Carles Kingsley nasquèt en Devon en 1819 e moriguèt en 1875 en Hampshire. Foguèt professor d’istòria a l’Universitat de Cambridge. Es de sa posicion d’istorian que li venguèt benlèu sa gana d’escriure. Escriguèt qualquas pèças de teatre, mas se congostava melhor dins la creacion romanesca.
 
Sos romans d’aventuras tornan sovent visitar una epòca passada, avalida, istorica. Justament l’accion d’aqueste Cap a l’Oèst (Westward Ho! en anglés) se debana al sègle XVI. Probablament un periòde que lo Professor Kingsley deguèt aver agut estudiat. I a aqueste roman istoric, mas n’i a tanben plan maites que la bibliografia de l’autor es tras de longa. Son òbra se compausa gaireben pas que de ficcions. Escriure de romans mai o mens leugièrs èra per el un biais de far conéisser als angleses lor istòria. E mai es vertat que los istorians an dos biaisses per tornar al pòble son istòria. Siá la tèsi, gaire abordabla per los que fan pas mestièr d’intellectual; o alara lo roman popular. Es aquesta darrièra opcion que causiguèt Carles Kingsley.
 
Aqueste Cap a l’Oèst foguèt publicat pel primièr còp en 1855. Agèt fòrça succès tre sa primièra edicion. D’unes pensan quitament que sa reüssida dins los païses anglofòns es comparabla a l’escasuda dels Tres Mosquetaires de l’escrivan Alexandre Dumas Paire dins los païses francofòns. L’un coma l’autre agèron de lor vivent unas bravas reputacion e consideracion. Cal plan reconéisser —es gaireben una galejada d’o soslinhar— qu’an aquela epòca, la literatura aviá pas a se peltirar amb lo cinèma per se ganhar de public. Es en aquesta fin de sègle XIX que nais lo roman modèrne. Carles Kingsley participa d’aquel moviment.
 
Cap a l’Oèst se pòt classificar dins lo genre dels romans de plumalh e d’espasa. Met en scèna l’aluserpit chivalièr Amyas Leigt dins unas descabrestradas aventuras començadas en Devon mas que, Cap a l’Oèst, se van perseguir fins a las Antilhas e en America del Sud. Per l’autor se tracta de far evoluir sos eròis dins aqueles païses exotics, que per d’unes, demòran encara a conquistar al sègle XVI. A la lectura de l’obratge òm se maina que se lo romancièr èra istorian, presava tanben la geografia e l’etnologia. En fach, l’eròi, gentilòme rural, se fa corsari per la reina, per la pilha e tanben per una istòria d’amor. Mas sens voler desvelar la casuda de l’òbra, qualques còps lo Capitani Leigt a mina se saber pas mai s’acorsa los espanhòls per patriotisme, per amassar d’aur o per sa mistòia. Benlèu los tres, mon amiral!
 
Cossí que ne vire, l’aventurièr trèva las mars e las tèrras de çò que se disiá alara las “Índias Occidentalas”. Se, sus las èrsas, crosa un galion espanhòl, las canonadas e los abordatges viran sovent en favor de l’esquipatge anglés. Mas, coma dins un vertadièr roman d’aventuras, pòt arribar lo contrari. An aquel moment los espanhòls fan vàler lor capacitat a se far pas desplumassar de longa pel primièr anglés vengut. Atanben los personatges, al rebat de las espasas, se crosan e s’entrecrosan.
 
La narracion se passa del temps de la reina Isabèla I^a. Un moment ont los espanhòls possedisson gaireben los “Dos Mondes”. Atanben las mars son claufidas de naus espanhòlas que van e que venon. Es bon astre per totes los nobletons angleses que se pòdon armar un naviri. Amb un pauc d’engèni maritim e un recrutament de tria, es per eles un bon investiment. Las predas mancan pas. La caça pòt començar.
 
Aqueste libre es un regal del genre. Tot i es: tresaurs, raubatòris, escorreguda dins la selva verge, e tanben, plan solide, moltas rebombidas. Un libre que per èsser estat escrich fa ara mai de cent cinquanta ans, poiriá servir de scenari per un filme de velas. Francament agèri aquí lo plaser de legir quicòm de viu que passa de l’accion a l’estranh dins un anar-tornar permanent. L’autor sap far caminar son legeire sus totes los tons dels sentits. Lo suspens es tant val dire present de cap en cima de l’òbra. Aqueste roman a pas res a envejar als romans de velas que pareisseràn aprèp el. Es estat per ieu un plaser de l’aver rescontrat. Un rescontre inesperat quand se tracta de literatura anglesa del sègle XIX. La causa èra pas evidenta tant es que quitament per çò qu’es de la literatura en lenga francesa, rars son los romans d’aquel sègle que son reïmprimits. A ma coneissença i a pas que las Editions dels Regionalismes que se tractan d’aqueste trabalh. Las devèm mercejar de nos anar desborcar aquesta literatura que s’amerita d’èsser tornada visitada. D’ont mai qu’es pas aisit de tornar al lum d’òbras que dormissián jos tres dets de posca. Cal aver lo nas d’Eric Chaplain per nos anar descobrir parivas pampalhetas. Furgar dins las bibliotècas vièlhas es un vertadièr mestièr.
 
De notar qu’aquesta edicion de 2013 torna prene las illustracions d’epòca que son de François Craenhals. Elas tanben son d’una modernitat susprenenta. Balha al libre lo fachin d’un obratge contemporanèu. D’ont mai que l’editor agèt l’èime d’emplegar un caractèr d’imprimariá, que nimai per ne conéisser pas lo nom, qualificarai de gaujós. Un caractèr que convida a la lectura e que, visualament, la rend aisida. L’adaptacion al francés es d’Agnès Derbaix-Misonne. L’adaptacion-traduccion es tanben de trabalh (ne sabi quicòm). Los que s’i fan s’ameritan que lor nom siá mencionat.
 
 
 
 
Sèrgi Viaule
 
 
 
 
_____
KINGSLEY, Charles. Cap à L’Ouest !Edicions dels Regionalismes, 2013. 210 paginas.