Qualques còps se parla de la pauretat de la produccion e de l’edicion de libres pels mainatges e adolescents. E mai es vertat que son pas plan flames. M’es ja arribat d’o plànher dins aquesta quita rubrica del Jornalet. Pasmens, de causas se fan dins aqueste domeni e dins plan maites. De longa, dins l’esfèra de l’accion occitanista, de causas espelisson. Espelisson mas se dison pas. O, puslèu, se dison pas pro. Las sabèm pas metre en valor. Alavetz, cadun de son costat, sovent, sap pas çò qu’a fach lo vesin; pr’aquò atenent. Dins aquestas condicions es malaisit de crear una sinergia. Soi pas lo primièr a z-o dire: sabèm pas far saber urbi et orbi çò que fasèm. Es un problèma de comunicacion de massa: sièm plan tròp discrets. Es benlèu pas que sabèm pas comunicar, seriá puslèu que mancam de mèdias transversals, generalistas. Ne vòli per pròva que crompèri per azard aqueste obratge en 2014 mentre que foguèt editat en 2010.
 
Ieu qu’ensagi de me téner al corrent de çò que pareis en lenga occitana, me calguèt esperar quatre ans per aver coneissença d’aquesta publicacion. I a quicòm que truca endacòm. L’editor faguèt pas son trabalh de promocion? Trapèt pas degun per parlar de sa produccion dins los mèdias? Lo monde de l’ensenhament son tròp embarrats dins sa corporacion? Daissi cadun soscar a çò que poiriá far per far conéisser a l’entorn d’el la literatura e l’escrich occitans.
 
E ara passem al libre. Gerard Hubert-Richou foguèt regent a París. Es conegut per èsser estat un pedagòg de tria. Es ara retirat de l’ensenhament. En mai de son trabalh professional es tanben estat, e demòra, comedian e escrivan prolific. Escriu mai que mai pels enfants e pels adolescents. Los raubatòris de las moscas es un de sos obratges recents.
 
O avètz comprés, se tracta aquí de la traduccion occitana d’una òbra creada en francés. Sèrgi Carles es un reviraire de tria. Trabalha de tengut per las revistas infantilas editadas per Vistadit. A tanben trabalhat a la creacion de mantes manuals escolars. D’un autre latz es conegut per nos aver balhat en occitan Una cadena de voses del sud-african André Brink. Sèrgi Carles coneis la lenga per l’aver trobada dins son brèç en naissent. L’acceptèt coma present de benvenguda. Sa lenga es rica e florida, clafida d’expressions idiomaticas chucosas. Una lenga que fa gaug de legir.
 
L’accion, l’aventura, se debanan a París al sègle XVIII, exactament en 1750, dins lo mitan dels dròlles colcavestits. Fan çò que pòdon per s’evidar. Cada matin en se levant sabon pas çò que van manjar dins la jornada. Sabon quitament pas se van manjar de la jornada. Aqueles trèvacarrièras, aqueles rebalamisèrias marcan mal. Lor preséncia agrada pas a totes. Tant e plan que dins la vila una esqüada de personas emmascadas e vestidas de negre rauba los dròlles perduts. Aquelas fugidissas siloetas son condreitament escaissadas “las moscas”. La pauralha se deu aparar del dangièr d’èsser raubat. Se ditz que los qu’an lo malaür de se far prene son mandats de fòrça dins las colonias, delà las aigas, per trabalhar la tèrra o far la guèrra. Malaür als malaüroses! Lo tot es d’escapar longamai a las terriblas moscas. Es pas totjorn aisit, d’ont mai quand la freg e la nèu se meton de la partida.
 
Aquela istòria es basada sus de faches istorics. L’autor la nos escalcís de man de mèstre. E lo traductor s’i fa a plaser de la nos servir dins son vestit occitan del dimenge. Un occitan referencial, o pauc se’n manca.
 
Las illustracions del volum son degudas a Yann Couvin. Son en negre. Ai enveja d’escriure que son bravament negras. Negras dins lor contengut e dins lor aparéncia. Son de dessenhs sornes del trach que me sembla pesuc. Per plan dire, son pas de dessenhs en negre e blanc, mas en negre e gris. Dins aquestas illustracions, çò qu’es pas completament negre, es grisàs. La quita nèu es grisa, d’un gris lordàs. Aqueles imatges asondan de gris e de negre. Coma i a pas de marge sus las paginas que los pòrtan, semblan de voler escampar lor grisalha al delà de lor espaci reservat. Coma per lordejar encara mai lo Monde. A de mai me sembla que l’illustraire volguèt seguir lo tèxte de tròp sarrat, gaireben al detalh prèp, a la menudalha prèp. Aqueles dessenhs fan vielhanchon. Personalament me daissan la marrida impression d’aver ja vist aquela mena d’illustracions sus d’obratges datant de la debuta del sègle passat. Mentretant, color e sabor fan pas doctrina…
 
 
 
 
Sèrgi Viaule
 
 
 
 
 
 
_____
HUBERT-RICHOU, Gerard. Los raubatòris de las Moscas. Traduccion de Sèrgi Carles. Edicions del CRDP d’Aquitània. Colleccion Aventura, 2010. 128 paginas.