Aqueste obratge es una reedicion recenta d’un libre paregut lo primièr còp en 1896. Es la part primièra d’un obratge istoric de premièra man declinat en dos volums. Lo segon volum es entitolat Petite histoire de la vicomté de Carcassonne. Lo vos presentarem, estimats legeires del Jornalet, la setmana que ven. Aquesta primièra part es, solide, la de las originas del comtat, nascut a l’epòca carolingiana. S’acaba a la fin del sègle XI qu’es l’epòca que marca la fin del comtat. A partir d’aquí Carcassona vendrà un vescomtat.
 
Soi espantat de la sciéncia de l’autor. E mai se son trabalh data de mai d’un sègle, pensi pas que desempuèi i age agut planes documents descobèrts sul sicut. Sembla de totes los conéisser. Venguts de totas las sorsas possiblas e imaginablas, notablament de la sorsa aràbia. Semblariá qu’aquesta foguèsse estada fòrça fornida, relativament a çò que s’es conservat en latin, e compte tengut que Carcassonna es en país romanic. D’efièch, los arabis e los berbèrs faguèron mantunas incursions fins a Carcassona. Apelavan aquò una gazoat, nos apren l’autor. Prenguèron la ciutat e la devastèron mai d’un còp.
 
Carcassonna patiguèt los arabis e los francs. Aquestes impausèron un d’eles per comte, mas aquò durèt pas, que la populacion de la vila ensajava de longa de se servar l’autonomia qu’aviá als temps dels romans e dels visigòts. Demorèron mèstres de Carcassona tant val dire, a la gròssa, setanta ans, entre 780 e 850.
 
Joan-Pèire Cròs-Mairevièlha es anat furgar pertot e a probablament degut tot legir de çò que sos predecessors avián amassat. Non solament a tot legit, mas a tot verificat e recopat. Atal, trabalh fasent, se permet dins aqueste obratge de restablir qualquas vertats istoricas, fins alara aproximativas. Als sègles VIII e IX i deviá pas aver agut talament de documents d’escriches. E los que se publiquèron, lor calguèt encara traversar los sègles per arribar als istorians modèrnes. Quand se sap e se compta totes los sacatges e los incendis que se seguiguèron dins los temps, es un miracle qu’en 1896, Joan-Pèire Cròs-Mairevièlha nos aguèsse pogut balhar un tal estat de las coneissenças del moment.
 
D’alhors, me demandi se se’n sap un pauc mai desempuèi la publicacion d’aqueste obratge? Esperem de òc per l’istòria. De monde, dins de laboratòris universitaris, son de longa a cercar. E aquò se sap ben pro, a fòrça de cèrca, òm tròba. Quitament, qualques còps, se tròba sens cercar. Cossí que ne vire, aqueste libre lo cal prene per çò qu’es, valent a dire un estat dels luòcs a un moment donat. Totes los amators d’istòria occitana, e mai totes los curioses d’istòria que fan pas profession d’istorian, se regalaràn de lo legir.
 
Pasmens, Joan-Pèire Cròs-Mairevièlha (1810-1876) èra lo contemporanèu de Jules Ferry. Atanben, aquesta proximitat temporala fa que carreja la meteissa ideologia imperialojacobina que lo famós ministre de l’Instruccion Publica. Èra lo temps del radicalisme tricolor e se l’autor voliá èsser publicat, caliá ben que sa vision de l’istòria correspondèsse a l’ideologia dominanta. La censura daissava pas res passar. L’idra imperialista velhava. Aièr coma auèi, tot çò que correspond pas al mòtle es irremediablament embrenicat sens cap de forma de procès. Per doas o tres incursions francas fins als Pirenèus, Joan-Pèire Cròs-Mairevièlha afortís —coma los manuals escolars de Jules Ferry— que çò que vendrà Occitània es ad vitam aeternam annexat a la “França etèrna”.
 
Joan-Pèire Cròs-Mairevièlha es un notable carcassonés qu’a pas jamai fach quicòm mai que d’istòria e far vàler son domèni de Mairevièlha. Per èsser reconegut per sos pars, caliá que la còpia qu’anava tornar correspondèsse a çò qu’aquel monde esperava d’el. Es an aquel prètz qu’agèt son bust sus una plaça de Carcassona. Mas l’istòria i auriá plan mai ganhat s’èra estat un esperit liure.
 
Plan tròp de decas son degudas a la marrida escanerizacion del tèxte original. L’editor deu far un esfòrç de relectura abans publicacion. Per exemple, tre la primièra pagina, dins lo jostitol del capitol, trobam “Celles” en plaça de “Celtes”; dins la primièra frasa, meteissa causa, “baute” en luòc e plaça de “haute”. L’informatica sap far de miracles, mas sonque a condicion que siá acompanhada dins son trabalh. Aquestes pichons detalhs gastan bravament lo plaser de la lectura. Mas podèm comptar amb Eric Champlain per corregir aquelas decas tre lo tiratge venent. Per çò que, o cal ben dire, d’unas d’aquestas errors degudas a l’editor viran a la catastròfa quand òm legís que la batalha decisiva entre Clovís, lo rei sanguinari dels francs, e Alaric lo Segond, lo rei visigòts, se debanèt a —tenètz-vos plan!— “Vouglé”. Aquí la deca se transforma en crime contra l’istòria.
 
 
 
Sèrgi Viaule
 
 
 
_____
CROS-MAYREVIEILLE, Jean-Pierre. Petite histoire du comté de Carcassonne.Edicions dels Regionalismes, 2011. 190 paginas.