La 13u edicion d’aquera manifestacion apitada mercés a l’ahida deus benevòls de l’Ostau Occitan (seccion IEO Gironda, presidida adara per Patric Lavaud) qu’es programada deu dissabte 28 de seteme au dimars 29 d’octobre. Au hiu de las annadas, la formula s’es rodada: manifestacions dens la capitala girondina e quauques communas de la banlèga (per estar precís e mei tendéncia, la “metropòli”  dab Bèglas, o Peçac) mès tanben dens d’autas comunas deu departament: Budòs e Lengon (dens las Gravas), Arès (Bacin d’Arcaishon) e Vendaís-Montalivet suu litorau de Medoc. 

Los organizaires qu’an, com totajamei, la volentat de barrejar las manifestacions dab filmes, concèrts (Mans de Breish, de la generacion de la “nòva cançon occitana” deus ans 1970) serà, preu permèir còp, sus un empont bordalés lo dissabte 5 d’octobre), aspèctes literaris (especiaument au torn de la prolongacion deu centenari de l’escrivan Bernat Manciet), contes (Michel Feynié e sa Parlada com un casse, e tanben lo bearnés Sèrgi Mauhourat).

E gausarà un jorn, Bordèu, muishar shens vergonha la soa identitat gascona?

Qu’arremarcam, per la jornada d’obertura (dissabte 28 de seteme), un petit collòqui au Musèu d’Aquitània[1] a Bordèu. En matiada (11h),  que començarà per la projeccion deu filme Las mans dins la tèrra, documentari de Patric La Vau (2023, 53min, en occitan sostitolat en francés) sus l’engatjament de la bordalesa Silveta Beringuier-Gilet. Vaduda en 1952 a Bordèu, dens una familha originària d’Òlt, a las termièras deu Peiregòrd Negre. Los sons pairans mairaus, vienuts dens lo capdulh girondin dens los ans 1930 n’avèn pas deishat de parlar occitan e guardèvan un chic lo lor biaish de víver païsan. La Silveta qu’estudièt e que hadot ua carrèira de professora de francés e d’occitan. En parallèl, que recuelhot la paraula deus vièlhs de son Peiregòrd d’origina e que  sostienot ua tèsi sus la civilisacion tradicionau en Peiregòrd negre (çò qu’apèran adara lo “País de Belvès”). Païsana de còr, Silveta es engatjada, uei, dab Greenpeace, a Bordèu, ont es referenta per l’agricultura e que s’ocupa dab passion d’un casau urban partatjat. Aquera projeccion serà lo parat de discutir per començar de l’eretatge occitan de la grana vila aquitana.

Au vrèspe, lo collòqui, a partir de 14h, qu’aurà tres temps hòrts.

Per començar, ua comunicacion illustrada de la toponimista Benedeita Boyrie-Fénié suus noms gascons de las vias, carrèiras, plaças, pòrtas, cais o quitament arrèsts de tram a Bordèu o sa banlèga. Los archius istorics, en particular medievaus, de la ciutat on se quilhèt lo castèth deus ducs d’Aquitània (lo Palais de l’Ombrèira), muishan que la vila empleguèva la lenga d’òc. E aquò contunhèt longtemps, quitament après la batalha de Castelhon de Dordonha (1453) e l’establiment deu poder franchiman (simbolizat per l’edificacion de la fortalesa deu Har) dont los reis deu Lovre o mei tard de Versalhas tostemps se mesfidèren. De la Font d’Audeja a la Paludata, deu castèth Tropeita (uei, la plaça deus Quinconces) a la Carrèira deu Trajècte (rue du Trégey) sus l’arriba dreita de Garona, multiples son los noms qui rebaten l’Istòria e la preséncia de la lenga occitana. Mes – malaja ! – la borgesia e la part màger deus cònsols son tostemps oblidós d’aqueth passat. Péger, se son sovent mostrats resoludament ostils a la recuperacion d’aquera part d’istòria (cf. l’ahar de la placa sus la Plaça Pey Berland[2]).

Arron (15h15), lo Pèire Bréchet, harà ua comunicacion sus "L’usatge sociau de la recèrca toponimica dab l’exemple de la cartografia". Sabem que l’ancian president de l’IEO nacionau (adara vicepresident) pleiteja dempuish longtemps e se bat per la rectificacion de las mapas.

Enfin, ua taula-redona (16h30) qu’aurà per tèma ”L’occitan a Bordèu: deu patrimòni a la definicion d’ua politica linguistica” (animacion Patrick Lavaud dab la participacion de Baptiste Maurin, maire adjunt de Bordèu, Gautier Lagalaye, director de l’ÒPLO, Jean-Luc Armand, conselhèir regionau de la Nava Aquitània e president de l’ÒPLO).

Ne seré pas escandalós, en efèit, que – estossi sonque dens dens los barris “istorics”, de Senta Crotz aus Chartrons per exemple, mes perqué pas mei luenh… – la dobla senhalizacion (òc e francés), en medisha forma de letras e en talha identica, sii installada aus angles de las carrèiras o plaças o andronas de Bordèu. De mei, que seré normau de trobar tanben ua plaça consequenta e precisa sus l’occitan en generau e lo dialècte gascon en particular suu sit Internet de la vila (o per qué pas de la Metropòli). Que seré tanben ua bona iniciativa que las estacions siin anonciadas en òc dens las ramas deu tramvai. E demoraré, Bordèu, en arrèr per rapòrt a Tolosa, auta vila de las arribas de Garona?

Programa complet: https://hestenau-mascaret.fr/   o +33(0)7 68 36 36 06.