Per la dimenjada passada, 14 e 15 de deceme, un temps vertadèirament hòrt marquèt la nòsta Gasconha occidentau. L’espectacle de la “Halha de Nadau”, au teatre municipau deu Quintau  Anglet mobilizèt pro d’actors e defensors de la lenga occitana e de las tradicions gasconas dens aqueras termièras deu Bascoat e deu Baish Ador. Aqueste eveniment, preparat dempuish longtemps, estot portat per un quinzenat d’associacions e institucions locaus, departamentaus o regionaus. , Au miei d’eras, duas associacions deu parçan baionés, l’Acadèmia Gascona de Baiona-Ador e Ací Gasconhaqui, dempuish un bèth tròç d’annadas s’amanejan entà brembar e illustrar la lenga nòsta e la personalitat gascona dens aquera zòna mei anar mei urbanizada. Mes, per la concepcion e la preparacion d’aqueras duas (ailàs!) representacions, d’autes partenariats an dehèt comptat, en particular l’implicacion de l’associacion Chancaires de Sent Pè de Lèren qui hè un tribalh de tria per transméter (lenga, cantas, tradicions) en tot har un tribalh de creacion e en cercar sovent innovacion e suspresa. De notar que los espectators receboren tots un liberet bilingüe, preparat dab gran suenh per Miquèu Baris, tostemps valent tà har vàler e promòver la lenga occitana de Gasconha. Atau, las paraulas ne seràn pas perdudas e que’s poderàn difusar dens totas las direccions. La mesa en scèna, remarcabla, estot concebuda per Sénher Alain Muñoz, longtemps professor d’istòria e d’art teatrau a Pau, empontaire plan coneishut dens tota la region per la soa participacion a pastoralas o pèças (jogadas per exemple per los Comelodians bearnés de Saut de Navalhas[1])

Dens l’esperit de las pastoralas inscrivudas dens la tradicion deu piemont pirenenc, deu Bascoat dinc a Bigòrra o quitament mei luenh, la Halha de Nadau anglòia (d’Anglet) se volot donc mobilizaira (150 participants, de 3 à benlèu 83 ans o mei), creatora (arribada deu Reis Magues de la tradicion crestiana, solide, mes integracion d’autes tèmas deu patrimòni immateriau gascon o clarament contemporanèus[2]) e esmiraglanta (colors, movement deus dançaires e susquetot deus chancaires, justessa e armonizacion deus cants per Fanny Chatelain, musica e danças gavidadas e coordinadas per Matiu Dufau[3]). A còps revisitadas, las cantas occitanas – de Bearn (A nueit qu’es vadut Nadau…) a Guiana[4], de las Lanas (Estela de la Mar, La Cazeriana[5]) a evidentament Baiona e Anglet (Los Tilholèrs, Bibòla, Salut Baiona…) – retroniren dens la grana sala. A la fin, lo public familhau e pregondament estacat au son eretatge linguistic e culturau entonèt quitament L’Encantada, estrambordat com s’assitiva a un concèrt eu grop Nadau. Per quauques imatges e un petit resumit de l’espectacle, véder un brac reportatge de France 3 Nouvelle Aquitaine:

Halha de Nadau. Lo monde crestian qu’a recuperat ua vielha celebracion pagana ligada au solstici d’ivèrn. La tradicion de las granas halhas o huecs de pin bien sec qu’es demorada longtemps viva en Vasadés, deu costat de Sent Sever e autes vilatges de Shalòssa o de la Gran Lana. De Marteror (Totsents) cap a Nadau, qu’es l’Advent, l’atenta. Que mia tau solstici de deceme, deu 20 au 24. Lo só n’arrèsta pas de baishar dens la soa corsa aparenta. La jornadas se hèn de mei en mei bracas mentre qe las nueits son, eras, mei anar mei longassas. L’arrenavida simbolica de la vita dab la lutz qui torna, lo retorn concret de l’esperança, qu’es lo jorn de Nadau (dies natalis, causit com jorn de la neishença deu Jèsus a Betelèm dens la tradicion crestiana). Com per encoratjar aquera arrenavida de la lutz, de l’espèr, los òmis - dempuish probablament la nueit deus temps (qu’es plan lo cas d’ic díser!) – an l’abitud d’alucar huecs au ser de la Sent-Joan d’ivèrn[1] . Que son las halhas de Nadau. A boca de nueit, a la sombrusta, lo rite familiau consistís (o consistiva…) a har lo torn deus camps e casaus pròishes dab ua “halha”, ua mena de flambèu, hèit dab un punhat de hèn dens un bercèu artesanau de vimi. Lo pairbon o lo pair de familha miava la petita tropa en cridant: “Halha Nadau / Lo pòrc a la sau / La pola au topin / Coratge vesin!”. Qu’èra en efèit lo temps on, dens las bòrdas, avè començat lo temps de las “pelèras”, com e disen en Bearn, o de la tua deu “Nòble”, qu’es a díser deu pòrc sacrificat per lo tinèu e quitament los vesins vienuts entà balhar un còp de man e naturaument interessats per quauque tròç de carn suus carbons o ua sauça saborosa.