L’escritura de N’Anne-Xavier Albertini es druda. Es a l’encòp ferma coma las montanhas que capèlan Corsega e mirgalhada coma lo campèstre insular a la prima. Malgrat son espessor, e justament demercés a son espessor, es una escritura tota cargada d’elements minerals. Es aquò que ne fa, se gausi dire, la seu “valor nutritiva”. D’efièch, l’escrivana del Capicorsu nos porgís, nos ofrís una escritura cargada d’emocions subtilas e vivas. Una òbra cargada d’umanitat plonda. Avèm aquí una narracion que ten a l’esperit, a l’èime e tanben al còr.
 
L’autora fa alternar los capítols ont s’encadenan unas frasas puslèu longas e unes dialògs de las replicas brèvas, secas e finalament revertant l’oralitat naturala. Quicòm que tanplan poiriá semblar de “convèrsas ordinàrias”. Cal dire que N’Anne-Xavier Albertini es tanben autora de pèças de teatre. D’aquí probablament son aclinament per unas rebecadas broncas. Aquela alternància entre los genres permet al legeire, a passas, de bufar. Li daissa léser de polsar abans de tornar prene vam. Es un procediment intelligent que dona la possibilitat al lector de perseguir amb bonaür son caminament fins a l’abotiment. Fins al punt final de l’obratge.
 
Las descripcions environamentalas, valent a dire la mesa en plaça del decòr, e las descripcions psicologicas dels persontages revèrtan —çò me sembla— lo trabalh d’escritura tal coma se fasiá al sègle XVIII. Citarai pas los autors franceses de l’epòca per que i age pas confusion dins çò que vòli dire, mas lo biais qu’a N’Anne-Xavier Albertini d’adobar son òbra pòt pas far mai que de portar a pensar an aquela literatura. Aquò vòl pas dire que son escritura siá vielhanchona o despassada e encara mens illegibla al sègle XXI, aquò vòl tot simplament dire qu’es son biais d’ela de transcriure non pas la realitat, mas son monde e de lo nos prepausar. Çò engenhós dins aquesta òbra, e o tòrni dire, es aquela alternància entre los passatges d’una escritura fòrça classica e d’autres que son de dialògs quasi teatrals. Es aquel vai-e-veni quasi pendular qu’es, tot comptat e rebatut, armoniós e que balha son corsat a l’òbra. Aquò’s dire tanben la paleta de sas possibilitats en escritura tot sapient qu’una temporada es estada jornalista.
 
Dins la narracion, las descripcions i son alisadas e tras que precisas. Mas pas soncament: un ventolet d’esperitalitat las travèrsan. N’Anne-Xavier Albertini coneis son país. Lo viu a travèrs de totes sos pòrs e tota son anma. Lo viu a totas las sasons desempuèi longtemps per n’èsser part constitutiva. Pasmens, ela contunha de ne cercar sos secrets a longor de vida. Es sempre a córrer darrèr aquel país inagantable, e mai per una nativa. Un país que l’encanta e mai aprèp l’aver percorregut fisicament e esperitalament a vida vidanta. Òm sentís ben pro que ne voldriá conéisser la mendra pèira, lo mendre sendarèl, lo mendre sentit. Aquela caminada literària es element d’una quista vidalièra. Es tot vist que la quista de l’autora es pas prèsta per s’arrestar.
 
Amb N’Anne-Xavier Albertini la tisana, o podètz creire, es revelada. Pas question per ela de donar dins lo folclòre toristic de “l’Isla de beutat” o dins l’aiga de ròsa d’una literatura sens chuc ni muc. Se tracta d’una femna sincèra e sancèra. Qualqu’un de pèira de talha. Es, se o gausi escalcir atal, una contemplativa bolegaira. Una persona en presa amb la vida sociala e politica de son país. Diguem-z’o sens bestorn, N’Albertini es una femna engatjada. Aguèssem pas paur d’emplegar l’adjectiu, e mai se per d’unes lo mot sembla grossièr, quaranta ans aprèp la Revolucion de 1968. Aqueste Bar de las tisanas es traversat, en filigrana, per unas percepcions aponchadas. Los travèrses de la societat còrsa i son denonciats e còltorceguts amb drechura e finesa, mas sens pietat. Lo machisme, l’ipocrisia, la ladrariá, lo fallocratisme, la demagogia, la pigresa, tantes defauts que son cèrtas pas l’apanatge de la societat còrsa —luènh d’aquí—, i son passats a la molineta. I son trissats menut amb umor, mas sens concession. Pas d’arrengament ni flaquesa possibles per l’autora, aquò’s aquò que fa d’aqueste roman una òbra sanitosa.
 
Una òbra que permet de tornar a la societat còrsa son rebat, o puslèu unes traches de son rebat. Es aquò que fa la fòrça de la cultura còrsa contemporanèa. Tant qu’aquesta serà capabla de talas produccions, que serà capabla d’interrogar la societat e de s’autocriticar, va sens dire que lo pòble còrs se saurà salvar. A despart d’empresonar totes los artistas còrses de la tèrra e lor sensibilitat, l’imperialisme franchimand a encara de pensaments a se far. Va sens dire d’aquela idèa es pas per me desagradar. E se los artistas còrses son pus fòrts que los artistas franceses es tot simplament per çò qu’an la justícia de lor costat. Causa coneguda es: las arts non se saurián passar de justícia.
 
 
 
 
Sèrgi Viaule
 
                                                                     
 
 
 
_____
ALBERTINI, Anne-Xavier. Le bar à tisanes. Edicions Materia Scritta, 2008. 140 paginas.