Lo 25 e març de 1914 Frederic Mistral moriguèt a Malhana (Crau), la vila que lo vegèt nàisser. Cent ans puèi, del grand de la literatura occitana, se’n remembran per tota Occitània e endacòm mai.
 
Per commemorar aqueste eveniment, lo CIRDÒCmet uèi en linha, sus sa mediatèca virtuala Occitanica, los libres de l’escrivan provençal, tota l’iconografia, de manuscrits originals e una partida de sa correspondéncia.
 
A Besièrs se tenon fins al 31 de març doas exposicions consagradas a l’escrivan occitan: lo CIRCÒC n’aculhís una entitolada Mistral ganhat del temps que l’MJC de la vila presenta Mistral e Euròpa, renaissença d’òc e prima dels pòbles.
 
A Carcassona,un recampament se ten a 10h a la Travèrsa Frederic Mistral, jos la placa tota nòva e en occitan de la carrièra, per un moment de lecturas e de cants amb los escolans de la Calandreta e de las classas bilinguas de Berthelot, lo grop vocal Cossí que Siague, lo Cercle Occitan del País de Carcassona, l’Institut d’Estudis Occitans e totas las e totes los que voldràn marcar lor estacament a la lenga e a la cultura d’òc.
 
En Aran, l’acte de commemoracion a luòc a 13h en la Carrièra Frederic Mistral de Vielha, amb un acte public promogut per la municipalitat.
 
Mai de manifestacions per festejar aquela data se passan per tot lo país nòstre. Es de remarcar lo que se debana a Malhana, la vila ont Mistral nasquèt e moriguèt. Ailà, tre 9h30 e fins a 16h30 lo Felibritge organiza una seguida d’actes e d’animacions. Se prevei la participacion de qualques centenats de personas, e quitament de milièrs.
 
Pendent tota l’annada se debanan d’actes de remembre per Mistral, e quitament lo Ministèri francés de la Cultura los a retenguts coma commemoracions estatalas 2014.
 
 
Lo Felibritge vesita Catalonha
 
A Barcelona, se tendrà aqueste divendres de matin un acte al monument de Mistral, amb la participacion del CAÒC e de membres del govèrn de Catalonha e del Conselh General d’Aran. Es de soslinhar la preséncia del Felibritge, qu’en seguida vesitarà l’Universitat de Barcelona e serà aculhit pel govèrn catalan al Palais de la Generalitat.
 
L’endeman vesitaràn a Vilanova i la Geltrú l’ostal de Víctor Balaguer, l’escrivan que menèt a Mistral la Copa Santa.
 
En Catalonha e Aran, una seguida d’actes de commemoracion de Mistral se debanaràn tanben pendent tota l’annada.
 
A Valéncia, la municipalitat a restaurat lo monument a Mistral, que son bust aviá desaparegut en agost passat.
 
 
Un escrivan màger
 
Frederic Mistral es un dels escrivans màgers en lenga occitana. Foguèt lo promotor de la Renaissença literària de la nòstra lenga e es conegut per sa valor coma poèta, lexicograf, etnològ e cofondador del Felibritge, lo movement literari que promòu l’occitan.
 
En 1904 recebèt lo Prèmi Nobel de literatura, mai que mai en reconeissença de l’originalitat de son òbra poetica, que rebat lo païsatge e l’arma dels provençals e pel sieu prètzfach coma filològ de la lenga dels trobadors. De fach, la vida de Mistral foguèt ligada a la lenga, al païsatge e a l’arma de Provença, e d’Occitània en general, çò que marca plan son òbra literària, dont cal soslinhar Mirèlha (escriguèt Mirèio), publicada en 1859.
Mistral empleguèt una grafia afrancesada promoguda per Josèp Romanilha, e mai s’el s’èra mostrat partisan d’escriure dins la grafia classica (o dins un sistèma similar).
 
 
Lexicograf e etnològ
 
E mai se l’òbra literària de Mistral es vasta, cal soslinhar son trabalh de lexicograf amb Lo Tresaur dau Felibritge (escrich Lou Tresor dóu Felibrige), lo diccionari occitan-francés mai complet e ric de la lenga occitana. Aquela òbra foguèt lo fruch de 20 ans de trabalh, e es encara a l’ora d’ara una referéncia indispensabla per la lenga d’òc.
 
Mistral amassèt tanben de cançons tradicionalas e promoguèt la creacion del Musèu Arlatenc (escrich Museon Arlaten), a Arle, en 1899, lo primièr musèu etnografic del país amb la tòca de preservar la nòstra cultura.
 
 
Patriòta e revolucionari
 
Al començament de sa carrièra literària, Mistral se mostrèt revolucionari, republican e patriòta occitan; foguèt un activista de la pensada liura e de la libertat dels pòbles. Mas s’embronquèt a de nombrosas dificultats, subiguèt l’ostilitat ideologica dels partits franceses e de certans companhs occitanistas. Aquelas decepcions lo menèron a cambiar de discors e a frequentar de sectors politics fòrça divèrses. E aital finiguèt que desvolopèt una posicion pus consensuala, pus conservatritz e pus francista. Ansin esperava de trobar qualque sosten per la cultura occitana.
 
 
Un programa especial en occitan sus France 3
 
Per remembrar la figura de Mistral, la còla occitanofòna de France 3 de Miègjorn-Pirenèus nos prepausa un programa especial, e nos avançan una entrevista d’Ives Roqueta.
 
  


Interview Yves Rouquetteper france3midipyrenees