Uèi fa 50 ans qu’en Portugal se tenguèt la Revolucion de las Girofladas, que desquilhèt la dictatura de Salazar e que marquèt tanben la fin del colonialisme portugués. Portugal festeja uèi aquel anniversari amb fòrça nostalgia. Las valors d’aquela revolucion que uèi se’n remembran, las considèran coma traïdas e cridan a lor restitucion.

Fa 50 ans, una revolucion militara guidèt “un crit de libertat e de dignitat d’un pòble que vencèt la paur de la repression dels 48 ans passats. Totòm sortiguèt per carrièras per reconquistar los dreches e las libertats e transformar Portugal”, çò declarava fa dètz ans a La Voz de Galicia Otelo Saraiva de Carvalho, l’estratèg d’aquel còp militar que menèt la revolucion. Otelo Saraiva de Carvalho defuntèt en 2021 e es considerat coma l’eròi d’aquel eveniment.

Lo 24 d’abril de 1974, a 11 oras del ser, la ràdio Emissores Associados de Lisbona emetiá la cançon E depois do Adeus. Èra lo primièr senhal que tot èra prèst. Los oficials del Movement de las Fòrças Armadas (MFA) anèron al luòc de comandament. A 4 oras del matin del 25 d’abril, la ràdio emetiá la cançon Grândola Vila Morena. Èra lo senhal qu’avián causit Saraiva de Carvalho e los capitanis per far lo còp d’estat, que vendriá tota una revolucion pacifica. Los militars portugueses èran la basa d’una dictatura de 48 ans basada sustot sus la mantenença de las colònias, e eles meteisses la reversèron.

Totas las versions de Grândola Vila Morena

L’imne creat per Zeca Afonso e serviguèt de senhal per començar la Revolucion de las Girofladas. La cançon rend omenatge a Grândola, una vila tradicionalament revolucionària, e remarca qu’“es lo pòble que comanda”.

Long dels ans, l’imne es estat cantat e enregistrat per un fum de musicians. Vaicí una seleccion de las versions mai conegudas e mai significativas.
 
 
1. La version originala
 
José Zeca Afonso, un dels cantadors portugueses màgers de l’istòria, enregistrèt Grândola Vila Morena al començament dels ans 1970 quand lo regim de Salazar enebissiá que sas cançons foguèsson emesas per la ràdio. La cantèt pel primièr còp dins un concèrt a Compostèla (Galícia) en 1972. Los militars del Movement de las Fòrças Armadas decidiguèron qu’aquesta cançon seriá lo senhal per que l’armada prenguèsse las carrièras, per fin de n’acabar amb la dictatura, tre que seriá emesa per Ràdio Renaissença.

2. Lo filme
 
Lo filme Capitanis d’Abril reprodutz lo moment que se visquèt dins las casèrnas quand sonèt l’imne de Zeca Afonso, lo matin del 25 d’abril de 1974.

3. L’adieu de Zeca
 
Fòrça malaut ja, José Zeca Afonso, que moririá en 1987, faguèt un darrièr concèrt al Colisèu de Lisbona. De cantadors e de grops musicals de tot lo país anèron rendre omenatge a un òme qu’èra tot un simbòl d’onestetat e de lucha per la democracia. Quand Zeca acabèt lo concèrt en cantant aquesta cançon, se dobriguèt las pòrtas que i aviá darrièr la scèna e fòrça musicians jonguèron lo public dins una version esmoventa de l’imne.

4. La version d’Amália Rodrigues
 
Amália Rodrigues enregistrèt aquesta version solemna de Grândola Vila Morena lo meteis an que la Revolucion de las Girofladas, en 1974. Zeca Afonso diguèt en public que li agradava pas que Rodrigues, considerada coma una de las cantadoras mai aimadas de la dictatura, interpretèsse sas cançons.

 
 
5. L’omenatge de Galícia
 
Zeca Afonso èra fòrça ligat a Galícia e èra un ferme defensor de l’unitat de la lenga galaicoportuguesa. En 2007, la television galèga rendèt omenatge a Zeca amb un grand concèrt que sa fin foguèt una version d’aquesta cançon interpretada per de cantadors galècs e portugueses a l’encòp.

 
6. L’omenatge de París
 
De cantadors franceses e portugueses faguèron, fa gaire, un omenatge a Zeca Afonso a París. A la fin del concèrt, sonèt la votz del cantador mentre que lo public parisenc cantava la cançon.

 
7. La version de Betagarri

Lo grop basco Betagarri jòga normalament dins sos concèrts aquesta version de Grândola Vila Morena.

8. Saramago
 
Lo prèmi Nobel José Saramago èra militant comunista pendent la revolucion e dirigiguèt la brèva estapa revolucionària del jornal Diário de Notícias. Dins aqueste vidèo, canta Grândola Vila Morena en cò sieu amb mai d’un amic, dont lo cantador espanhòl Luis Pastor.

 
 
9. Sara Tavares, del Cap Verd estant
 
En 2008, la cantadora del Cap Verd Sara Tavares faguèt aquesta version jazz de la cançon. Pendent tota sa vida, Zeca Afonso foguèt un grand defensor dels movements independentistas de las colònias portuguesas. Que venguèron independentas coma consequéncia de la Revolucion de las Girofladas.

 
 
10. La version de Joan Baez
 
La granda cantadora estatsunidenca Joan Baez faguèt tanplan son omenatge a Zeca Afonso e la Revolucion d’Abril amb aquesta version de Grândola, interpretada durant un concèrt a Lisbona.

 
11. Una version malhorquina
 
Los carlamusaires de Petra (Malhòrca) e la Corala de Sant Joan an fach aquesta version de la cançon de Zeca Afonso.

 
 
 
12. Version de 365
 
Los joves musicians portugueses e brasilièrs reconeisson a l’ora d’ara lo mestritge de José Zeca Afonso coma un dels que los an mai influenciats. Vaicí la version que faguèt de l’imne lo grop 365.
 

 
13. Chico Buarque incorporèt l’imne a Fado Tropical 
 
Lo grand musician brasilièr Chico Buarque incorporèt Grândola Vila Morena al començament de sa cançon Fado Tropical.
 

 
 
 

14. Grândola Vila Morena dins las manifestacions contra la tròica europèa
 
Dins las manifestacions que i aguèt en Portugal en 2012-2013 contra la politica d’austeritat de la Tròica, recobrèron l’imne que desencadenèt la revolucion. Vaicí una manifestacion a Belém en setembre de 2012.

15. Lo primièr ministre portugués Passos Coelho foguèt amudit al parlament amb lo cant de Grândola Vila Morena
 
Lo movement contra la Tròica que protestava en Portugal fa dètz ans adoptèt definitivament aquesta cançon après qu’un grop de manifestants aguèt interromput un discors del primièr ministre al parlament amb l’imne de Zeca Afonso. Cal remarcar que lo primièr ministre e la presidenta del parlament decidiguèron de se calar e d’escotar l’imne mentre que los ciutadans que cantavan èran fòrabandits. Lo primièr ministre declarèt quitament que li semblava qu’aquò èra la melhora manièra que poguèsse imaginar d’èsser interromput.

 
16. E en febrièr de 2013 a Lisbona
 
Los manifestants cantèron Grândola Vila Morena al Terreiro do Povo de Lisbona, en febrièr de 2013, après la granda manifestacion contra las politicas d’austeritat. Lo cant sonèt a l’encòp dins totas las vilas portuguesas.