Lo 22 de julhet passat foguèt un anniversari dels mai sorns, lo del Grand Masèl de 1209, valent a dire lo chaple de la populacion besierenca pels crosats venguts mai que mai de França dins lo Comtat de Tolosa per reprimir çò qu’èra del ponch de vista de Roma l’eretgia catara.
 
Los aperaquí 20 000 crosats avián començat lo sèti de la vila de Besièrs lo 21 de julhet e avián demandat, amb la mediacion de l’evesque de la ciutat, siá als 222 “erètges” que coneissián lors noms de se rendre, siá a la populacion d’ampla majoritat catolica de los liurar, çò que los unes e los autres refusèron. L’endeman, pr’amor d’una sortida mancada, los crosats poguèron intrar dins la vila e i massacrèron una granda part dels besierencs —almens 7 000 personas, benlèu fòrça mai— abans de cremar tot Besièrs dins un incendi gigant.
 
E mai la populacion se foguèsse refugiada dins las glèisas e la catedrala, los crosats los matèron sens pietat e sens distincion d’edat, de sèxe ni de cresença. Ansin lo cronicaire alemand Cesari d’Heisterbach, un monge cistercenc de la meteissa epòca, atribuiguèt al legat pontifical, l’abat de Cistèl Arnaud Amalric, aquesta frasa: “Cædite eos, novit enim Dominus qui sunt ejus”, “Matatz-los, que lo Senhor sap qual son sieus”, interpretada apuèi coma “Matatz-los a totes, Dieu reconeisserà los sieus”.
 
Lo Grand Masèl demòra una de las mai crusèlas manifestacions de l’intolerància religiosa e l’episòdi mai dur de la Crosada que menèt a l’annexion a França e al declin de la cultura occitana. Mentre que Besièrs, ara, la dirigís un cònsol chauvinista francés d’extrèma drecha, sembla de s’impausar en Occitània un dever de memòria per totas las victimas del chaple.
 
 
Aquí per illustrar aquel tragic eveniment las laissas XXI e XXII de la Cançon de la Crosada, dins la partida redigida de biais contemporanèu a la guèrra per Guilhèm de Tudèla.
 
Le barnatges de Fransa e sels de vas Paris,
E li clerc e li laic, li princeps e·ls marchis,
E li un e li autre an entre lor empris
Que a calque castel en que la ost venguis,
Que no·s volguessan redre, tro que l’ost les prezis,
Qu’aneson a la espaza e qu’om les aucezis;
E pois non trobarian qui vas lor se tenguis
Per paor que aurian e per so c’auran vist.
Que s’en pres Monreials e Fanjaus e·l païs;
E si aiso no fos, ma fe vos en plevis,
Ja no foran encara per lor forsa conquis.
Per so son a Bezers destruit e a mal mis
Que trastotz los aucisdron: no lor podo far pis.
E totz sels aucizian qu’el mostier se son mis,
Que no·ls pot grandir crotz, autar ni cruzifis;
E los clercs aucizian li fols ribautz mendics
E femnas e efans, c’anc no cug us n’ichis.
Dieus recepia las armas, si·l platz, en paradis!
C’anc mais tan fera mort del temps Sarrazinis
No cuge que fos faita ni c’om la cossentis.
Li gartz per los osdals c’an pris se son assis
Que trobon totz d’aveir e manens e farsis;
Mas Frances, cant o viron, per pauc no rabgen vis:
E meton els albers les cavals e·ls rocis,
            Car la fosa·l prat paihs.
 
Le reis e li arlot cugeren estre gais
Dels avers que an pres e ric per tost temps mais.
Quant sels lor o an tout, tug escrian a fais:
“A foc! Afoc!, escrian li gartz tafur pudnais.
Doncs aporton las falhas, tan grandas quom us rais;
La ciutatz s’en espren e leva se l’esgalis.
La vila ars tratosta de lonc e de biais.
Aisi ars e ruinet Raof, cels del Cambrais,
Una rica ciutat que es depres Doais;
Poichas l’en blasmet fort sa maire n’Alazais,
Per o el la·n cuget ferir sus en son cais.
Cant cel sentiro·l foc, cascus areire·s trais;
Donc arson las maizos e trastotz los palais,
Mot gonïos i ars, mot elme e mot gambais,
Que foron faitz a Chartres, a Blaia o a Roais,
E mota bona rauba, c’om cove que la lais.
E ars totz lo mostiers, que fetz maestre Gervais:
Pel mieg loc se fendec per la calor e frais,
            En cazeron dos pans. 
 
 

 
GJB