Per entamenar aquesta presentacion d’obratge, qualques amiras biograficas de l’autor —a mon vejaire pas pro conegut— me semblan necessàrias: Miquèu Miniussi passèt sa joventut a Canas, en Provença. Cap a dètz e sèt ans participèt al trabalhs de l’associacion niçarda que publica la revista La Beluga. Puèi, seguiguèt sos estudis universitaris a Montpelhièr. Foguèt a bona escòla, estant qu’estudièt jos la direccion de Robèrt Lafont. A partir d’aquela temporada venguèt un escrivan lusent, creatiu e menimós dins son biais d’escriure. A partir de 1986, venguèt redactor de la revista Òc. Tombat malaut, va defuntar jove, a l’edat de 36 ans.
 
Aquel obratge, que gausi pas qualificar de “roman” tant es de mal classificar, pòrta lo titol de LeiPassatemps. Alavetz, es plan titolat. Per tant que, non soncament los personatges en question passan lor temps a lo tuar, mas semblariá que lo quiti autor escriguèsse per passar son temps e benlèu, disi plan “benlèu”, nos far pèrdre lo nòstre del melhor dels biaisses.
 
Amb de mots plens, Miquèu Miniussi descriu lo voide d’un desenat de vidas perdudas a se pèrdre dins las bastidas e los palaises de la Còsta d’Azur. Lo champanha raja sus totas las paginas de l’obratge! La causida dels mots es sabenta, pòt quitament arribar que siá delicada. Sempre es inesperada. L’autor jòga sovent dels contractes de la semantica per crear una mena d’estetica lengatgièra e literària. Aquel libre es una creacion tras qu’originala dins la literatura d’òc e benlèu, tanben, dins la literatura mondiala (mas aquí soi pas pro coneisseire per o afortir). Aquel biais de descriure l’enuèg, lo voide e la languina amb de mots que semblan “pigres” es, tot comptat e rebatut, un biais de far de literatura esnòb. L’esnobisme sembla çò que caracteriza lo mai aquel obratge. E, justament, aquel caractèr pòt indusir, un moment donat, un malaise a cò del legeire. D’efièch, aqueste, es pas obligat de seguir de longa l’autor.
 
Miquèu Miniussi escriu çò qu’escriurián sos personatges desvariats. Sembla de far çò que farián sos personatges desobrats, ocioses, vaganauds e sempre espingolats. Valent a dire que l’autor trigòssa son escritura coma sos personatges trigòssan lors vidassas. Semblan de carpas mirgalhadas que viran longamai dins d’aqüariums. E mai s’aquestes bocals son tan grands coma los palaises de la Còsta d’Azur, aquò empacha pas qu’a fòrça de virar en redond n’acaban per prene caluquitge.
 
L’estetisme preciós e descabestrat de Miquèu Miniussi va plan un moment, mas tròp gasta lo jòc. Compreni pas plan la tòca de l’autor que sembla d’èsser estada de s’atissar de longa a nos enuejar. A la debuta, lo legeire (parli per ieu), amb delèit, se daissa anar al jòc. I pren quitament un vertadièr plaser talament l’estil d’escritura es linde e inusitat. Lo plaser de la descobèrta es present dins la lectura. Sa causida dels mots es un regal. Coneis totas las possibilitats de la lenga nòstra e no’n fa generosament profiechar.
 
Cal ben dire que l’escomesa de l’autor èra de talha: descriure lo nonrés, o çò que lo poriá semblar. Miquèu Miniussi nos enfonsa, alavetz, dins la confusion per nos poder far tocar del viu la confusion dins la quala nadan sos personatges. Aquestes, tornem z-o dire, son totes de trigòssasabatas de luxe. De monde manierats e ininteressants al possible. Sempre a se far lusir lo monilh. L’escomesa literària residís benlèu aquí: cossí menar lo legeire a s’interessar a qualqu’un o a quicòm que val pas tripetas? Demòra pas que los mots e lor engimbradura a trabalhar. Es aquí que s’espandís tot l’art e tot l’engèni de Miquèu Miniussi.
 
Lo libre s’acaba coma a començat, per de descripcions de non-eveniments. L’autor las enfiala a pertièra, sens se tractar del legeire. Tant val dire que l’obratge a pas ni debuta, nimai fin. Es pas un roman, son de menas de cronicas. Se poirián quitament batejar Las cronicas d’un enuèg perpetual. Es una longa tirassada de sentits personals, despintats a còps de frasas que se vòlon estranhas dins de capitols sens cap ni centena. Òc! Malgrat la remirabla tenguda de son escritura, i a d’esnobisme dins aquesta òbra. Avèm aquí de literatura experimentala. Es almens atal que la percebi e, o pensi, es atal que la cal condreitament presentar al lectorat potencial.
 
Mas, probablament, lo pus grand defaut de l’obratge, son pus bèl endec, aquò’s sa longor. L’autor, aquò rai! Metèt cinc ans per escriure aquestas cronicas. O faguèt, aquò se compren, a temps destorbe. Aviá aquí, sul talhièr, sos “passatemps”. Los podiá prene, reprene e tornar prene quand aquò li prusiá. Damatge que degun age pas pensat que los legeires, eles, los anavan legir de tira! A la fin la lectura ven tras que fastigosa. Los personatges, l’autor, los legeires, totes ne son a se mordir la coa. L’atmosfèra ven pesuga e la leugieretat dels mots, totjorn e aürosament presenta, basta pas mai per encantar lo legeire. La lectura ven alassanta. Damatge.
 
Lo publicacion se ganhèt, en 1994, lo Prèmi Literari Antigòna. Malgrat las resèrvas que poguèri escalcir çai-dessús, lo libre s’amerita una granda discussion. Seriá pecat de lo legir pas. Es un joièl de la literatura nòstra.     
 
 
 
 
Sèrgi Viaule
 
 
 
 
_____
MINIUSSI, Miquèu. Lei Passatemps. Edicion Leis Amics de Miquèu Miniussi, 1995. 220 paginas.