Las universitats alemandas an tostemps muishat pro d’interès per la Romanistik. Dens l’Enter-duas-Guèrras, ua estudianta anèt suu terren, lo de las Lanas de Gasconha. Que vienen d’editar un navèth obratge sus la soa tèsi dab hòrt de fòtos ineditas e de gran interès etnografic.

En 2007, que pareishó un petit obratge, Le paysan de la forêt dans les Landes de Gascogne (Cairn). Qu’èra la traduccion deu títol alemand (Der Waldbauer in den Landes der Gascogne) de la tèsi qu’ua estudianta, Lotte Lucas Beyer (1902-1944) sostinó en 1937 davant l’Universitat d’Amborg. L’essenciau deu tèxte estó arrevirat en francés per ua dauna de Saunhac e lo Muret (Gran Lana), Monique Gouyou. En mei de dessenhs deus fins (arairs, bornacs, chancas, atrunas deus gemèrs qui pican los pins e recuelhen l’arrosina) e de quauques fòtos de bòrdas o parcs per las aulhas, qu’estó acompanhat d’utils comentaris.

Los uns, qui contextualizan aqueth tribalh d’etnografia, èran los dee Jean Tucoo-Chala. Que descobrí aquera monografia per las soas foncions de conservator a l’ecomusèu de la Grana Lana (airiau de Marquèsa, Parc Naturau Regionau de las Lanas de Gasconha) a Sabres[1].

Los autes, d’òrdi lingüistic, son hèits per Bénédicte Boyrie-Fénié. La tèsi de l’estudianta alemanda s’inscrivè en efèit dens lo corrent aperat «Wörter und Sachen» (Mots e Causas), moviment d’estudis dialectologics e etnografics qu’universitaris germanics avèn lavetz desplegat dens l’espaci europèu on societats ruraus empleguèvan dialèctes gessits deu latin[2].

Gessida de Leipzig, la Lotte Beyer, mestrejèva lo francés, dessenhèt hòrt plan o fotografièt minuciosament tot çò que vedó e entenó. Quitament lo vocabulari gascon utilizat dens la vita vitanta, dens los ostaus, dens los camps e susquetot dens los pinhadars gemats pertot dens las granas seuvas lanusquetas, en màger partida «artificiaus». Comprenetz «desvolopadas a comptar deu sègle XIX per dispausar d’ua grana resèrva de matèira prumèira destinada a l’indústria».

Suspicion

Uei, mercés a d’autes archius alemands, Jean Tucoo-Chala publica un navèth libe entitolatImages des Landes de Gascogne. En efèit, 300 clichats demorèvan dens los hons de l’Universitat d’Amborg. Presas totas en Granas o Petitas Lanas[3] . Que muishan personatges, mestèirs deu passat, gèstes deu monde de jèir. Lotte Beyer (n’èra pas enqüèra maridada) èra vienuda un an abans, mes quan tornèt a l’ivèrn 1932-1933, la situacion d’Alemanha comencèva un còp mei de chepicar[4] . Pr’amor d’aquò, la Sûreté, com l’aperèvan (autament dit la polícia e la gendarmaria), enquestèt sus desplaçaments considerats a priòri com suspèctes… La Lotte Beyer pausèva questions sus los pinhadars, la produccion de gema, la soa transformacion, enqüèra que, au medish temps, dens las Lanas « girondinas, a Ostens, èran a montar una gigantassa mina de lignit o « carbon de tèrra », au títol de las « reparacions de guèrra » previstas per lo Tractat de Versalhas (1919)[5]; que serví dinc a 1960 a har foncionar ua centrala termica per alimentar Bordèu e sa region en electricitat.

Lo dissabte quinze de març (17h, mairetat de Pissòs, entrada libra), J. Tucoo-Chala presentarà aqueth tribalh, dab projeccion de fòtos bien segur, dab la participacion de B. Boyrie-Fénié qui muisharà en brac l’òbra de Lotte Lucas Beyer dens los estudis romanics.