Actualitats
America: los colonizaires europèus tuèron tantes abitants que lo clima mondial ne cambièt
Segon un estudi de l’UCL, la mòrt de 56 milions d’estatjants del continent entraïnèt la pichona edat de glaç de l’an 1600
Tèxte legit
Los colonizaires europèus tuèron tantes autoctòns en America que se produguèt un cambiament climatic, segon de cercaires de l’University College London (UCL), çò rapòrta la cadena CNN. Segon un estudi que se ven de publicar, las mòrts massisas e las malautiás provocadas pels europèus en America pendent los primièrs sègles de contacte aguèron una repercussion environamentala prigonda, entraïnant fin finala una diminucion dels nivèls de CO₂ dins l’atmosfèra e un refregiment notable de la Tèrra.
Pendent mai o mens 100 ans, los colons europèus aurián tuat environ 56 milions d’indigènas en America del Sud, en America Centrala e en America del Nòrd. Aqueles genocidis menèron a l’abandon de vastas zònas de tèrras agricòlas, que foguèron apuèi reboscadas. L’aument dels arbres e de la vegetacion, cobrissent una superfícia equivalenta a la de França, entraïnèt una reduccion substanciala del CO₂ dins l’atmosfèra.
Segon Mark Maslin, professor de geografia a l’UCL e un dels coautors de l’estudi, “lo CO₂ e lo clima èran relativament estables fins a aquel moment. Es doncas lo primièr cambiament màger qu’observam dins los gases d’efièch de sarra de la Tèrra”. Los cercaires afirman que lo reboscament produch per l’arribada dels europèus joguèt un ròtle crucial dins lo refregiment de la Tèrra que culminèt en 1610.
L’estudi remet en question las cresenças anterioras segon las qualas los cambiaments de temperatura observats pendent los ans 1600, coneguts amb lo nom de Pichona Edat Glaciària, èran causats unicament per de fòrças naturalas. En combinant de pròvas arqueologicas, de donadas istoricas e una analisi del carbòni trobat dins las carròtas de glaç de l’Antartic, los cercaires an establit un ligam dirècte entre lo reboscament e lo cambiament climatic mondial.
Delà lo clima, las implicacions d’aquel estudi s’espandisson a la geografia e a l’istòria. Lo professor Marik Maslin soslinha que los decèsses de milions d’abitants originaris d’America joguèron un ròtle clau dins la reüssida de l’economia europèa. La disponibilitat sobda de ressorsas naturalas e de noiridura contribuïguèt a l’expansion de la populacion europèa, permetent un passatge de l’agricultura de subsisténcia a d’autras indústrias. “Lo despoblament de las Americas permetèt als europèus, benlèu involontàriament, de dominar lo Mond. Aquò facultèt tanben la Revolucion Industriala e la perseguida d’aquela dominacion pels europèus.”
Jornalet es possible gràcias al sosten economic e jornalistic dels legeires e benevòls. Se lo podètz sosténer en venent sòci dels Amics del Jornalet o de l'Associacion ADÒC, o tot simplament en fasent un don, atal contribuiretz a far un mèdia mai independent e de melhora qualitat.
1992 = 5au centenari deu viatge deu C.Colom .de cap a "las Indias" mès que lo menèt a un continent desconeishut , de tira conquistat . Mantuns país d'America "latina" refusèron de "festejar" l'eveniment.
E los istorians s'avisèron que son acostumats d'escriver l'Istòria damb documents ESCRIVUTS. Mès TOTS los documents "escrivuts ", ic son per los Europèus , e son la vision e lo punt de vista deus europèus conquistaires . Los pòples conquistats n'an pas ''escrivut'' la conquista. per la contar , o gaire ! !.
D'ara enlà, ,cambiament totau : s'estudia tot aqueth passat damb los metòdes deus antropològues e e etnològues. E vòlen escríver l'istòria d'aqueths quites pòples conquistats ,denegats , oblidats , pendent 500 ans, per los istorians deus colonizaires, e non pas mei l'istòria de la colonizacion . E aqueths istorians son de mei en mei sovent gessits d'aqueths quites pòples, d'ara enlà.
Los Kalinagòs, ( los ''Caraïbes'' de Colom ) per exemple: n'an pas "despareishuts " , com una humada, resistiren a la colonizacion , sovent aligats aus esclaus escapats , e son totjorn aquí . E de mei en mei presents : una hemna kalinagò ven d'èster eligida presidenta de la Republica de Dominica e voù tornar assolidar que ''òc , èm kalinagòs, e òc , èm vius ".
Soi d'acordi amb vosautres. Setz per l'ignorancia dins los camps scientifics-socials que son pas los teunes. Soi contra. Setz per negar la connexion reala entre la violencia, la malautia, e las institucions de colonialisme. Soi contra. L'istoria nos absolvera, mas ela sera pas tanben manhaga se la gent vol defensar las estructucturas de poder jol nom de la sciencia.
Vau pas anar mai luenh dins aquela discussion. Sètz per la deformacion d'articles scientifics. Soi contra. Sètz pela messorga. Soi contra. I a pas mai a dire.
Encara disi: siatz antropologista? Lo colonialisme europenc dins l'America ES lo genocidi. De meteissa faiçon que parlem del genocidi dels armenians malgrat que i avia forças differents chaples o autres evenements de violencia pr'amor que la politica de l'estat Otoman tardiu demoret. Es la meteissa causa pels europencs dins l'America pr'amor que l'institucion coloniala a pas cambiat, malgrat que l'estat europenc son differents; las resultats son la meteissa. Doncas, es corect de parlar dels evenements del genocidi (dins lo plural) mas tanben "lo genocidi dels amerindians" (dins lo singular).
E doncas, lo messatge de CNN, malgrat que aimi pas plan la cadena, es pas una "messorga". Podem cercar la pichona bestia se 30% o mai eran tuat per la malautia, mas la causa (cercar-dins una faiçon agentiu-una bona estrategia per panar territori o ressorças) demora.
La messorga es d'utilizar un article que afirma que la cambiament climatic es l'efiech de l'arrivada dels Europencs dins las Americas per afirmar que los Europencs tuèron tant qu'i aguèt un cambiament climatic. I a una deviacion inacceptable entre l'article scientific e los jornalistas.
Aprèp, parlatz de genocidi. Disi pas qu'i avia pas de genocidis (parlar al singular es pas logic). Disi qu'aquel article scientific fa pas la correlacion entre lo climat e aqueles genocidis coma lo fason los jornalistas. Son messorguièrs.
Vòstre comentari es a mand d’èsser validat. Per terminar lo procès de validacion, vos cal encara clicar sul ligam qu’anatz recebre per e-mail a l’adreiça qu’avètz indicada.
Escriu un comentari sus aqueste article
Senhala aqueste comentari