Es Nadal. Qualques endreches d’Occitània an alucat la soca, la halha, la torrèla, la tisa, lo cachafuòc...
 
Dins la tradicion crestiana, Nadal es la data de referéncia de la naissença de Jèsus Crist, e mai probablament aguèt pas luòc aquel jorn. La fèsta de Nadal coma fèsta crestiana se comencèt de celebrar a comptar de l’epòca de Constantin, en apareissent en l’an 336 pel primièr còp dins lo calendièr roman. Ça que la, foguèt pas abans lo sègle VII, valent a dire 300 ans apuèi, que foguèt oficialament instituida, eclipsant per totjorn las celebracions paganas consagradas al Sol Invictus.
 
De fach, gaireben totas las culturas festejan los solsticis. Ara, dins l’emisfèri nòrd, lo jorn quita de s’acorchar e se torna alongar. O recordava Griselda Lozano dins un article consagrat precisament al Sol Invictus: “Benlèu a un dels dieus mai venerats long de l’istòria de l’umanitat correspond la deïtat del Solelh, qu’a fach partida de la majoritat de las mitologias en divèrsas civilizacions coma es lo cas de l’egipciana, la mesopotamiana, l’inca, la mexicana, la japonesa, la chinesa e tanben l’indoïsta. Es estat, per tant, una part essenciala del culte de la majoritat de las culturas politeïstas, e posteriorament tanben del monoteïsme”.

Far viure l’occitan per Nadal

Ara que son Calendas, cal pensar a las tradicions que se pèrdon pauc a cha pauc e a las nòvas abituds qu’avèm incorporat. Fins a fa solament una generacion, dins la majoritat dels ostals occitans, se fasiá un presep, o presepi o betlèm, amb de santons, que recreava la naissença de Jèsus; e mai se fasiá picar lo cachafuòc, o soca de Nadal, per obténer de presents pels enfants. S’agís de tradicions semblablas a las que se fan dins los païses vesins, coma Aragon o Catalonha. Ça que la, vesèm coma lo Paire Nadal, d’origina estatsunidenca, o l’avet de Nadal, d’origina alemanda, son venguts los mèstres de nòstras fèstas de Calendas e coma los enfants desiran vivament de los veire arribar.
 
Es per aquò que Jornalet fa una crida a sos legeires e amics per que se mantenga e se recupère las fèstas de Calendas a l’occitana. Cal pas fòrabandir lo Paire Nadal ni l’avet de Nadal, mas cal pas tanpauc qu’eles fòrabandiscan lo presep, lo cachafuòc o los tretze dessèrts. E mai poiriam citar un fum d’autras tradicions calendalas d’Occitània coma lo blat de Santa Barba, las cançons innombrablas, las dichas. I a de legendas fantasticas coma, per exemple, aquel mite lemosin, auvernhat e velaiés de las pèiras levadas que bolegan a Nadal e que laissan veire de tresaurs esconduts en dejós...
 
A mai, volèm prepausar als legeires de far viure la lenga e la cultura aquestes jorns e de la partejar amb los amics e los parents que rescontrarem. Saique poiriam recuperar la tradicion de mandar de cartas postalas, e d’i escriure de messatges de vòts en occitan. Saique poiriam recuperar de nadalets occitans e los cantar en còla.