Lo libre, que sa primièra edicion data de 1862, pòrta pas cap de notícia sus l’autor de l’obratge. Qual èra Josèp-Napoleon Fervèl? Un istorian o un foncionari de l’estat francés? Dins son prefaci daissa entendre qu’èra un comís, e mai benlèu ben un comissari de París: “Plaçat, fa vint ans, a las confinhas del Comtat de Niça, cercàvem de nos mainar d’una frontièra que nòstra profession nos fasiá un dever d’estudiar”. Doncas, deviá èsser doanièr, militar o quicòm que semblariá aquò. D’ont mai que, dins lo còs de l’obratge, ditz que faguèt un estudi sus “Los Pirenèus Orientals”. De creire que per el l’aparament de “las frontièras naturalas” de França èra una tissa. Çò que me pòrta a pensar qu’èra benlèu un militar, es que de longa conta pel menut las diferentas manòbras de cada batalha per cada guèrra. Se congosta de ne balhar los detalhs. De creire que se l’òme es pas estat oficièr superior, somièt bravament d’o èsser. A una remiracion sens bòla per Napoleon Bonaparte. Coma mantes franceses se trufa coma d’una figa que lo famós Napoleon, al rebat d’Hitler, age mes Euròpa a fuòc e a sang. Que volètz? Generalament en França son contra los dictators quand aquestes son pas franceses. S’un jorn avèm un movement de liberacion nacionala digne de n’èsser un, espèri que la primièra accion que farà, serà de netejar las plaças publicas de la vilas occitanas de totas aquelas estatuas de generals d’empèri!
 
L’autor escriu a prepaus de Niça ocupada un còp de mai: “Al temps del Primièr Empèri, Niça gaudiguèt d’una larga part dels benfaches d’aquesta nauta e poderosa administracion que faguèt la fortuna dels païses conquistes o ocupats per nòstras armas”. Òm se demanda cossí las nacions son pas mai nombrosas e volontàrias per “gaudir dels benfaches de França”, qu’aquesta França generosa siá obligada “d’ocupar per sas armas”. Es atal qu’en Occitània —mas pas sonque— avèm una gendarmariá dins cada vilatge.
 
Aqueste Josèp-Napoleon Fervèl es un jacobin acarnassit e un imperialista de la tripa vièlha. Tre la debuta, balha la color de son libre. Dos ans aprèp l’annexion del Comtat de Niça, afortís sens branda qu’“aqueste canton de tèrra ven de se tornar soudar a nòstras frontièras naturalas”. Un còp de mai nos fa aquí la sansònha del timborle e fantasmatic encastre geografic que seriá estat determinat francés de tota eternitat. Res de nòu jos la Republica Imperiala de França! E encara l’autor aviá pas conegut la guèrra de 1914-1918, si que non que seriá estat son discors?
 
Per çò qu’es de la lenga del comtat, nòta lèu fach que “Se parla a Niça la lenga provençala, amb una prononciacion italiana”. Es, a la pala, çò que pòt comprene de la lenga occitana de Niça qualqu’un qu’es pas un lingüista patentat. La referéncia a la lenga italiana es comprensibla se nos referissèm al fach que, efectivament, las terminasons se fan foneticament a Niça en [a] mentre qu’endacòm mai en Occitània se fan en [ɔ] dobèrt. Li farem, adoncas, pas de repròchi sus las questions lingüisticas, d’ont mai que son libre es estat escrich en 1862 e que las recèrcas lingüistas sul domeni occitan venián just de començar.
 
Josèp-Napoleon Fervèl se pòt pas empachar de trobar a l’Edat Mejana de “trouvères” a Niça. Li auriá, solide, arracat d’i trobar de trobadors. Al bestorn d’una pagina, e dins lo debanament cronologic de l’istòria del comtat, trobam l’informacion seguenta: “En 1575 Vilafranca foguèt tornarmai arroïnada e aqueste còp per una terribla tempèsta. Aquesta desroquèt la levada, afrabèt los arsenals e los obradors navals”. Per aver provocat tantes degastes, de creire que se tractava pas d’una tempèsta mas puslèu d’una onda de mar probablament provocada per un tèrratremol maritim. Rebrembam (e l’autor o fa dins son obratge) que la region es malurosament plaçada sus de falhas tectonicas.
 
Tot comptat e rebatut aqueste obratge es pas qu’un resumit parcial, partidari e estequit de l’òbra de l’Abat Gioffredi “lo sol vertadièr istorian de Niça”, segon la confession del quiti Josèp-Napoleon Fervèl. Coma ja ditz çai-sus, sembla mai un tractat de tactica militara que non pas un libre d’istòria vertadièr. E mai se, plan solide, pòt servir d’introducion a l’istòria de Niça. Mas francament vesi pas cap de qualitat a acordar an aquesta reedicion, ni per las sciéncias istoricas en general, nimai —e encara mens— per l’istòria d’Occitània.
 
Per çò qu’es de la qualitat de l’edicion, volèm atraire l’atencion d’Eric Chaplain, responsable de las Edicions dels Regionalismes coma de Princi Negue, qu’aqueste volum manca d’una relectura menimosa. D’efèit, supausi que l’edicion originala de 1862 a degut èsser escanerizada per de material informatic ad hoc per atal aver pas a tornar picar lo libre. Pasmens, la maquina a qualques còps degut aver de dificultats de s’i retrobar e tanplan li arribèt de confondre de signes. Malurosament es çò que se passèt mantes còps. Per prene pas qu’un exemple, pagina 80, al lòc de legir “môle” la maquina legiguèt “mâle”; çò que, ne convendretz, es pas la meteissa causa. Me sembla que se lo libre èra estat tornat legit abans lo bon-per-tirar, la causa se seriá pogut evitar. Fasèm fisança a Eric Chaplain per obviar tala malparada.
 
 
 
 
Sèrgi Viaule
 
 
 
_____
FERVÈL, Joseph-Napoléon. Petite histoire de Nice. Edicions des Régionalimes. 2009. 160 paginas.