Los pòbles originaris de Chile reclaman l’autonomia e la fin de la repression. Lo president de Veneçuèla se ditz indignat pel fach qu’Espanha celèbre “l’olocaust indigèna d’America”. Pendent lo darrièr decenni, divèrses estats americans an modificat lo sens de la celebracion oficiala amb la tòca de soslinhar la resisténcia dels autoctòns o la diversitat culturala.

De milièrs de mapuches e d’autres pòbles originaris sortiguèron dissabte passat per carrièras a Santiago (Chile) per cridar que los autoctòns americans an encara una lucha fòrça longa fins a aténher la plena egalitat de dreches e l’autonomia. Los manifestants —qu’entre eles se comptava tanben de chilens d’origina etnica europèa— diguèron que los mapuches an l’intencion de contunhar de recuperar las tèrras que, segon eles, lor foguèron usurpadas per l’estat chilen, çò explica Azkintuwe. Reclamèron tanben que se quitèsse de lor aplicar la lei antiterrorista —en vigor dempuèi la dictatura d’Augusto Pinochet— e revendiquèron l’autogovèrn dels pòbles indigènas.
 
“Avèm pas res de celebrar”, clamava un dels activistas mapuches, Pablo Kuriwil, en s’adreiçar als manifestants, segon çò qu’enregistrèron las camèras d’HispanTV. Lo crit de Kuriwil fa referéncia al fach que lo 12 d’octòbre contunhe d’èsser fèsta dins los païses d’America Centrala e del Sud que se faguèron independents del Reialme d’Espanha fa ara dos sègles. Los autoctòns americans ensajan de reconvertir lo jorn en una jornada de revendicacion pròpria, en lo renomenant “Jorn de la Resisténcia Indigèna”.
 
Es una posicion que, de fach, es pas solament partejada pels que manifestèron per carrièras a Santiago o pels pòbles indigènas en general, mas que fa qualques ans que reüssís entre divèrses govèrns americans. Ongan, lo president de Veneçuèla, Nicolás Maduro, o a soslinhat dins aquel sens, en questionar lo sens del 12 d’octòbre dins lo Nòu Continent, e tanben sa celebracion en Espanha. Maduro se diguèt “indignat” perque coïncidís amb lo començament de “l’olocaust indigèna d’America”.
 
Es dempuèi 2002, e per decret de l’alavetz president de Veneçuèla e predecessor de Maduro, Hugo Chávez, qu’aquel país commemòra lo 12 d’octòbre coma “Jorn de la Resisténcia Indigèna”.
 
D’autres païses americans an pres dempuèi de decisions similaras. En 2011 Bolívia anullèt oficialament la celebracion del 12 d’octòbre coma “Jorn de la Raça” e remplacèt la jornada pel “Jorn de la Descolonizacion”. Tanben Nicaragua a adoptat la denominacion promoguda per Chávez en Veneçuèla.
 
D’un biais mai doç Peró cambièt lo sens de la festivitat en 2009, en la nomenant “Jorn dels Pòbles Originaris e del Dialòg Intercultural”. En 2010 Argentina faguèt çò meteis, en instituissent lo “Jorn del Respècte de la Diversitat Culturala”; e l’Eqüator en 2011, coma “Jorn de l’Interculturalitat”.

 
 
 


Aqueste article es adaptat de Nationalia, amb qui Jornalet a un acòrdi de collaboracion.