Actualitats
Maiòta: crida per l’ensenhament del shimaore e del kibushi dins las escòlas
Malgrat un acòrdi signat amb l’ancian rector, son successor, Jacques Mikulovic, s’opausa a l’ensenhament de las lengas de Maiòta
Tèxte legit
A l’escasença de la 2a conferéncia sus las civilizacions del Canal de Moçambic, que se tenguèt del 17 al 20 d’octòbre de 2024, divèrsas taulas redondas èran organizadas a Maiòta per discutir de l’avenidor del shimaore e del kibushi, las doas lengas localas principalas. Pendent una intervencion significativa, Rastami Spelo, president de l’associacion Shime, exprimiguèt sa preocupacion per la plaça de las lengas maoresas dins l’educacion.
Segon Spelo, Maiòta es confrontada a una situacion de diglossia, ont lo francés, dominant, relèga las lengas localas a una posicion marginala. “Vivèm dins una diglossia amb lo francés al dessús de nòstras doas lengas, e qu’ocupa tròp d’espaci”, çò soslinhèt. Per el, la subrevivéncia de las lengas maoresas depend de lor transmission a las generacions futuras, particularament per mejan de lor ensenhament a l’escòla. “Nòstras lengas viuràn plan quand nòstres enfants contunharàn de las aprene, mas aprenèm pas las lengas a l’escòla”, çò declarèt.
Lo president de l’associacion Shime critiquèt tanben l’inaccion de las autoritats localas, malgrat la Lei Molac de 2021, qu’estipula que las lengas regionalas devon èsser ensenhadas coma matèrias facultativas dins las escòlas. Deplora qu’aquela lei siá encara en granda partida ignorada a Maiòta, malgrat un acòrdi signat amb l’ancian rector per introduire aquelas lengas dins las escòlas primàrias. Justament, Spelo acusa lo nòu rector, Jacques Mikulovic, de s’opausar a l’ensenhament de las lengas maoresas, e demanda als parlamentaris e elegits locals d’intervenir per defendre aquela question culturala.
Per ne saber mai, podètz escotar l’entrevista entièra amb Rastami Spelo sul sit de La 1ère: «Nòstras lengas enfin viuràn plan quand nòstres enfants las aprendràn a l’escòla».
Jornalet es possible gràcias al sosten economic e jornalistic dels legeires e benevòls. Se lo podètz sosténer en venent sòci dels Amics del Jornalet o de l'Associacion ADÒC, o tot simplament en fasent un don, atal contribuiretz a far un mèdia mai independent e de melhora qualitat.
Dins un licèu de La Reünion, un còp que sortissiái de la sala de classa, trapèri sus la varanga (lo balet) doas escolanas de segonda que charravan, naturalament en creòl. Lor demandèri:
-Kosa ou di?
Sulpic s'excusèron per parlar creòl. Avián pres ma question coma una ironia, un repròche per parlar lor lenga PENDENT LA RECREACION. Es dire fins a quin punt las avián aleiçonadas e repotegadas de per abans dins l'escòla de la Republica.
Rastami es un òme obèrt e cultivat, e un bon pedagògue que fa un brave trabalh pel shimaoré e lo kibushi. En mai de son ensenhament, ten una cronica a la ràdio per apiejar lo shimaoré blos contra çò qu'el sona lo "shimaoré barji", lo que s'ausís del costat de la gabarra que permet de passar de Nyambo Bolé (Granda Tèrra) a Nyambo Titi (Pichòta Tèrra), e que francimandeja de mai en mai.
I a un quinzenat d'annadas, se tenguèt a l'IUFM de Dembeni un collòqui sus las lengas vernacularas. Aqueste collòqui èra presidit per Roger Bambuck. Las autoritats de l'epòca semblavan voler entrepachar pas la preséncia del shimaoré, al mens, a l'escòla. Sembla que lo vent a virat dempuèi aquela epòca e que que lo jacobinisme destimborlat es de retorn.
Òsca a Rastami, òsca a los que, amb el, fan pè bordon dins la tempèsta reaccionària!
Dens las annadas 2010, ua ensenhaira (meilèu progressista sus autes subjèctes) qui i avè tribalhat que'm contè quin interdisèn de parlar las lengas localas aus mainats acerà e quin era justificava aquò tà qu'aprenossen lo francés.... Lo colonialisme, enquèra :(
Vòstre comentari es a mand d’èsser validat. Per terminar lo procès de validacion, vos cal encara clicar sul ligam qu’anatz recebre per e-mail a l’adreiça qu’avètz indicada.
Escriu un comentari sus aqueste article
Senhala aqueste comentari