Seán Ó Cuirreáin ditz qu’en 30 ans jamai aviá pas vist “la morala e la fisança tan bassas”. Lo responsable dels plans lingüistics d’Irlanda critica la pauca mestriá de la lenga entre los foncionaris, comprés en Gaeltacht. Ça que la, l’usatge de la lenga al delà de l’escòla puèja leugièrament. 

Fa longtemps que se lèvan fòrça voses en Irlanda que critican la posicion marginala que, de mai en mai, pren la lenga pròpria del país, lo gaelic irlandés. Lo darrièr a s’i apondre es estat lo quite comissari per la lenga irlandesa, Seán Ó Cuirreáin, qui ven de presentar sa demission en un discors ont lo pessimisme per rapòrt a la lenga n’es la nòta dominanta: dins lo sector public, “per cada pas endavant sembla que n’i aja dos endarrièr”, çò a resumit.
 
Ó Cuirreáin èra en aquela carga dempuèi 2003 e li demoravan dos ans de mandat. Lo sieu burèu, nomenat pel govèrn d’Irlanda, es encargat de dessenhar de plans qu’implementen la legislacion lingüistica de l’irlandés dins lo sector public. Lo comissari ditz que, en 30 ans d’experiéncia, aviá pas jamai vist “la morala e la fisança tan bassas”. La lenga, segon Ó Cuirreáin, es de mai en mai marginalizada, çò que compren “la màger part del sector public”.
 
Lo comissari planh dos problèmas que, segon son vejaire, caldriá resòlver per començar d’inversar la situacion. Un, s’exigís pas la coneissença de l’irlandés als candidats per foncionari (es solament un meriti). E dos, se garentís pas que totes los foncionaris estatals que fan lo servici en Gaeltacht sián de parlants de l’irlandés. “Forçar los parlants nadius de l’irlandés a parlar anglés” amb l’administracion “pòt pas contunhar”, çò a dich Ó Cuirreáin.
 
 
Un santuari menaçat
 
Gaeltacht es un grop de regions de l’oèst d’Irlanda ont l’irlandés es la lenga abituala —o o èra fins a fa gaire— d’una part substanciala de la populacion. Es designat oficialament e lo govèrn i deu implementar de politicas especificas per ne manténer lo caractèr irlandofòn.
 
Segon lo cens de 2011, 69,5% dels abitants de Gaeltacht sabon parlar irlandés. Lo percentatge davala a mesura que passa lo temps, e en Irlanda an paur que la situacion de minorizacion que patís la lenga per tota l’illa se reproduga tanben en aquelas regions, que deurián èsser lo santuari de la lenga.
 
Dins l’ensems d’Irlanda, 1 774 000 personas (40,6% del total) declarèron saber parlar la lenga al cens de 2011. Mas l’usatge de l’irlandés es fòrça concentrat a l’escòla, ont es lenga d’aprendissatge obligat. Solament 77 000 personas dison que parlan irlandés cada jorn en defòra del sistèma educatiu. Per contra, fins a 438 000 parlants declaran qu’emplegan pas jamai la lenga en defòra de las escòlas.
 
Malgrat aquelas donadas, Ó Curreáin volguèt daissar una nòta positiva dins son darrièr rapòrt sus la lenga. Lo comissari diguèt que las donadas del cens mòstran que los parlants de l’irlandés an aumentat de 7% per rapòrt al cens precedent (2006), e qu’aquel meteis percentatge d’aument se tròba tanben en lo grop que ditz qu’emplega la lenga en defòra del sistèma educatiu cada jorn. Efectivament, dins lo cens de 2006, aquel grop èra format per 72 000 personas, 5 000 de mens qu’ara. “Aquelas estatisticas indican una tendéncia positiva e son de bonas nòvas”, çò disiá lo rapòrt.
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Aqueste article es adaptat de Nationalia, amb qui Jornalet a un acòrdi de cooperacion.