Dissabte 9 de març (18h, sala de las hèstas de Beliet), l’associacion Une pierre à l’édifice[1] hè ua conferéncia sus la toponimia[2] de Belin-Beliet.

A la termèira miejornau deu departament de la Gironda, la comuna de Belin-Beliet[3] (e non Belin-Béliet com ic vedem suus panèus d’entrada e quitament sus www.geoportail.gouv.fr/carte) es tanhenta de las Lanas. “Frontèira” artificiau qui data de la Revolucion Francesa, ja qu’ua vielha mapa, demorada dens los archius, muisha que los revolucionaris de 1790 avoren lo projècte d’englobar dens las “Lannes”, com e disèvan a l’epòca, tot la Vath d’Èira (“Val de l’Eyre”, ce disen uei en francés), dinc a la Tèsta de Buch e Gujan-Mestràs (sus la riba meridionau deu Bacin d’Arcaishon). De las peludas qu’estoren lavetz las discussions percé lo diocèsi de Vasats (lo vielh Vasadés…) s’estenèva dinc a Belin (uei en Gironda) e dinc a Lucsèir, Mostèirs, Pissòs, Saunhac e lo Muret (adara comunas de las Lanas). Qui’s volè donc encargar d’aqueras praubas lanas rasas, dab los sons braus, los sons ligòts d’aulhas, quauques parcs e cortius isolats e aquestes pintorescs pastors chancats? Quauques bèths esperits enterpreneires e aquesits a las idèas deus Physiocrates[4] avèn justament la ferma intencion de colonizar aqueras Granas Lanas estèrlas...

Ua vielh camin

Traversar aqueras “esplandudas”[5] a l’orizont tan luenhèc èra ua aventura. Totun, seguint lo vielh camin antic e sustot medievau, la rota reiau, un chic adobada preus intendents deu Regim Ancian, traucava aqueras contradas e, vaduda mei tard RN10 (adara qu’es la D1010), passava au còr de Belin e de Beliet. Quan, dens los ans 1960 e 1970, regiments de toristas ganhavan las plajas de la “Còsta d’Argent”, deu Bascoat o de l’Espanha franquista qui s’èra obèrta au torisme, quant de monde dens los dus vielhs borgs! Dab, en mei, quauques accidents suus pavats eslissadís los jorns de pluja o de gelada.

Desapareishuda a 85 ans au debut de 2020, la contaira païsana Éliette Dupouy, vaduda Dubedat, qu’avè bien coneishut aquera epòca. La deu temps on las mulas tiravan enqüèra los bròs cargats de bilhons per las segarias. Las darrèiras teulèiras, eras, fabricavan teulas, barrons e adrilhas. En mei d’ua petita fondaria, Belin e Beliet avèn tanben ua auta activitat industriau qui empleguèt dinc a 900 personas dens lo parçan, las usinas Cazenave; produsivan vèlos, petahums e arròdas dab pneus en caochoc. “Mès, ce’s disè la prauba Éliette, dens un enregistrament esmavent[6], las gents son partidas a Bordèu, qu’an vendut los camps per bastir maisons”... 

De hèit, la comuna dens la zòna d’influéncia de la metropòli bordalesa (l’autoestrada  A63 es tota pròisha) a pro cambiat a l’òra d’ara: 2439 abitants en 1982, 6039 en 2021. La rurbanizacion e quitament l’urbanizacion pèga que contunha a tira qui pòt. E qu’i a quitament un projècte d’installar près de l’autoestrada ua zòna logistica près d’Èira, au còr deu parcnaturauregionaudelasLanasdeGasconha, qui n’es pas acceptada per tots (Sud-Ouest e tanben Le Belinétois Média de l'Eyre).  

Enjòcs

E la toponimia dens tot aquò? Occitanofònas o non, las gents, dens las vilas com dens las comunas mei petitas, son en generau interessadas per la toponimia.  Pas tots evidentament. Que cau estar curiós e obèrt a la nocion d’eretatge culturau en generau e linguïstic en particular. O aver un gost per l’Istòria. D’alhors, dens lo camp de l’onomastica, la toponimia èra e demòra tostemps, haut o baish, considerada com ua sciéncia auxiliara de l’Istòria.

Egau, los noms de lòcs son un eretatge important de las nòstas vilas e comunas occitanas,  ruraus o non. Dens tota la lor abondanta diversitat: noms de la comuna eths medishs (qui pòt d’alhors cambiar o desaparéisher completament…),  quartèirs o barris, bordalats, maisons aus estrems deu territòri e, plan segur, relhèus, arrius, estanhs o paluds, bosquets o pinhadars, sovenirs de las cotivadas d’autes còps, bastiments de tota traca… Qu’es ua part de la famosa “memòria immateriau” qu’an sovent pena a sauvaguardar, sustot quan pertòca las lengas minorizadas (Jornalet.com ne sap quauqu’arren…). Lavetz, ensajar de combàter l’ignorància o l’indiferéncia, temptar de sensibilizar elejuts, associacions e populacion en generau a la preservacion e, s’es possible, a la promocion d’aquera facieta mirgalhada de la cultura nòsta, qu’es un enjòc important.

Atau, a Belin-Beliet, dab la conferéncia de  B. Boyrie-Fénié,  los toponims plan coneishuts com  le Graoux, le Bourdieu, la Couyelle, le Houdin, le Passage e hòrt d’autes  noms de lòcs, seràn benlèu considerats d’ara enlà dab ua espiada diferenta. D’autan que, deu costat de Boutox, deu Maynieu o de Joué lo huc gigantàs de l’estiu de 2022 (dit per los mèdias “huc de Landiràs”) mingèt ua bèra partida deus pinhadars de Belin.