Amb l’organizacion del libre tala coma es, un còp de mai lo legeire occitan aurà perdut l’escasença d’entamenar lo volum dins sa lenga. M’expliqui. Tanlèu aver dubèrt lo libre a la primièra pagina, me metèri a legir. Çò que, ne convendretz, es la mendre de las causas per qualqu’un que, coma ieu, fa profession de legeire. Coma lo tèxte debuta en francés, e qu’es la lenga estrangièra que mestregi mai, lo legiguèri en francés. La suspresa, e mai la decepcion, foguèt de rescontrar, tanlèu aprèp, lo meteis tèxte en lenga nòstra. Entendem-nos plan, ma decepcion ven pas, plan solide, d’aver lo tèxte en occitan. Ven del fach que l’occitan, un còp de mai, siá passat aprèp lo francés. Compte tengut que la situacion diglossica nos es defavorabla, justícia es que l’occitan paresca abans lo francés.
Tocant an aquestes Trobadors aquitans lo cas es pas plan grèu que sonque dos tèxtes son concernits per la trapèla. Lo tèxte primièr, es un articlet menor d’avertiment dels autors; lo segond tèxte es la quatrena de cobèrta que, coma cadun sap, es un tèxte de presentacion de l’obratge. Pel demai del libre, la presentacion es plan facha. Es intelligenta e l’occitan i ten urosament la plaça que li reven quand se tracta, coma es lo cas, de balhar al public las cançons dels trobadors aquitans.
L’original dels tèxtes, versificats plan solide, son sus la pagina d’esquèrra e lor traduccion francesa, logicament en pròsa, sus la pagina opausada. La mesa en pagina generala es perfiècha per çò qu’es de la causida dels caractèrs e de las nombrosas e ricas illustracions. Aquò balha una presentacion airejada e doncas de bon legir. Es un convit a la lectura. Aqueste biais d’aver ofèrt lo tèxte al legeire es per el confortable e agradiu. De gaire aniriái fins a dire qu’aquesta mesa en pagina es una òbra d’art an ela sola. Podèm mercejar las edicions Princi Negue per aqueste trabalh professional.
Es tanben urós d’aver daissat la paraula a Pèire Bèc per un avantdire, a mon vejaire tròp cortet per çò qu’aqueste especialista dels trobadors no’n auriá pogut contar mai sus las vidas e las òbras dels trobadors aquitans. Pèire Bèc, tant val o mencionar per las generacions actualas, es estat un grand medievista del domeni de la literatura occitana. Totes los que s’interèssan an aqueste periòde de la literatura nòstra, se devon virar cap a sos trabalhs publicats sul sicut. Son nombroses.
Autra bona suspresa, son las causidas graficas de Joan Ros per la transcripcion dels trobadors. Me sembla una plan bona causa d’aver normalizat un minimum aquestes tèxtes destinats a una meteissa publicacion. Seriá estat vertadièrament un pecat de daissar, per prene pas qu’aqueste exemple, rason a costat de razo e de raso. Auriái pas vist l’interès de servar los arcaïsmes razo e raso. Tot çò que pòt servir a melhorar la lectura es bon a prene. E coma o remarca plan justament Joan Ros, los franceses —que son pas plus pècs que mal vestits— an facilitat la lectura de lors autors ancians (Rutebeuf, Villon) en adaptant la grafia dels tèxtes originals al francés modèrne. Per nautres, avèm pas que los qualques tèxtes trobadorencs que Leon Còrdas adaptèt a l’occitan modèrne. Es damatge qu’aqueste trabalh entamenat per l’escrivan menerbés siá pas estat perseguit. Que fan los universitaris?
L’obratge s’acaba per una mena de pòstfaci qu’explica lo vejaire del grop Tre Fontane tocant son trabalh. Es un tèxte fòrça interessant qu’expausa clarament, en qualquas paginas, l’opcion e l’analisi de lor encaminament. La còla d’interpretacion musicala nos escalcís çò que representa coma trabalh de recèrca la mesa en musica de cada pèça dels trobadors. Es un trabalh a l’encòp artistic e scientific. Quand las melodias dels trobadors se son servadas, lo trabalh d’interpretacion es a mitat fach. Per contra, quand las melodias se son perdudas, la creacion se deu apiejar sus l’ensemble de las transcripcions musicalas que nos demòran e subretot, quand es lo cas, a partir de çò que demòra de las melodias d’un trobador per alestir de musicas sus sas pèças demoradas sens particion.
Lo grop Tre Fontane, e mai que mai son cap o coordenaire Joan-Luc Madièr, aquò’s una còla qu’a fòça trabalhat dins l’ombra. Me sembla qu’aquestas personas s’ameritan d’aver una melhora reconeissença de lor trabalh. Espèri qu’aqueste obratge, que son tiratge inicial es de 1892, participarà an aquesta reconeissença. Es encara disponible e de bon comandar per Internet.
Sèrgi Viaule
_____
TRE FONTANE, & ROS Joan. Les troubadours d’Aquitaine. Edicions Princi Negue, 2013. 132 paginas.
Tocant an aquestes Trobadors aquitans lo cas es pas plan grèu que sonque dos tèxtes son concernits per la trapèla. Lo tèxte primièr, es un articlet menor d’avertiment dels autors; lo segond tèxte es la quatrena de cobèrta que, coma cadun sap, es un tèxte de presentacion de l’obratge. Pel demai del libre, la presentacion es plan facha. Es intelligenta e l’occitan i ten urosament la plaça que li reven quand se tracta, coma es lo cas, de balhar al public las cançons dels trobadors aquitans.
L’original dels tèxtes, versificats plan solide, son sus la pagina d’esquèrra e lor traduccion francesa, logicament en pròsa, sus la pagina opausada. La mesa en pagina generala es perfiècha per çò qu’es de la causida dels caractèrs e de las nombrosas e ricas illustracions. Aquò balha una presentacion airejada e doncas de bon legir. Es un convit a la lectura. Aqueste biais d’aver ofèrt lo tèxte al legeire es per el confortable e agradiu. De gaire aniriái fins a dire qu’aquesta mesa en pagina es una òbra d’art an ela sola. Podèm mercejar las edicions Princi Negue per aqueste trabalh professional.
Es tanben urós d’aver daissat la paraula a Pèire Bèc per un avantdire, a mon vejaire tròp cortet per çò qu’aqueste especialista dels trobadors no’n auriá pogut contar mai sus las vidas e las òbras dels trobadors aquitans. Pèire Bèc, tant val o mencionar per las generacions actualas, es estat un grand medievista del domeni de la literatura occitana. Totes los que s’interèssan an aqueste periòde de la literatura nòstra, se devon virar cap a sos trabalhs publicats sul sicut. Son nombroses.
Autra bona suspresa, son las causidas graficas de Joan Ros per la transcripcion dels trobadors. Me sembla una plan bona causa d’aver normalizat un minimum aquestes tèxtes destinats a una meteissa publicacion. Seriá estat vertadièrament un pecat de daissar, per prene pas qu’aqueste exemple, rason a costat de razo e de raso. Auriái pas vist l’interès de servar los arcaïsmes razo e raso. Tot çò que pòt servir a melhorar la lectura es bon a prene. E coma o remarca plan justament Joan Ros, los franceses —que son pas plus pècs que mal vestits— an facilitat la lectura de lors autors ancians (Rutebeuf, Villon) en adaptant la grafia dels tèxtes originals al francés modèrne. Per nautres, avèm pas que los qualques tèxtes trobadorencs que Leon Còrdas adaptèt a l’occitan modèrne. Es damatge qu’aqueste trabalh entamenat per l’escrivan menerbés siá pas estat perseguit. Que fan los universitaris?
L’obratge s’acaba per una mena de pòstfaci qu’explica lo vejaire del grop Tre Fontane tocant son trabalh. Es un tèxte fòrça interessant qu’expausa clarament, en qualquas paginas, l’opcion e l’analisi de lor encaminament. La còla d’interpretacion musicala nos escalcís çò que representa coma trabalh de recèrca la mesa en musica de cada pèça dels trobadors. Es un trabalh a l’encòp artistic e scientific. Quand las melodias dels trobadors se son servadas, lo trabalh d’interpretacion es a mitat fach. Per contra, quand las melodias se son perdudas, la creacion se deu apiejar sus l’ensemble de las transcripcions musicalas que nos demòran e subretot, quand es lo cas, a partir de çò que demòra de las melodias d’un trobador per alestir de musicas sus sas pèças demoradas sens particion.
Lo grop Tre Fontane, e mai que mai son cap o coordenaire Joan-Luc Madièr, aquò’s una còla qu’a fòça trabalhat dins l’ombra. Me sembla qu’aquestas personas s’ameritan d’aver una melhora reconeissença de lor trabalh. Espèri qu’aqueste obratge, que son tiratge inicial es de 1892, participarà an aquesta reconeissença. Es encara disponible e de bon comandar per Internet.
Sèrgi Viaule
_____
TRE FONTANE, & ROS Joan. Les troubadours d’Aquitaine. Edicions Princi Negue, 2013. 132 paginas.
Jornalet es possible gràcias al sosten economic e jornalistic dels legeires e benevòls. Se lo podètz sosténer en venent sòci dels Amics del Jornalet o de l'Associacion ADÒC, o tot simplament en fasent un don, atal contribuiretz a far un mèdia mai independent e de melhora qualitat.
1) Non es exactament vertat d'afortir que'N Pèire BEC siá estat un grand romanista, estant qu'o es encara uèi, e mai un dels mai grands de tot lo sègle XX, al costat de'n Renat NELLI. Sa lectura dels trobadors es sensibla, atentiva, precisa, onèsta e sens cinisme anacronic.
2) Joan-Luc MADIÈR non es estat lo cap ni lo coordonator del grop, se que non un membre temporari, per dos enregistraments. De Tre Fontane, n'èran Thomas BIENABE, Pascal LEFEVRE, Hervé BERTEAUX, Jacques DETRAZ e del genial Maurice MONCOZET, qu'a participat amb le Troubadours Art Ensemble (que dirigís Gerard ZUCHETTO), e fòrça activament, a l'enregistrament del monument magistral de LA TRÒBA, (edicion integrala de totes los cants occitans acompanhats de lor particions salvagardats dins los manescrits medievals. (Per ne saber mai, consultar : http://www.art-troubadours.com/pages/PagesTrobaVoxEdition/latroba.html ).
3) Cadun d'aqueles musicians a pogut participar e participa encara a d'autras formacions musicalas. Per exemple, le grand Joan-Luc MADIÈR a participat a d'enregistraments precioses del Camerata Mediteranea amb Joel COHEN, subre los trobadors en general e notadament subre Bernat de VENTADORN. Sens lo nòstre J.L. MADIÈR, Tre Fontane a tanben trabalhat d'autres domanis del repertòri medieval. Per exemple, an enregistrat e cantat amb EL ARABI SERGHINI, mèstre de cant andalós maroquin classic, Hermine HUGUENEL e lo grand Eduardo PANIAGUA.
4) L'originalitat de Joan Luc MADIÈR èra de cantar los trobadors amb una tecnica de votz vesina de las del cant tradicional occitan, un pauc coma Jan dau MELHAU. A l'invèrsa, Sandra HURTADO y ROS e Murièl BATBIE i CASTELL, per exemple, cantan d'un biais fòrça mai sabent, precís, tecnic, que sentís a formacion rigorosa en musica anciana e barròca. Cada apròcha del lirisme occitan medieval a lo dreit d'existir, estant que la tradicion viventa (de mèstre decant a discípol) n'es totalament perduda, e que tot çò qu'i podèm far es de nos i ensajar, de s'i experimentar segon la sensibilitat de cada artista. Sèm aicí al còr bategant de la quita nocion d'interpretacion.
5) Un segond obratge titolat Les troubadours du Périgord, pareguèt pauc après aqueste, acompanhat el tanben d'un libre de la meteissa tenguda.
6) Recentament, Mauricie MONCOZET a tanben participat a una autra formacion a un enregistrament passionant subre Bertran de BORN, de bèla qualitat d'ensemble. Veire aicí : http://www.qobuz.com/album/bertran-de-born-troubadour-et-seigneur-de-hautefort/3760049340235
7) Un autre cantaire extraordenari del repertòri mediaval occitan es En Brici DUISIT, plan conegut del costat del Caireforc Ventadorn (associacion que promòu lo patrimoni musicial occitan medieval). Aquí, òc, un artista plan injustament negligit del mitan occitanista, a tyal punt qu'a degut quitar de cantar per se poder ganhar crostet e far viure familha. Aiçò, si qu'es la nòstra vergonha !!! Avisatz un pauc aquesta critica en anglés subre una de sas tròpas raras edicions : http://www.classicstoday.com/review/review-12066/
Vòstre comentari es a mand d’èsser validat. Per terminar lo procès de validacion, vos cal encara clicar sul ligam qu’anatz recebre per e-mail a l’adreiça qu’avètz indicada.
Escriu un comentari sus aqueste article
Senhala aqueste comentari