Qui bastiguèt las primièras vilas pendent lo Neolitic ? Ja entre los ans 12 000 e 45 000 abans lo Crist trapam las primièras evidéncias d’urbanisme. Mas d’en primièr cal saber çò qu’es una vila. Encara uèi, los cercaires son pas d’acòrdi a l’ora de definir çò que foguèt una vila pendent l’Antiquitat. En 1966, foguèt confirmat qu’una vila a d’aver almens 10 000 abitants e que l’indústria e los servicis an d’èsser la màger part de la produccion economica de la localitat. Mas un nuclèu uman amb sonque 2000 abitants mas ont lo 25 % de la populacion trabalha en agricultura, tanben es una vila.

Pendent lo Neolitic, lo periòde de la Preïstòria que se debanèt entre fa 12 000 e 5000 ans segon l’airal geografic, ja trapam doncas las primièras vilas. Segon los arqueològs, un trach basic es un centre amb de monuments, o un centre administratiu e una planificacion urbana clara. Mas es pas necite, coma o avèm vist, d’aver una densitat nauta d’abitants per èsser una vila.

Segon aquò, l’airal entre los flumes Eufrates e Tigre es ont ja podèm trapar las primièras vilas. Cada annada, una nòva vila anciana es descobèrta. Una vila plan celèbra es Catal Hüyük, benlèu la pus anciana del Mond. Mas segon qualques cercaires, es pas una vila pr’amor que i aguèt pas d’administracion ni airal monumental. Catal Hüyük foguèt bastida aperaquí en l’an 6000 abans lo Crist.

I a d’autras vilas plan ancianas, coma Khirokitia, a Chipre, o encara Jericò, de la meteissa epòca. E fa gaire ne foguèt descobèrta una autra près de Kyiv, en Ucraïna. Son de grands nuclèus umans mas sens cap d’airal monumental o administratiu. Son doncas de vilas?

Las primièras vilas vertadièras

La primièra vila reconeguda per totes los scientifics uèi es Uruk. I a d’agricultura e de noirigatge. Amb mai de noiridura se pòt bastir de monuments particulars o religioses. I aguèt d’estratificacion sociala e tanben i foguèt creada l’escritura. I aguèt de comèrci e d’art. Fa gaire, de nòvas descobèrtas realizadas en Siria fan pensar a una vila 500 de ans pus anciana (4100 abans lo Crist). Es un centre urban al nòrd de Mesopotamia. (Legissètz la seguida).

Aqueste article es publicat dins Sapiéncia, la revista occitana de divulgacion scientifica, amb la quala Jornalet a un acòrdi de cooperacion. Podètz legir l'article entièr aicí.