Lo movement d’esquèrra revolucionària d’Occitània, Libertat, prepausa uèi, a 21h, una serada de remembre del genocidi de Rwanda, qu’ongan fa 20 ans. L’eveniment, nomenat “Ibuka”, qu’en lenga kinyarwanda vòl dire “remembra-te”, prepausa la projeccion del filme Génocidé, d’Stéphane Valentin. Lo realizaire guidarà, en seguida, una discussion.
 
Lo filme mòstra lo testimoniatge de Révérien Rurangwa que lo 20 d’abril de 1994, dins sos 15 ans, lo mutilèron salvatjament amb un cotèl amb 42 autres membres de sa familha. Lo jove subrevisquèt miraclosament a aquel masèl, en perdent un uèlh, un braç e la mitat de son nas. Dempuèi aquel moment, testimoniar sus las atrocitats comesas pels hutus es la siá sola rason de viure.
 
L’eveniment se passarà 21h a La Tor deu Borrèu, a la Còsta de la Hont del quartièr del Hedars a Pau (Bearn).
 
 
La responsabilitat de França
 
20 ans après lo chaple, lo tribunal penal de París comencèt lo 4 de febrièr passat lo jutjament de Pascal Simbikangwa, militar e èx-cap dels servicis secrets de Rwanda, acusat d’aver participat activament al genocidi planificat de tutsis, ont s’assassinèt entre 500 000 e un milion de personas.
 
E mai se jutjan solament una persona, es de preveire que pendent lo jutjament apareisseràn d’autres responsables que poirián èsser liurats qualque jorn a la justícia. Se mençonarà tanben lo silenci administratiu de las autoritats francesas pendent lo moment del genocidi e dins los vint ans seguents.
 
Lo president de la Federacion Internacionala de la Liga dels Dreches Umans (FIDU), Patrick Baudoin, declarèt qu’es inadmissibla la “totala abséncia de volontat” qu’an aguda fins ara las autoritats francesas, “qu’a[n] pas donat a la justícia los mejans per jutjar los rwandeses acusats de genocidi e detenguts dins lo territòri francés”. Dins aquel sens Baudoin ditz que i aguèt “d’acòrdis secrets entre lo govèrn francés de l’epòca e los mandataris rwandeses que programèron lo genocidi”.
 
La tuada durèt aperaquí 100 jorns. S’agís del genocidi mai rapid de l’istòria e lo de pus granda portada tocant lo nombre de mòrts per jorn: al total, entre 500 000 e 1 000 000, mai que mai de tutsis.
 
D’aquel temps França èra presenta dins l’èx-colònia bèlga, particularament a travèrs de destacaments militars. Lo govèrn francés cooperava totjorn tecnicament dins la formacion dels dirigents rwandeses, en seguida d’un acòrdi signat en 1975.
 
Tant qu’aqueles dirigents, gaireben totes d’hutus, decidiguèron de tuar los tutsis, las autoritats francesas adoptèron una politica de “non-interposicion”, malgrat las pressions de mai d’un país occidental que mostravan lor chepic en vesent la portada del masèl.
  
 

___
Extrach del fime Génocidé