centre, Lengadòc-Rosselhon, Lemosin, Mieijorn-Pirenèus, Peitau-Charantas, Provença e Ròse-Aups), que jògan ua plaça màger dens las politicas lingüisticas. Ensenhament, produccion culturau, senhaletica, accès de las lengas regionaus a la vita sociau (transpòrts, espitaus…), administrativa e economica: que ne mancan pas, los domenis on i a hòrt a har ! Aus occitans (e aus autes) de’us har conéisher e de’n har batalar. En hasent tot lo possible per que ne sòrtin iniciativas positivas.
 
Chifras
 
Dens los documents annèxes au rapòrt Caron, a perpaus de la lenga d’òc, qu’aprenen que serén 600 000 los legidors regulars, mei 1 600 000 qui averén ua practica ocasionau de la lectura de la lenga nòsta. Que senhalan tanben que l’occitan a sonque 84 òras per an (referéncia 2011) a la television e qu’an comptat 563 òras per la ràdio. N’es pas gran causa.
 
Sus la  telaranha qu’an trobat, ce pareish, 71 482 articles concernint la lenga occitana mentre que ne trobarén 149 000 preu basc e 396 000 preu catalan. Be son valents, los vesins!
 
 
 
 
Joan Jacme Fénié
 

	Ua maneita navèra. En se passejant suu site de la Delegacion Generau a la Lenga Francesa e a las Lengas de França, que descobreishen tanben lo  “baromètre Calvet”. Çò qu’es, aquera maneita, hargada per lo lingüista Louis-Jean Calvet, que balha lo pes de las lengas dens lo Monde? Que s’apueja sus 11 critèris, especiaument lo nombre de locutors, l’estatut oficiau o non, lo nombre de prèmis literaris, lo nombre d’articles sus Wikipèdia o l’IDU (indici de desvolopament uman, ben coneishut deus economistas e geografs), pr’amor qu’i a un ligam evident entre nivèu d’instruccion, demografia e espandiment d’ua lenga. Per las dadas de 2012, l’occitan que’s tròba a la 46u plaça sus 563 lengas presas en compte. L’òc, lenga autoctòna dens quatre estats (França, Itàlia, Espanha, Mónegue), qu’averé 2 048 310 locutors e sonque 30 831 articles sus la famosa enciclopèdia  “liura” en linha… Com qué, ne cau pas aver vergonha de parlar, de har conéisher e de promàver lo gascon e las autas facietas de la lenga occitana. JJF