“Crimèa: aur e secrets de la mar Negra” es lo títol d’una mòstra qu’ofrís lo Musèu Arqueologic Allard Pierson d’Amsterdam. Deuriá aver clavat normalament lo 18 de mai passat, mas foguèt prorogada fins al 1r de junh. E ça que la es pro avançat lo mes de julhet e la mòstra encara uèi se pòt vesitar. Es estada prorogada fins al 31 d’agost. Per ara.
 
Abans Amsterdam, pendent lo 4 de julhet de 2013 e lo 19 de genièr de 2014, aquela meteissa mòstra aviá vesitat lo Rheinisches Landesmuseum Bonn (Musèu Regional Renan de Bonn).
 
Las òbras apertenon a cinc musèus ucraïneses, al vejaire de la màger part del Mond. Mas i a qualqu’un que ditz que las òbras apertenon a un musèu ucraïnés e a quatre de russes. Es lo vejaire de Russia, e probablament lo de las comparsas de Russia: Armenia, Bielorussia, Bolívia, la Corèa del Nòrd, Cuba, Nicaragua, Siria, Sodan, Veneçuèla e Zimbabwe: los païses que votèron contra la resolucion 68/262 per l’“Integritat territoriala d’Ucraïna”.
 
Lo jorn que s’inaugurèt la mòstra crimeana d’Amsterdam, lo 7 de febrièr passat, èra lo segond anniversari de la victòria electorala, al segond torn, del Partit de las Regions de Viktor Ianukovych (lo 48,95% dels vòtes, contra lo 45,47% obtengut pel Blòc Iuliia Tymoshenko). Lo govèrn, ça que la, aviá pas tròp lo moral per far de celebracions. Las protestacions de l’EvroMaidan èran ja un grèu trebolici social e aquel jorn, la Banca Centrala d’Ucraïna limitava los viraments bancaris a l’estrange a un maximum mensual de 4300 èuros. Foguèt la panica. La hryvnia, la moneda d’Ucraïna, se devaluariá d’un 20% per rapòrt al dolar.
 
Puèi la situacion s’agravèt. Venguèt la susmauta, la revolucion...
 
Lo 22 de febrièr, Viktor Ianukovych fugiguèt, a l’ora d’ara l’an pas encara trobat. L’oposicion (una mesclanha d’europeïstas, nacionalistas e grops d’extrèma drecha) pren lo poder de l’oèst del país. De l’oèst solament.
 
Lo 27 de febrièr, un grop armat ocupa los bastiments de la presidéncia e lo parlament de la Republica Autonòma de Crimèa. Baissan los drapèls ucraïneses e issan lo drapèl rus. E es pro sabut qu’aquel drapèl encara i es. La Republica de Crimèa e la ciutat federala de Sebastòple son estats annexats per las urnas e las armas per la Federacion Russa. Putin signa l’annexion de Crimèa e Sebastòple a Russia lo 18 de març passat.
 
E alavetz, lo 18 de mai, lo Musèu Arqueologic Allard Pierson d’Amsterdam decidiguèt per son compte de prorogar sa mòstra. La rason? Sabon pas a qual devon retornar las òbras. Lo contracte estipula que “las pèças apertenon al patrimòni cultural d’Ucraïna” mas, tanben, l’article 2.2.1 establís que “las pèças seràn retornadas als sieus musèus”, que quatre son en Crimèa e un en Kyiiv.
 
Que cal far? Ucraïna reclama sas pèças: al vejaire de Ievhen Nyshchuk, lo ministre de la cultura ucraïnés, aquò’s un “afar de seguretat nacionala”. Russia reclama sas pèças, tanben; lo president de la Duma, lo parlament rus, ditz que las òbras devon tornar al luòc d’ont èran partidas. Lo musèus de Taurida, de Sinferòpol; l’Istoric Crimean “La Richesse”, de Bakhchisarai; lo d’Istòria e Arqueologia, de Kerch, lo Nacional de Quersonès, de Sebastòple, reclaman sas pèças tanben. Dison que son de descobèrtas arqueologicas crimeanas e que provenon de las ancianas culturas de la peninsula crimeana: grècs, scitas, gòts, indoarians, eslaus, tatars, armènis...
 
Lo ministre dels afars exteriors olandés, Frans Timmermans, a anonciat que cap de decision es estada presa, e qu’a la fin d’agost pausarà la question en una sesilha del parlament olandés.
Que van decidir? Serà pas aisit.
 
 
 
 
Manèl Zabala