Dins cada escrich, e mai dich de ficcion, i a totjorn, pauc o pro, quicòm d’autobiografic o d’istoric. Es una banalitat d’o dire. Quitament dins lo conte, sensadament l’exercici literari que volèm lo mai alonhat de la realitat, i a encara, e sempre, una miqueta d’autobiografia. Es pas sistematic, pasmens n’i pòt aver. E quand es pas francament d’autobiografia, pòt èsser de tròces biografics de qualqu’un de sas coneissenças o alara d’un personatge descobèrt sul jornal dins la rubrica de las fachas divèrsas. Aquel biais de far es sovent en usança a cò dels escrivans que balhan dins lo roman negre.
 
Pensi pas que Florian Vernet siá al dessús de la condicion d’escrivan. Atanben, dins sos escriches, tanplan, i poiriá aver qualquas tòcas autobiograficas. Rai, d’aquò! En literatura, çò que compta mai, aquò’s cossí las causas son escalcidas. E aquí sus, podèm far fisança a l’autor per menar son afar. Desempuèi las annadas 1970 e sas famosas Qualques Nòvas d’Endacòm Mai, ai seguit la carrièra literària de Florian Vernet. A l’epòca fasiá ja una escritura modèrna dins sa factura narrativa. Quaranta ans pus tard, demòri totjorn admiratiu, e mai se soi, entretemps, vengut pus exigent.
 
Las novèlas que nos prepausa dins aqueste recuèlh son d’inegala longor, e tanben, o cal plan dire, d’inegala qualitat literària. E mai se, tot comptat e plan legit, dins l’ensems, lo volum es omogenèu.
 
Sas novèlas policièras son generalament ricas. Son de tablèus contemporanèus de la vida vidanta. Ensajan de pegar a çò que se viu al jorn d’auèi en Occitània. Mas d’unas me semblan pauras per çò que tòca a la tombada, valent a dire, a la conclusion. Me sembla qu’una novèla es pas un roman. Lo tèxte cort, forçadament mens descriptiu, deu comportar una tombada pro escalabrosa per estonar lo legeire. Me sembla pas èsser lo cas de totas las pèças prepausadas per l’autor.
 
Dins una de las sièis novèlas que clau lo volum, se trapa la descripcion simpla d’un rescontre amorós, qu’auriái de gaire enveja de qualificar de banal; se, jamai de la vida, un rescontre amorós podiá èsser quicòm de banal. Çò que vòli escalcir empr’aquí, es que l’autor, amb de mots e de frasas simplas, mas plan causits, es capable de restituir de cargas emocionalas raras. Res de pus esoteric e alquimic que l’atrach d’un èsser uman per un autre, dins l’union dels èimes e la conjugason dels còsses. Cal pas veire dins aquesta novèla sonque la descripcion d’una facha de la vida vidanta per l’unic plaser d’apertierar de mots. Al delà de l’armonia escripturària e lengatgièra i a, plan solide, los mistèris d’una civilizacion que s’exprimís dins cada rescontre. Doblidèssem pas que sièm totes de “bèstias socialas”.
 
Qualques tèxtes, o novèlas, son escriches sul registre de l’observacion societala, vista a travèrs del prisma de l’absurde. Aquí çai, l’exageracion fa ofici de desplaçament de la realitat. L’autor buta las parets de la rason fins a çò que venguen desrasonablas e “completament desplaçadas”. Atal son qualqu’unas de las novèlas d’aqueste recuèlh. Mas aquò dintra, fin finala, dins lo registre creatiu de Florian Vernet desempuèi qu’escriu. Es almens çò que me pensi.
 
Forian Vernet daissa rajar, dins sos escriches, una lenga endimenjada cargada de totes sos mots del cadajorn. Es tanben aquí que residís, de longa, lo torn de fòrça literari d’un autor popular. Per èsser bon escrivan, pas besonh de farlabicar sa lenga, coma se pòt encara veire —aürosament de mai en mai rarament— dins la literatura nòstra. Aquela nocion de “lenga que raja” es, evidentament, per ieu primordiala. Cossí lo legeire poiriá prene plaser a legir se constata que l’autor a trabucat a cada frasa? Cossí lo legeire poiriá prene plaser a legir se sentís tot al long de l’obratge que l’autor a mascanhat coma un damnat per bastir sas frasas? Pièger encara, se l’engimbradura de sas pèças daissan entreveire una flaquesa averada? Quand lo tèxte pudís la construccion laboriosa a còps de mots pescats a l’azard dels diccionaris, lo legeire patís una lectura freja, sens anma e sens engèni.
 
Plan solide es pas lo cas de Florian Vernet que desempuèi lo començament de sas publicacions nos gratifica d’una lenga posada a las sorsas vivas de çò que demòra de la civilizacion nòstra. Visiblament son trabalh alimentari de lingüista dins l’universitat mai occitanejanta d’Occitània a pas mina d’aver gastat sa lenga.
 
Los tèxtes de Florian Vernet son de tròces de vida causits, o puslèu retenguts, a l’azard d’un debanar vidal multiple. Son pas de racontes, mas de ficcions sorgidas d’una imaginacion en presa amb l’ambient uman e natural de çò que pòt èsser la societat occitana a l’ora d’ara. Es la rason perqué seriái temptat de classificar aquel recuèlh de “literatura populara”, per aitant que la literatura se daissèsse tant aisidament estropar dins de camisas estampilhadas.
 
Tocant la presentacion, e mai precisament la mesa en pagina, regrèti que d’unes passatges del tèxte siaguen estats imprimits en caractèrs pus menèls que lo qu’es estat globalament emplegat. Soi estat fòrça susprés per aquel biais de far. D’efièch, ai degut legir qualques milierats de libres dins ma vida e es lo primièr còp que tombi sus una tala mesa en pagina. Volontat de l’autor o caprici de l’editor? Lo fach es que reven al lector, e an el solet, de s’arrengar amb aquesta susprenenta facha. Me sembla que los passatges en pichons caractèrs se serián poguts metre —entre tirets—, coma se fa de costuma dins las practicas de l’edicion. A i soscar plan, i pòt aver d’autres biaisses pus glorioses per se singularizar.
 
 
 
 
Sèrgi Viaule
 
 
 
 
_____
VERNET, Florian. Fin de partida. Edicions Institut d’Estudis Occitans, seccion de Lengadòc, 2013. 162 paginas.