Lo tribunal penal de París comencèt dimars passat, 4 de febrièr, lo jutjament de Pascal Simbikangwa, militar e èx-cap dels servicis secrets de Rwanda, acusat d’aver participat activament al genocidi planificat de tutsis, ont s’assassinèt entre 500 000 e un milion de personas fa vint ans.
 
Lo jutjament se debana dins l’estat francés perque lo militar demorava —e l’arrestèron— a Maiòta, una illa africana entre Moçambic e Madagascar qu’es un departament de la Republica Francesa. Al delà, la justícia francesa s’es proclamada amb “competéncia universala” per jutjar de delictes de genocidi.
 
Demest los planhents i a lo Collectiu de las Partidas Civilas per Rwanda (CPCR), qu’a sa sedença dins l’estat francés. Segon d’informacions de Nationalia, aquela associacion vòl saber d’a fons l’implicacion del govèrn francés que concediguèt l’estatut de refugiat a mai d’un hutu.
 
Lo jutjament se debanarà pendent sièis setmanas e lo tribunal francés entendrà de testimònis que coneguèron Simbikangwa, dont dos presentaires de la Radio-Télévision Libre des Mille Collines, que l’acusat participèt a sa fondacion e que foguèt lo mèdia mai emplegat per fomentar l’òdi e l’asirança contra los tutsis.
 
L’acusacion se basa sul ròtle que Simbikangwa aguèt coma estigador e complice del genocidi, un crime contra l’umanitat, e sus quina responsabilitat assumiguèt dins la liurason d’armas als soldats hutus per realizar lo chaple.
 
De son costat, la defensa diguèt que i a pas cap de document que demòstre la culpabilitat de l’acusat, mai que mai per rapòrt a la planificacion del genocidi. De fach, lo Tribunal Penal Internacional aviá admés que divèrses nauts oficials de l’armada rwandesa planifiquèron pas jamai lo genocidi d’un biais exprès. Mas aquela posicion contraditz la condemna qu’an recebuda d’autres nauts oficials jutjats.
 
 
La responsabilitat de França
 
E mai se jutjan solament una persona, es de preveire que pendent lo jutjament apareisseràn d’autres responsables que poirián èsser liurats qualque jorn a la justícia. Se mençonarà tanben lo silenci administratiu de las autoritats francesas pendent lo moment del genocidi e dins los vint ans seguents.
 
Lo president de la Federacion Internacionala de la Liga dels Dreches Umans (FIDH), Patrick Baudoin, declarèt qu’es inadmissibla la “totala abséncia de volontat” qu’an aguda fins ara las autoritats francesas, “qu’a[n] pas donat a la justícia los mejans per jutjar los rwandeses acusats de genocidi detenguts dins lo territòri francés”. Dins aquel sens Baudoin ditz que i aguèt “d’acòrdis secrets entre lo govèrn francés de l’epòca e los mandataris rwandeses que programèron lo genocidi”.
 
La tuada durèt aperaquí 100 jorns. S’agís del genocidi mai rapid de l’istòria e lo de pus granda portada tocant lo nombre de mòrts per jorn: al total, entre 500 000 e 1 000 000, mai que mai de tutsis.
 
Alavetz França èra presenta dins l’èx-colònia bèlga, particularament a travèrs de destacaments militars. Lo govèrn francés cooperava totjorn tecnicament dins la formacion dels dirigents rwandeses, en seguida d’un acòrdi signat en 1975.
 
Tant qu’aqueles dirigents, gaireben totes d’hutus, decidiguèron de tuar los tutsis, las autoritats francesas adoptèron una politica de “non-interposicion”, malgrat las pressions de mai d’un país occidental que mostravan lor chepic en vesent la portada del masèl.
 
 
 
 
_____
Nationalia: Comença a França el judici contra un dels acusats d’instigar el genocidi tutsi