Dins un article “Orthographe, accent, France, francophonie” publicat dins Lo Lugarn n°104 de 2012, evoquèro la preséncia de l’accent occitan dins los grops de rap francofòns d’Occitània, la vision e la paraula qu’an los grops sus lor accent.
 
Lo rap o quitament l’hip-hop francofòn d’Occitània utilizan de mots occitans o de francitan. E dins los estudis occitans, se’n parla gaire d’aquela preséncia d’occitanitat aüra, sota la pluma e dins la boca de joves contemporanèus creatius. Pasmens calria téisser mai de ligams amb aquel monde per lo far pilhar mai consciéncia de lor occitanitat e escambiar sus de projèctes creatius.
 
Dins aquel domeni vos vau presentar una cançon d’Abd el Malik (Régis Fayette-Mikano), un rapaire luenh d’Occitània esto còup, que s’integrèt a l’adolescéncia dins la ciutat dal Neuhof d’Estrasborg en Alsàcia per l’islam e faguèt un percors bèl de creacion musicala.
 
S’agisse de la cançon Le Marseillais, tracha de l’album Dante, sortit en 2008 e que me toquèt fòrça.
 
Per ieu, es un tèxte bèl sus l’occitanitat en exili, d’un òme que viu en banlèga, dins una situacion de solitud sociala, tot en provant de gardar cèrtas valors, qu’es emblematizat per l’imatge dal marselhés.
 
Per de questions de dreches d’autors, pensam ren d’aver drech de publicar l’integralitat de las paraulas que son totas interessantas. Alora per las paraulas mercés de las anar legir per exemple sus Paroles.net, e per veire un clip, podètz anar sus YouTube.
 
Dins aquela cançon, vesèm qu’Abd el Malik a ben agantat un tròç de ce qu’es l’occitanitat. El que viuguèt dins una banlèga d’Alsàcia, a notat l’esperit occitan, a travèrs dal prisma d’aquel marselhés, e n’a fach una cançon remirabla. De notar que Marselha es sovent l’imatge emblematic urban —coma primiera ciutat en populacion— dal “Miegjorn”; “Miegjorn”, nom utilizat a defaut de conóisser aquel d’Occitània.
 
Abd el Malik nos parla dal restacament a la tèrra, a travèrs de luecs emblematics: “Belsunce” (Belzunce), “Quartiers Nord” (Quartiers Nòrd), “Bonne Mère” (Bòna Maire), “prison des Baumettes” (preson dei Baumetas), “îles du Frioul” (Isclas dau Frieu), “calanques de Sormio” (Calancas de Sormiu). Es ges angelic ni pessimista, presenta l’endrech dins lo sieu entier, dals luecs de carta postala a de luecs mai populars. Per aquò, es bòn e onèst coma actitud.
 
L’artista fa una allusion —benlèu sensa o saber— a l’Empèri dau Soleu[l’Empèri dóu Soulèu] de Frederic Mistral. Benlèu lo sentiment qu’avèm afar a un país diferent e especial —mas que ne’n sabèm ren dal sieu drapèl ni dal sieu nom—: “Le soleil comme patrie”, “le soleil hissait son drapeau”, “une contrée magique”.
 
De segur, nos parla de la natura e dal fach que lo marselhés es una dubertura a l’autre: “dégageait notre ciel”.
 
Nos parla de l’esperit urban marselhés e integrator: “âme de ceux qui sont unis par une ville”. Nos parla de l’esperit e de valors en general: “les valeurs”, “loyauté”, “style Fanny”, “tempérament mistral” per tenir dins un endrech —la banlèga— que la vita i es dificila e los dangiers presents coma la dròga que lo marselhés tombarà dintre e ne’n morirà.
 
Avèm quitament la vision que pòlon aver los provençals dals autres: “Parce qu’après Avignon c’est le nord et le climat peut y être glacial”. Es una frasa que personalament posquèro ja entendre per dire qu’après Avinhon, es la fin de Provença e lo començament dal nòrd. Doncas Abd el Malik es bòn observaor coma auvior de ce que dison lo monde.
 
La cançon nos parla de literatura, musica, cosina: “Pagnol”, “Massilia Sound System”, “Marius”, “traditionnel comme une bouillabaisse”, “Frédéric Mistral”, “Panis pour Césario” (version alteraa de “Panisse e Cesar”, per far un pauc italian o popular?). Es un panèl global de ce qu’aquel canton d’Occitània a poscut veire sortir coma creacions que lo monde a conoissut pron largament per los libres, la ràdio, l’alimentacion...
 
Abd el Malik nos parla enfin de la lenga occitana, sensa la nomenar, per d’expressions que tot francofòn n’aurà entendua almens una: “Je crains dégun” (crenti degun), “faire caguer” (faire cagar), “fait du bien à Bertrand, il te le rendra en caguant” (fai de ben a [l’òs] Bertrand [=manja], te o rendrà en cagant), “cagnard” (canhard). Malgrat l’aspècte dal lengatge escatologic —que totes conoissèm (“vai cagar a la vinha e rapòrta-mi la clau”) e que ben de monde veon qu’aiçò—, s’arrèsta ges a aquel aspècte e cita tanben una frasa de fiertat “Je crains dégun” (crenti degun) coma un mot occitan nèutre “cagnard” (canhard). Doncas i es ges d’estigmatizacion ni de ridiculizacion d’aquel marselhés. Lo fach de parlar dal Prèmi Nobel Frederic Mistral, es la pròva qu’a una vision larga.
 
Malgrat lo fach que digue dins la cançon que dins la sieu joventut veguèt aquel òme sensa tròup interferir amb el, pasmens se n’avisa qu’èra qualqu’un de notable dins aquel pichin monde de la banlèga. Es qualqu’un que lo marquèt dins sa jovença. E ieu, es una cançon que me marquèt tre que l’escotèro. Per ieu, cada còup qu’escoto Le Marseillais, n’ai la carngalina. Ai l’impression de tornar a Marselha, ciutat qu’amo fòrça, qu’i trabalhèro qualque temps e qu’i vau de temps en quora. Òsca a Abd el Malik!
 
Vos recomando de l’anar escotar lèu aquela cançon e de descubrir lèu d’autres tresaurs d’occitanitat esconduts dins la creacion musicala contemporanèa grand public.
 
 
 
 
Laurenç Revèst