Lo Chincha-Merlincha de Loís-Bernat Roier, poèta provençal nascut a Avinhon (1677-1755), es una variacion sul tèma de Dafnis e Clòe (lo cortejament e l’iniciacion sexuala de dos jovenòts), mas dintre una societat païsana plan definida, amb sos trabalhs de cada jorn, sa morala, etc. Per far cort, una pagina essenciala a ajustar als tèxtes de l’epòca, relatius al viure de las amors ruralas en Occitània e en Euròpa abans 1789. L’ensenhament qu’En Roier ne tira pòt semblar simplista: la curiositat d’adolescents —Agatona a pas de 12 ans mentre que Colau n’a a pro pena 14— per çò qu’es de lor sèxe e del sèxe de l’autre. Tot comptat e rebatut, res que non siague natural. Lo desir ven d’ora. Es imperiós e despartit. Se se vòl evitar a la familha roquèlas e bastardons, “lo mascle essent fach per la feme”, los cal maridar al pus lèu. Ça que la, cap de jutjament negatiu es pas portat sul comportament d’Agatona o l’audàcia de Colau, sus la descobèrta de la diferéncia de lors sèxes, sus la fèsta dels còsses en accion. Tot i es innocent. Tot i es pas que bèl e bon, per çò que confòrme a las exigéncias de la natura.
 
Lo libre clau dos autres tèxtes. Lo primièr aquò’s Placet als politicians de Pèire Cleric (1661-1740); jesuista e poèta lengadocian de Besièrs. Se tracta d’una denóncia burlesca e crusa que milita per que se prengue certanas mesuras reglamentàrias e practicas per enebir al monde de far sos besonhs ont que siá; de getar d’escobilhas per carrièras; de voidar los pissadors per las fenèstras, etc. Lo segond es un poèma comic d’August Rigaud entitolat Los banhs de Silvanés. Relata la vida descabestrada dels curistas del Sud de Roergue en 1800: tanlèu lo ser vengut, se dança, se jòga a unes jòcs de societat, s’empacha los autres de dormir e se sòmia pas a res mai qu’a bicar. Lo matin òm de banha, sensat per sèxes desseparats, abans d’estujar l’aiga ferruginosa...
 
Vaquí tres pichonas jòias, amb presentacion e traduccion en francés per un excellent coneisseire e amator insadolable de literatura nòstra. Tre las annadas setanta Ives Roqueta agèt dins l’ase de tornar publicar aqueles tèxtes. A l’epòca quelques extraches del Chincha-Merlincha foguèron publicats dins la revista de l’Institut d’Estudis Occitans. Mas lo temps passant e los occitans daissant de mai en mai lor literatura en garach, calguèt esperar ongan per véser espelir aqueste joièl literari. La causa foguèt possibla demercés a la conjugason de tres intelligéncias: Domenja Blanchard, correctritz; Ives Roqueta, descobreire-presentaire; Eric Chaplain, editor.
 
Lo libre es disponible a: www.editions-des-regionalismes.com . Se pòt tanben comandar per 13,50 èuros e 2,80 èuros de mandadís a: Edicions dels Regionalismes – 48 B, rue Gâte-Grenier – 17160 Cressé – tel.: +33 (0)5 46 32 16 94.
 
 
 
 
 
Sèrgi Viaule
 
 
 
_____
ROIER, Loís-Bernat. Lo Chincha-Merlincha e dos autres poèmas calhòls de Pèire Cleric e August Rigaud. Edicion bilingüa, occitan-francés, presentada per Ives Roqueta. Editions des Régionalismes, 2014.