Lo protoindoeuropèu, conegut tanben coma indoeuropèu, es la lenga que se supausa qu’èra a l’origina de totas las lengas indoeuropèas, donc tanben la nòstra. Aquela lenga es estada rebastida per mejan del metòde comparatiu, mai que mai a partir de las semblanças entre lo sanscrit, lo grèc ancian, l’eslau ancian, lo germanic ancian, de lengas fòrça arcaïcas encara parladas a l’ora d’ara coma lo lituan, e d’autras mai... Se parlava aperaquí entre 4500 e 2000 abans lo Crist.
 
Lo lingüista Andrew Byrd a ensajat de reconstruire d’enregistraments d’aquela lenga per la revista Archaeology.
 
Segon çò que raportava The Huffington Post, Byrd es un expèrt en lingüistica indoeuropèa e a centrat sos estudis en la fonologia. Per l’enregistrament legiguèt sas versions en protoindoeuropèu d’una faula nomenada Las Fedas e los Cavals (ja concebuda en 1868 per lo lingüista August Schleicher) e d’un conte nomenat Lo Rei e lo Dieu (adaptat en protoindoeuropèu a partir d’un tèxt tradicional en sanscrit).
_____
 
Las Fedas e los Cavals — H₂óu̯is h₁éḱu̯ōs-k^we
 
H₂áu̯ei̯ h₁i̯osméi̯ h₂u̯l̥h₁náh₂ né h₁ést, só h₁éḱu̯oms derḱt. Só g^wr̥h_xúm u̯óǵ^hom u̯eǵ^hed; só méǵh₂m̥ b^hórom; só d^hǵ^hémonm̥ h₂ṓḱu b^hered. H₂óu̯is h₁ék^woi̯b^hi̯os u̯eu̯ked: “D^hǵ^hémonm̥ spéḱi̯oh₂ h₁éḱu̯oms-k^we h₂áǵeti, ḱḗr moi̯ ag^hnutor”. H₁éḱu̯ōs tu u̯eu̯kond: “ḱlud^hí, h₂ou̯ei̯! tód spéḱi̯omes, n̥sméi̯ ag^hnutór ḱḗr: d^hǵ^hémō, pótis, sē h₂áu̯i̯es h₂u̯l̥h₁náh₂ g^whérmom u̯éstrom u̯ept, h₂áu̯ib^hi̯os tu h₂u̯l̥h₁náh₂ né h₁esti. Tód ḱeḱluu̯ṓs h₂óu̯is h₂aǵróm b^huged.


 


Traduccion — “Una feda qu’aviá pas de lana vegèt de cavals, un d’eles tirassava una carreta pesuga, un portava una carga granda e un portava aviat un òme. La feda diguèt als cavals: «Lo còr me fa mal en vesent l’òme menar los cavals». Los cavals diguèron: «Escota feda: los còrs nos fan mal quand vesèm aquò: un òme, lo mèstre, convertís la lana d’una feda en vestit caud per el meteis. E la feda a pas de lana». Après ausir aquò, la feda fugiguèt dins la planura.”
 
 
 
Lo Rei e lo Dieu — H₃rḗḱs dei̯u̯ós-k^we
 
H₃rḗḱs h₁est; só n̥putlós. H₃rḗḱs súh_xnum u̯l̥nh₁to. Tósi̯o ǵʰéu̯torm̥ prēḱst: “Súh_xnus moi̯ ǵn̥h₁i̯etōd!” Ǵʰéu̯tōr tom h₃rḗǵm̥ u̯eu̯ked: “h₁i̯áǵesu̯o dei̯u̯óm U̯érunom”. Úpo h₃rḗḱs dei̯u̯óm U̯érunom sesole nú dei̯u̯óm h₁i̯aǵeto. “ḱludʰí moi, pter U̯erune!” Dei̯u̯ós U̯érunos diu̯és km̥tá gʷah₂t. “Kʷíd u̯ēlh₁si?” “Súh_xnum u̯ēlh₁mi.” “Tód h₁estu”, u̯éu̯ked leu̯kós dei̯u̯ós U̯érunos. Nu h₃réḱs pótnih₂ súh_xnum ǵeǵonh₁e.
 
 


Traduccion — “Un còp èra un rei. Aviá pas d’enfants. Lo rei voliá un enfant. Demandèt a son prèire: «Que nasca un enfant per ieu!». Lo prèire diguèt al rei: «Prèga lo dieu Werunos». Lo rei se sarrèt del dieu Werunos per pregar alavetz lo dieu. «Escota-me, paire Werunos!» Lo dieu Werunos davalèt del cèl. «Que vòls?» «Vòli un filh.» «Aital siá», çò diguèt lo brilhant dieu Werunos. La dòna del rei portèt un filh.”