36 500 barras sus una granda pagina, pas un timbre pòsta, non, puslèu una pagina de jornal coma La Dépêche, cada jorn traçar una barra, 100 ans après la pagina es comola de barras e de barras. “Cal èsser pacient per arribar a 100 ans, aquí es le secret”, çò disiá Andrieu Lagarda enrodat d’occitanistas a Montbrun del Boscatge aquel 25 de genièr de 2025, jorn de Dictada Occitana .

 “Andrieu Lagarda a subretot escriut de mots e de mots, cada jorn, de mots que se son esplandits dins cada recanton de lor ostal”, çò dirà Martina sa filha. De còps, les mots fan una frasa, un pichon paragraf, una pagina, un diccionari, un conte, un libre, una aisina pedagogica…

Sinèra e la mòstra d’òr èra le libre qu’aviá causit la còla organizaira d’aquela jornada, un eveniment que se debana cada an al mes de genièr dins mantuna vila de França e de Catalonha.

Dins la sala tota nòva de la Maison Citoyenne de Montbrun, 40 personas s’èran amassadas, atentivas coma d’escolans que passan un examen, cal pas fèr de pècas, es una question d’onor! Fèbus, le sol pichon escolan qu’aviá segudat sos parents o puslèu le contrari, fusquèt aplaudit.

Martina Lagarda, cargada de legir le tèxte de son paire, expliquèt le títol, les localismes emplegats, presentèt le libre que se podiá crompar sus plaça, Joan Eygun, l’editor de Letras d’Òc èra vengut amb qualques libres d’Andrieu Lagarda. Èra ora d’escotar, de se concentrar e d’escriure.

La dictada se debana tanben en Catalonha, Barcelona, Valéncia.. Tres personas, Marie-Jo, Jean-Louis e Christian qu’estúdian le catalan, lenga bessona de l’occitan, legiguèron le tèxte revirat en catalan.

Dempuèi qualques annadas, la correccion se fè collectivament, pas de classament, çò de mès important es de participar, totes auràn un diplòma e un prèmi.

Descobrir las pècas que fan enrabiar, aqueles accents que s’escapan, una o doas contestacions, promés le còp que ven i aurà pas cap de fauta!

Èra ora de se recampar dins la sala comunala a l’entorn d’Andriu Lagarda e sa fidèla companha Renée. Aüroses d’èsser aquí, enrodats de totes aqueles defensors de la lenga e cultura occitana de ièr, d’uèi e de deman, escotèron amb emocion les diferents omenatges e mercejaments de Patrick Lasseube, Miquèu Maure e Frederic Souque, totes avián aprofitat de son ensenhament e de sos conselhs.. Dins la sala se sentissián l’emocion e le respècte dins les uelhs de la joena generacion d’occitanistas, cantaires, musicaires, professors e estudiants.

Per conclure, nos balhèt le secret per venir centenari, la paciéncia (pensi que l’avèm perduda en camin!) sens oblidar d’escriure cada jorn en occitan, plan solide!

La cantèra carbonesa del cèrcle occitan de Carbona, creat per Andrieu en 1967 ( encara una de sas òbras!), totjorn aquí per nos cantar aquelas istòrias que parlan d’amor, de vida, de la tèrra e de la lenga Sobirana .

Èra le moment de manjar las lentilhas de Montbrun cosinadas per Alan, nòstre cosinièr en cap e la còla d’organizaires de la jornada. S’entendiá pas mès de bruch, devián èsser bonas!

Tres joenas “Esteletas” Aurelie, Emilie e Fanny , vengudas de Bearn, un autre parçan d’Occitània, escandilhèron l’empont e la sala amb de cançons de Bearn, de Comenge, de Provença, de creacions… las faguèron tornar tres còps.

Après aquel moment de gràcia, caliá dançar per se bolegar un pòc. Èra al torn del grop Toti Tres, tres joens musicaires, cantaires de pujar sus l’empont per fèr cantar tamborin, acordeon, clarin, autbòi, boha… dusca tard dins la serada.

Se podiá legir le plaser de totes les dançaires, en virolejar, en sautar, en picar de las mans; s’arrestavan pas jamès!

Se clavèt aquela jornada plan capitada amb una pluèja de mercejaments per totes les organizaires.

Òm s’arrèsta pas en camin! Coma tota lenga regionala, l’occitan s’amerita la benvolença de cadun, pertot, dins cada parçan, quitament al delà d’Occitània.

Andriu Lagarda n’es un exemple, le segudar es un dever!