Josiana Ubaud, lexicografa de Marselha de 66 ans, e Virgínia Lago, professora d’occitan de Bordèu de 29 ans, nos prepausan qualques reflexions sus la lucha de las femnas per l’egalitat dels dreches.

Uèi, 8 de març, se celèbra lo Jorn Internacional de las Femnas, una jornada que mai que commemorar las reüssidas qu’an atenchas las femnas, es un jorn revendicatiu de lors dreches economics, politics e socials.
 
Josiana Ubaud a 66 ans, es una lexicografa marselhesa que demòra a Montpelhièr e qu’experimenta totjorn aquel fach: “d’èstre rebaissada simplament perque siáu femna”. Quitament dins l’occitanisme, que s’i es engatjada dempuèi 35 ans, i remarca “l’impostura absoluda, per quant au biais de se comportar amb lei femnas, amb un valat entre çò que s’i ditz e çò que s’i fa”.
 
Un sentiment parièr, l’experimenta dins sos 29 ans Virgínia Lago, professora bordalesa d’occitan: “Lo sexisme emanant deus companhs militants m’apareguèc encara mei injustificat e violent que non pas lo sexisme quotidian”.
 
Es dins sa militància politica que Lago se pausèt de “questions” e dobriguèt “los uelhs sus la realitat mea e la de las hemnas en generau”, del temps qu’Ubaud explica çò qu’a practicat: “la defensa dei femnas au quotidian, dins lo biais de se comportar, de respòndre a d’atacas, de trufariás o d’escòrnas de la part deis òmes (e non de demorar somesa e muda), d’abalir mei doas filhas non pas «en filhas» mai en èssers umans, egalas en drech”.
 
 
Luènh de l’egalitat plena
 
En despièch la longa istòria de lucha, encara uèi avèm pas capitat l’egalitat efectiva dels dreches òme-femna, nimai als païses diches desvolopats.
 
“Se parlam de paritat, lavetz, benlèu començam de nos en aprochar, e encara non pas de la melhora faiçon…”, çò ditz Virgínia Lago.
 
De son costat Josiana Ubaud insistís sus las “inegalitats salarialas, inegalitats de libertats (impossibilitat per una femna de se passejar ont vòu, a l’ora que vòu, per exemple). Lei luòcs mai tragics essent evidentament lo domeni dei violéncias fisicas e psiquicas, e lo de la paraula”. Ubaud apond que “dins lo mitan politic, la ferocitat es sens egala: escòrnas (crit de la galina, trufariás sus lei vestits, frasas macantas dau genre «es deputat aquò?» a l’endrech d’una femna, etc.). E l’abséncia de paritat es deguda ai cumuls dei mandats totei tenguts per d’òmes.”
 
Lago apond qu’“ua hemna es pas tractada de la medisha faiçon qu’un òme, es mensh escotada qu’un òme en una amassada politica per exemple o dens un debat entre amics”, e conclutz que “cau prene un pauc de reculada entà véser tot aquò e ac analisar”. Al delà, la jove bordalesa remembra “la dobla jornada de trabalh qu’espèra cada dia encara fòrça hemnas”, e insistís que “son sovent las hemnas que sacrifican mei las lors passions quand un nenet arriba”.
 
Per çò qu’es del mitan professional, Ubaud remarca “lo famós «plafon de veire», qu’empacha de montar en grade lei femnas qu’o voudrián, simplament perque son femnas”. Dins aquel sens nos remembra las paraulas de Françoise Giroud que diguèt que “l’egalitat serà efectiva lo jorn ont e mai una femna mediòcra serà nommada a un pòst de responsabilitat”. E mai s’“es pas desirable”, Ubaud nos fa veire qu’a l’ora d’ara “cada femna pòt portar testimoniatge que totjorn ne deu faire dos còps mai qu’un òme per «provar», provar qu’a de capacitats, provar qu’es legitima a sa plaça.”
 
A prepaus d’aquò, Lago insistís que “l’educacion tanben hè que uei lo dia non podèm pas aver l’egalitat plea”; dins aquel sens remembra “las reflexions dens las carrèras, lo jutjament permanent sus lo nòste biaish de nos comportar…”, mentre qu’Ubaud remarca quitament las inegalitats “dins lei mestiers diplomats, donc entre gents supausadas instruchas, ont s’esperariá un autre comportament”.
 
 
Quin avenir?
 
E mai s’avèm qualque reüssida coma “la libertat de dispausar de son còrs e faire d’enfants quora òm vòu” e “l’investiment mai grand dei paires dins l’abaliment dei nenets”, Josiana Ubaud es pas brica optimista, segon ela i a mai de regressions que d’avançadas: “la prostitucion es que mai ferotja”, “lei violéncias fisicas e moralas en familha coneisson pas la mendre baissa; e a trabalh egau, maugrat la lei, encara i a pas de salari egau”.
 
De son costat, Virgínia Lago se ditz “optimista dens lo díser, que la question comença d’arribar sus l’empont, dens los mèdias, pr’amor deu debat sus l’Educacion Nacionala que vòu trabalhar aquí dessús”. Mas Lago es a l’encòp “pessimista” quand vei “la recepcion d’aquera volontat”. Per la jove bordalesa, “es important de trabalhar sus l’educacion deu mond entà har evoluir las mentalitats e donc la situacion”.
 
Aquí, Ubaud remarca “la recrudescéncia dei violéncias verbalas e simbolicas”. Un exemple fòrça clar son las violéncias que patís una femna a l’ora de menar. “La rota es un dei luòcs d’expression dau masclisme mai descabestrat. Una femna se fa tractar de «puta, conassa, salòpa» (viscut personau a repeticion) perque plega pas davant lo desir compulsiu deis òmes de menar mai lèu (còntra la reglamentacion dei panèus de limitacion), de pas respectar lei prioritats, lei fuòcs e lei triangles”.
 
 
La lucha de las femnas dins l’istòria d’Occitània
 
Istoricament poiriam remembrar lo prètzfach de mantas femnas, que long de l’istòria an luchat per l’egalitat. Josiana Ubaud nos remembra qualques trobairises de libertat coma la Comtessa de Diá, Clara d’Andusa, Maria de Ventadorn, Garsenda... e mai se son qualificadas de “mendre interès que lei trobadors”. Tanben d’eroïnas realas o miticas coma Francesa Cezèlli, Catarina Segurana, Clemença Isaura e lo grop de femnas que capitèt de tuar Simon de Montfòrt a Tolosa. Cal pas desmembrar:
 
“lei cataras eminentas que podián donar tanben lo consolament; Esclarmonda de Fois, eroïna dau catarisme e combatenta de Simon de Montfòrt; lei drechs d’eiretatge per lei femnas a l’Edat Mejana (en seguida dei leis visigoticas mai egalitàrias); lei femnas de poder e de cultura prestigiosas coma Alienòr d’Aquitània, Ermengarda de Narbona; lei femnas malaürosas coma Maria de Montpelhièr, Comtessa de Gange dau destin tragic; lei protestantas eroïcas coma Maria Durand, engabiada a la Torre de Constança a Aigas Mòrtas, que sostenguèt moralament sei companhas e qu’escauprèt dins la pèira «Resistir»” [«Résister»].
 
Mas benlèu caldriá soslinhar las primièras feministas istoricas de tria coma l’albigesa Antonieta de Salvan de Saliès (1639-1730), que militèt per l’egalitat estricta entre òmes e femnas, o mai que mai la montalbanesa Olimpia de Gouges (1748-1793). Per Virgínia Lago “Olimpia de Gouges es plan representativa pr’amor qu’èra entornejada de mond benvolents mes pas tròp. Revolucionaris òc, mes pas per las hemnas. Es tanben representativa de l’injustícia sovent hèita a las hemnas.” Al delà, Josiana Ubaud remembra qu’Olimpia de Gouges escriguèt la Declaracion dels dreches de la femna [Déclaration des droits de la Femme] qu’una frasa i ditz:
 
“Òme, ès capable d’èsser just? Es una femna que te’n fa la question; almens li levaràs pas aqueste drech. Diga-me, qual t’a donat l’empèri sobeiran d’oprimir mon sèxe?”
 
[“Homme, es-tu capable d’être juste? C’est une femme qui t’en fait question; tu ne lui ôteras pas du moins ce droit. Dis-moi? Qui t’a donné le souverain empire d’opprimer mon sexe?”].
 
Es de remarcar qu’ela denoncièt tanben l’esclavitud e que Robespierre se felicitèt de son execucion.
 
Dins lo nòstre temps, cal soslinhar la cantaira Marisa Negre (1941-1987) que cofondèt lo movement Femnas d’Òc. “Escriguèt de cançons ponhentas per la defensa dei femnas”, nos remembra Josiana Ubaud, qu’e mai se la coneguèt pas, li rend omenatge dins son obratge:
 
“Tu, «l’arma del fogal»
A viure a l’estequit
Ton vam s’es avalit
Dins la ròda sens fin
As mancat lo camin.”
 
 
 
 


 

fffff		fffff
	L’inegalitat en Occitània se percep mai en foncion de la classa sociala? De l’origina etnica? De l’educacion?…   Virgínia Lago   L’inegalitat cap a las hemna non a pas cap de classa, ni d’educacion, ni d’origina etnica. Quin que siá l’educacion, la classa, las originas, las hemnas son tractadas de faiçon inferiora o diferenta deus òmes. Après es sonque ua diferéncia de gras o de percepcion o de sensibilitat (daubuns son mes sensibles a l’injustícia d’un veu, d’autres a l’injustícia de la dobla jornada).   De la medisha faiçon, los canons de beutat traucan totas las esfèras socialas, religiosas e etnicas...   Josiana Ubaud   L’inegalitat es pas ligada a la classa sociala: ausiguèri de discors masclistas donc constatèri de practicas d’inegalitats e dins lo mond païsan e dins lo mond “quadres superiors”, per categorizar a la lèsta. Coma la violéncia familiala, qu’es pas ligada a la categoria sociala tanpauc: i a de femnas tabasadas de pertot, ailàs.   L’educacion es evidentament siá reproductritz de reflèxes inegalitaris (la drolleta au servici de son fraire, coma la maire au servici dau paire, e lei doas encafornadas a l’ostau), siá portaira de respèctes egaus quin que siá la persona. La segonda categoria es segurament pas la mai nombrosa! Empacha pas pasmens la diversificacion dei prètzfachs (e non l’egalitarisme fòrasenat presicat per d'unei movements, que recusi totalament), a condicion que i aja pas ierarquizacion (aquò es desvalorizant, donc reservat ai femnas, aquò es valorizant, donc reservat ais òmes). An costuma de dire que lo mitan rurau foguèt mai masclista: per ieu, es pas una evidéncia... Femna d’obrier foguèt pas una sinecura nimai, per parlar que d’un autre sector... Efectivament, i a de femnas de païsans qu’encara manjan pas assetadas a la meteissa taula que leis òmes. E lei femnas de rugbistas netejan lei tricòts, dau temps que seis òmes fan “lo tèrç mieg temps”. Lei responsables deis institucions occitanas son totei d’òmes, foguèsson pas d’aglas... E la profusion dau lexic e dei provèrbis misogins repapiats a non plus an formatat leis esperits au quotidian, despuei lo sègle XIX aumens. S’ausís encara e totjorn a l’adreiça d’una femna, “una pissosa”, “plora que pissaràs mens”.   E lei libres d’escòla (donc pas especialament occitans mai qu’enclòscan totei leis enfants de França) an totjorn contribuit au recantonament dei filhas “en dessota”: son elei que son totjorn representadas immobilas, passivas, a esperar darrier una fenèstra, mentre que lo drollet es actiu, dinamic, escalaire d’arbres. Veni de traduire un imatgier (ai pas causit la tiera deis intradas que ven d’un editor): l’adjectiu “courageux” i es illustrat per un drollet vestit en chivalier, l’adjectiu “peureuse” illustrat per una drolleta quilhada sus una taula amb una mirgueta en dessota! Pron, pron, e pron! Aguèri de gerir lo dilèma: siá refusar de contribuir a un imatgier sexista, siá acceptar l’abséncia d’imatgier en occitan dins una colleccion multilingüa... Faguèri donc la traduccion mai a còntracòr... Mai cabussi segurament pas de l’autre costat radicau... que seriá enebit de representar de drolletas jogant ai titès, en nom de l’egalitarisme! Coma d’exigir de pissar assetats ai drollets que foguèt prepausat sabi plus ont!! Es un terrorisme egalitarista que refusi d’a fons. Egalitat de drech e de respècte es pas uniformizacion fòrasenada dei centres d’interès ò deis activitats ò dei mestiers ò dei colors de vestits ò dei sensibilitats. Visca la diversitat!   Foncion de l’origina etnica? E encara mai religiosa, de tota evidéncia! Ja masclisme endemic dins totei lei pòbles mediterranèus (per çò qu’es deis etnias) e dins totei lei religions monoteïstas qu’an totei tres “un problèma gròs-gròs amb lei femnas”. D’unei religions se son pauc a cha pauc melhoradas. Mai lo rebaissament dei femnas es encara mai baug dins lei país musulmans, una tragica constanta a travèrs de la planeta, importada de pertot e que mòstra pas lo mendre melhorament, tot au contrari. La reculada de l’estatut d’aquelei femnas de Magrèb, en Afganistan ò en cò nòstre (pas lo mendre veu, velet o folard 20 ans i a; ara, espandiment generalizat) es mai qu’alarmant. Coma, a rebors, l’impossibilitat de passar dins d'unei carrieras, barris o vilòtas per una femna non aràbia: se fa desabilhar per d’agachs mai que grossiers (quand son pas de paraulas vulgarissimas, exemples a bodre dins mon environa, ma familha e dins mon viscut). Jovenòta, barrutlavi dins Marselha de pertot, sens “me sentir de tròp”. L’impossibilitat d’o faire ara (a Marselha e endacòm mai, per ieu que barrutli de lònga en cèrca de fòtos de mòstras solaras, de busts d’escrivans, d’arquitecturas, etc.) es una diminucion inadmissibla de ma libertat coma una ataca escandalosa a ma dignitat de femna. Pas un solet òme a consciéncia d’aquò e de tot biais o vòu subretot pas saupre, que destorba son pichon confòrt ideologic (“ren veire, ren saupre”). Quora es pas d’a fons dins la denegacion de realitat, assortida d’una anatemizacion de la que pòrta un testimoniatge contrari a son presupausat ideologic: refusi totalament ais òmes de dire a ma plaça çò qu’es mon viscut, nòstre viscut de femnas, e de m’empachar d’o dire. Lo drech conquistat d’auta lucha d’èstre tanben defòra coma leis òmes recuela donc segon lei populacions. Sens parlar dei quitei filhas d’aquesta comunitat embarradas a l’ostau per lo poder mascle, emprisonament que nòstrei vertuós occitanistas pastats de valors trobadorescas e umanistas aurián de criticar pasmens ferotjament, en tota logica. Mai non, muts son, muts demòran. Impostura, un còp de mai...   I auriá segurament una reflexion de menar tanben en matèria de grandei regions culturalas occitanas: s’entre lei provençaus, lengadocians, gascons, auvernhats, lemosins, i auriá de gras de masclismes? O ai pas estudiat. E mai absoludament degun pòble siá esparnhat per aqueste vici.