Las Lanas de Gasconha demorèren longtemps un petit conservatòri de las musicas ditas “tradicionaus”. Ne son enqüèra e ua mena d’arrenavida que s’i passa adara dab joenes musicaires ahuecats per la boha o boha au sac qui interessava tant lo “folclorista” Fèlix Arnaudin (1844-1921). Totun, pendent un cinquantenat d’annadas —entre 1900 e 1950—, l’acordeon diatonic qu’estó hòrt practicat dens aquera Hauta Lana tan landesa com girondina. Qu’estó un periòde de transicion entre lo temps de la viela e deu vriolon e l’arribada d’instruments mei “modèrnes” hasent un tarrabast sovent mei “devastaire”… Lo darrèir obratge deu Patric Lavaud ne balha la mesura.

Director de las Nueits Atipicas a Lengon, lo Patric Lavaud (o “La Vau”) es estacat a la diversitat de las culturas e de las lengas e que parla correntament l’occitan. Qu’es tanben un gran jogador d’acordeon diatonic e qu’a sovent hèit dançar lo monde deu costat d’Usèsta, Casalís o Capsiuts. Que’s sovienen que, quauquas annadas i a, devath lo labèl Daqui, qu’a publicat un DVD entitolat Adiu Nadau, documentari de 26 minutas virat per P. Lavaud e J. Duparc. Qu’èra ua evocacion (musica, entervistas) deu Noël Bordessoulles, mort centenari en març de 2014, païsan pinhadèir de Lucmau, qui avè la passion de l’acordeon e hasè dançar las gents a Callen, a Sent Lugèir de Balion o dens lo país deus “Parropians” (Sent Sefrian), a las termièras de las Lanas e de Gironda.
 
Uei, lo Patric que hè paréisher la Petita istòria de l’acordeon diatonic hens las Lanas de Gasconha. Com ic avè hèit en Medòc per d’autas tradicions, qu’a recuelhut capvath Vasadés e Lana Gran hòrt de testimoniatges sus la musica. Au hiu de las annadas, un sarròt de musicians —mei d’un trentenat qui jogavan “de rotina”, com disèvan— li an parlat de la lor passion, deu biaish dont aprengoren tà jogar. N’èran pas anats au conservatòri. Qu’avèn aprés en escotar sonque lo pair, un amic, un vesin jogar dens un bal de quartièr capvath lo pinhadar o lo campèstre. La guèrra de 1940-44 avè copat ua longa tradicion: los bals qu’èran interdits e de tota faiçon, au temps de l’Ocupacion, dab ua grana partida de la joenessa presonèira luenh, l’epòca n’èra pas tròp a’s regaudir. Egau, quauques bals clandestins èran organizats dens bastiments discrets, bòrda isolada o dependéncia d’ua grana maison.
 
Que sabèvan cantar e dançar, quitament a son de garganta. Shens platina, shens microfòn e encentas acosticas… Los intermitents de l’espectacle trabalhavan lavetz dens camps, dens las segarias e, la màger part deu temps, qu’èran a picar los pins tà ne har salhir la gèmma. Lo temps d’un ser o d’un jorn de nòças, que hicavan lo costum deus dimenges per divertir la joenessa. Suu sòu d’ua granja ben escobada o sus un airiau au bèths jorns de l’estiu, en davant tau rondèu, tà la giga o la pòlca!
 
 
 
Sovent que tornèren dab plaser a l’acordeon dab lo revival de las annadas 1970-80. Lo libe, ben illustrat, explica tot aquò e qu’es acompanhat d’un CD àudio. 98 sequéncias de petitas entervistas en lenga nòsta e tròç de musica: los qui an coneishut lo Gaston Duprat (Casalís), l’André Lassalle (Callen/ Preishac), lo Noël Bordessoulles (Lucmau), lo Marc Labesque (Pompejac) o qui escotan enqüèra lo Gérard Brustis (Sòra/ Lucsèir) o lo Jean Pascual (Preishac), seràn contents de’us enténer.
 
 
 
 
Joan Jacme Fénié
 
 
 
_____
LAVAUD, Patric. Petite histoire de l’accordéon diatonique dans les Landes de Gascogne. Edicions Confluences/Les Nuits Atypiques, 2014. 140 paginas. 24 èuros.