“De este país, del otro, del grande, del pequeño / del que apenas el mapa da un color desvaído / con las mismas raíces que tiene un mismo sueño / sencillamente anónimos y hablando habéis venido.” Lo poèta Rafael Alberti consagrèt en 1936 aqueles vèrses (vidèo) als milierats de joves, d’una cinquantena de païses, que se faguèron recrutar dins los rengs republicans per luchar contra lo soslevament armat de Francisco Franco. Plan sovent d’escondons e sens lo supòrt dels sieus govèrns, trenta cinc mila volontaris, aperaquí, obrièrs dins la màger part dels cases, e encoratjats per l’URSS, sortiguèron de França, Alemanha e Àustria, Polonha, Itàlia, los USA, Irlanda, la Grand Bretanha, Iogoslavia, Canadà, Ongria e Escandinàvia per s’integrar dins los batalhons d’estrangièrs de l’armada republicana.
 
I aguèt quitament de cubans, argentins, grècs, arabis e josieus (pdf). Qualques centenats de volontàrias estrangièras, integradas sustot dins d’unitats medicalas, se metèron tanben a disposicion de la Republica. Las Brigadas Internacionalas participèron a las grandas batalhas de la guèrra e òm calcula qu’un tèrç dels volontaris i perdèron la vida. Après la desfacha en la Batalha d’Èbre, e en seguent d’exigéncias internacionalas, l’armada republicana accediguèt a desmobilizar las Brigadas, que lo 28 d’octòbre de 1938 recebèron un multitudinari adieu-siatz popular a Barcelona (vidèo).
 
Al comjat, la dirigenta comunista Dolores Ibárruri qualifiquèt los brigadistas de “legenda, exemple de solidaritat e eròis de la democracia” (vidèo). Totun, fòrça desmobilizats patiguèron la repression dins los sieus païses o, simplament, tornèron prene las armas contra lo faissisme en la Segonda Guèrra Mondiala.
 
Acte de remembre
 
Dissabte, a l’escasença del setanta cinquen anniversari del comjat, se faguèt al monument a las Brigadas Internacionalas una commemoracion en preséncia dels secretaris generals d’aqueles partits e sindicats que representan a l’ora de uèi qualques unas de las formacions que participèron a aquel adieu-siatz als volontaris que se faguèt lo 28 d’octòbre de 1938 per las carrièras de Barcelona: Oriol Junqueras d’ÈRC, Josep Nuet d’EUIA, Joan Herrera d’ICV, Pere Navarro del PSC, Joan Carles Gallego de CCOO e Josep M. Álvarez d’UGT, en mai del cònsol de la vila, Xavier Trias. I aviá tanben de membres de l’Associació d’Amics de les Brigades Internacionals, una de las entitats que trabalha per gardar la memòria dels brigadistas, amb l’International Brigade Memorial Trust e lo Centro de Estudios y Documentación de las Brigadas Internacionales.
 
Monuments dins tot lo Mond
 
Lo remembre dels milierats de volontaris estrangièrs en la Guèrra d’Espanha de 1936-1939 se manten tanben per mejan de desenas de monuments, monolits e placas escampadas per tot lo Mond. N’i a a Barcelona, Benicàssim, a Marçà, a Estocòlme (Suècia), San Francisco (Califòrnia), Canberra (Austràlia), Ottawa (Canadà), Berlin (Alemanha) e Viena (Àustria), a París (França), Seattle (USA) e tanben dins fòrça vilas d’Anglatèrra, Irlanda e Galas.