Sèrgi Labatut es escrivan albigés. La tampa de son libre nos informa que l’occitan es pas sa lenga primièra. Nos revèla tanben que Sèrgi Labatut èra coma cuol e camisa amb lo Paure Fèlix Castanh. A legir son libre no’n seriam dobtat. “I a pas de pòble occitan. Nos passejam a l’entorn d’una idèa”, escriu pagina 23. L’escolan a plan encapat la leiçon del mèstre.
 
Per qualqu’un qu’agèt pas l’occitan per lenga mairala, Sèrgi Labatut fa, pr’aquò, una fòrça bona lenga. Sus la forma, a un escrich clar, net e precís. Cada mot es plen. Sas frasas, cortetas, son d’una economia estudiada e intelligenta. Las errors semanticas son raras. La sintaxi perfiècha. D’aqueste costat res a dire, se que non un pichon detalh, qu’a mon vejaire marca mal. Sus la cobèrta del librilhon, jol titol que pòrta L’esquinador, se vei lo dessenh d’un talhador. Se l’escrivan albigés mespresava pas tan la lenga “del païsan”, coma o ditz clarament dins son pòstfaci, sauriá qu’aquesta aisina de cosina se ditz un talhador. Mas coma es bon e valent tecnician a trapat lo mot d’“arquinador” dins Lo Tresaur dau Felibritge. D’efièch, lo diccionari de Frederic Mistral balha lo mot dins la meteissa accepcion que “talhador”. Anem! Aquò’s pas que de parpèlas d’agaça.
 
Aquí ont las causas se gastan, es sul fons. Francament aquel opuscul a pas ni cap, ni coa. Sembla pas a res, nimai servís pas a grand causa. Just, benlèu, a l’autor de se conflar d’autosatisfaccion. Mas, que volètz? Es atal. Avèm totes nòstras neuròsis narcissicas.
 
D’unes destimborlats pensan que per que la literatura occitana valgue quicòm, cal imperativament que degun la pòsque pas comprene. Per aquò far, los que l’escrivon son pregats de remenar frasas e idèas dins una bolhaca indescriptibla. Aquò’s aquò que fasián, i a gaire de temps encara, las qualquas personas que viravan a l’entorn de la defunta revista Òc. Per eles dostar tot contengut intelligible a un escrich, èra lo somalh de l’engèni literari. La règla del jòc, dins aqueste Esquinador es de trincar l’esquina a la logica. Es de copar tota comunicacion entre expression lengatgièra e intelligéncia.
 
E mai, efectivament, aqueles grands literators cometon lo torn de fòrça de se trufar del autres sens se mainar que son a s’escupir dessús. An benlèu besonh d’aquel biais de far per ensajar de garir qualques comportaments patologics? Soi pas psicanalista, mas ai plan paur que per eles l’escritura siá pas un exutòri sufisent. Quina misèria! Aquel libre, contràriament a çò que voldrián daissar entendre autor e editor, es un non-eveniment per excelléncia. Aqueles dos la se contan e la nos voldrián contar. Mas son benlèu los sols a èsser tombats dins la trapèla qu’an cavat. Aquesta ratatolha de frasas desconnectadas las unas de las autras passa l’òsca de l’esnobisme. Un moment donat, dins çò que vòl èsser un roman, Sèrgi Labatut escriu: “Atal, podriái daissar mos escriches dins totes los cantons de l’ostal, i aviá pas degun per los legir”. I auriá agut un occitanolegissent dins l’ostal, qual sap s’aqueste auriá agut enveja de legir sa boirilha escrivassièra?
 
D’un autre costat ai consciéncia qu’Occitània a tanben besonh d’una literatura experimentala. Tot comptat e rebatut, l’espelida d’aqueste obratge pròva qu’avèm una cultura viva. Lo libre val almens per aquò. Pòrta testimoniatge que la literatura occitana demòra un laboratòri dobèrt. Aquò’s una de las raras nòtas positivas que podèm acordar a l’obratge.
 
N’i a, ça que la, una autra. Aquò’s lo costat poetic de la pròsa de Sèrgi Labatut. A fòrça de frasas azardosas, apertieradas a tustas e a bustas, pòt arribar que l’escart vire al poetic.
   
De longa, la paraula e la lenga se destructuran. L’autor passa de l’ase al perièr. D’aquí naisson de sentits poetics. I a d’unes passatges vertadièrament cargats d’emocions. Finalament se tracha benlèu d’un obratge de poesia en pròsa. Mas aquí lo “benlèu” es de tròp. Sa preséncia marca lo dobte de l’intencion. Seriá poetic per azard? Lo libre es una impostura totala?
 
Çò pus terrible es la confession de l’autor dins un improbable pòstfaci. I es completament patetic: “L’idèa, una paraula presenta dins totas las partidas, èra de mesclar çò de mai personal amb las legidas de las literaturas que descobrissiái dins aquelas annadas. E de mesclar los nivèls del raconte, de talhar tot çò qu’èra de tròp, de concentrar totas las experiéncias dins de frasas que s’acaban pas per fòrça, que pòdon tanplan demorar dubèrtas sus de questions non pausadas o que se clauson dins aquelas que seguisson. Me rendi compte, uèi, que ne fa un tèxte mai que mai criptic e de mal legir. Mas cada paraula es ligada a de personas, de libres, d’instants, de sentits, de cançons. De còps sens que l’òrdre siá aisit de comprene... Benlèu mai d’un serà susprés e dirà qu’es pas un roman o almens qu’i sembla pas”. Coma o avètz pogut legir, la confusion totala i es revendicada per l’autor. Ite missa est.
 
 
 
 
Sèrgi Viaule
 
 

 
 
 
_____
LABATUT, Sèrgi. L’Esquinador. Edicions Reclams, 2003. 75 paginas.