Totes los qu’an pujat un jorn o un autre sul puèg de Montsegur an probablament remarcat, a mièg rapalhon, un pauc a l’escart del sendarèl, un monument dedicat a Maurici Magre. Ò! Pas grand causa. L’omenatge se limita just a son retrach escalprat en medelhon, fixat sus un ròc. Lo cal cercar qu’es perdut al mitan de las matas de bois. Maurici Magre (Tolosa 1877-Niça 1941) s’ameritava, çò me sembla, plan melhor monument. Foguèt, entre las doas guèrras, lo primièr albigeïsta a vulgarizar aquel periòde de nòstra istòria nacionala. Quin mejan pus adaptat que lo roman per popularizar de fachas istoricas? Maurici Magre se seriá pogut far istorian, aviá los mejans materials e intellectuals per aquò far. Causiguèt l’aisina plus adaptada per tocar lo mai de monde possible. Benlèu, e mai probablament, que ja voliá desrevelhar lo pòble occitan? Mas al pòble occitan, a creire que se complai dins son ibernacion letala, dormís encara.
Per un obratge alestit dins las annadas 1930, soi espantat per la modernitat d’escritura de Maurici Magre. Son estil es fòrça personal. Aquesta modernitat de l’autor residís dins la brevetat de sas frasas. Non pas una brevetat abrupta e seca coma n’usan cèrtes escrivans, mas corteta de bon gaubi, onctuosa a plec. D’efièch, l’autor nos balha a legir de frasas concisas, plenas de gràcias. Fa una escritura plan pastada. Maurici Magre a la malha d’un grand escrivan que se seriá meritat una plan melhora reconeissança que la qu’agèt de son vivent (e mai se foguèt un autor de teatre presat, demandat e jogat).
I a las frasas, mas i a tanben lor encadenament, lor associacion. Es probablament dins l’elaboracion fraseologica que Maurici Magre marca sa singularitat d’escrivan. Qualques còps jòga en decrunant de frasas que pòdon paréisser desfasadas las unas amb las autras. L’autor sembla de presar jogar al contrapè semantic. Emplega mai d’un registre de pensada dins lo meteis paragraf. Non pas per pèrdre lo legeire en camin, mas per contunhar de lo pivelar dins son plaser de lectura. Per mobilizar d’arrèu son atencion sul debanar del raconte. Son escritura va pas a sens e a contrasens, simplament es de longa ondrada de joièls semantics que se tuman leugièrament, gentament, coma d’anhèls que cabridejan.
Maurici Magre fa una escritura agradiva e modernissima que, me sembla, se gastarà pas amb lo temps. En aquesta debuta de sègle XXI, lo trabalh de l’autor sembla de datar d’aièr. Sens encara parlar de la qualitat romanesca de l’obratge (i vendrem pus abans); ja, tre la debuta de la primièra pagina, òm es susprés per la forma originala e mestrejada de la mesa en mots alestida, emplegada per l’autor. Una bona escritura serà totjorn una escritura de bon legir.
Lo roman, lo raconte, de cap en cima, es semenat de metafòras poeticas. N’es una benediccion tocant una òbra narrativa. Al bestorn d’un capitol o d’un paragraf, naseja l’emocion dels mots a flor de conscéncia umana. La facilitat, l’espontaneïtat amb la quala Maurici Magre ensemena naturalament son roman de sentits poetics, porgís al legeire un inefable contentament per dire pas una indicibla gaudesiá. Atal los exemples se poirián multiplicar a bodre: “Lo solelh s’anava levar. Garona aviá mina de s’escórrer cap a ieu. Alavetz, agèri la revelacion d’una cèrta beltat del monde”. Solide aquò’s per ieu d’escritura plan ciselada. Aquela òbra es cargada de tresaurs escripturals e literaris. Aviái, en 1985, legit lo libre quand pareguèt la presenta edicion (es la segonda de l’obratge). N’aviái servat en memòria lo contengut esperital, esoteric, misteriós, fantastic del roman, mas, tornarmai, aviái pas fach mai atencion qu’aquò als suènhs portats a son escritura. Quasi trenta ans pus tard, aprèp aver tant e mai, soi tocat per la perfeccion de l’art narratiu mestrejat per Maurici Magre.
Dins aqueste libre l’autor nos empòrta dins una mena de road movie. D’efièch, un mètge de Tolosa, acompanhat d’un menusièr illetrat, se’n van a la recèrca del Grasal, amb una ge majuscula plan solide. Non pas, aquò se sap ben pro, una grasala dins la quala vos e ieu metèm cada ivèrn las cuèissas de guit e confir; mas lo Sant Grasal que clausèt la sang de Nòstre Sénher. Dins lor caminada, lo binòmi ne va viure de mellicadas e de carabinadas. Per plan dire, coma dins tota quista, ne van veire de totas las colors. De la missa negra al castèl trevat; de las ardadas de lops aganits e adalits prèstes a far pas qu’una nhacada dels eròis; als eclesiastics sempre lèstes a los denonciar a l’inquisicion; van anar, de longa, de Caribde en Scilla. Lo legeire se congostarà d’aquelas aventuras, totjorn en rebombidas.
Lo libre es claufit d’interrogacions esperitalas de tota mena. Es pas estonant quand se sap que Maurici Magre foguèt l’autor d’un ensag filosofic entitolat A la perseguida de la saviesa. Obratge que faguèt pas mens de tretze volums! Aviá una simpatia marcada pel catarisme e mai se se definissiá puslèu coma bodista. Robèrt Ambelain, president dels Amics de Maurici Magre, dins lo sieu prefaci de 1985, escriu a prepaus de la preciosa e abondosa bibliotèca de l’autor: “Mas ont son passats los magnifics manescriches maniquèus crompats autres còps a prètz d’aur per Maurici Magre?” Daissa entendre qu’a la mòrt de l’escrivan, lo govèrnament francés, alara collaborador del nazisme, auriá metut sas àrpias sul tresaur bibliofilic de l’autor occitan. Clausiá certans pergamins de l’Edat Mejana.
Sèrgi Viaule
_____
MAGRE, Maurici. Le trésor des Albigeois. Edicions Philippe Schrauben, 1985. 220 paginas.
Etiquetas
Jornalet es possible gràcias al sosten economic e jornalistic dels legeires e benevòls. Se lo podètz sosténer en venent sòci dels Amics del Jornalet o de l'Associacion ADÒC, o tot simplament en fasent un don, atal contribuiretz a far un mèdia mai independent e de melhora qualitat.
Plan mai que totes los Panhòl, Giono, Daudet e autres H. Gogaud, Maurici Magre s'ameritariá plan lo títol — per mantas rasons sovent plan discutible — d'escrivan "occitan d'expression francofòna". Sos tèxtes remandan a l'inspiracion dita "albigeista" de Napoleon Peirat, anar literari ont retrobarem mai tard, al costat de Magre, lo famós Prosper Estieu per exemple.
Magre es tanben l'autor d'un pro larg ramèl de poèmas rimats, d'inspiracion de còps simbolista o simplament (?) miralh estrambordat de la tèrra occitana qu'amava.
Faguèt partida de "los de Montsegur", e i coneguèt tot probable Deodat Roché, Antònin Gadal, e mai lo sulfurós Otto Rahn. Plan prossible tanben qu'aja encontrat un Renat Nelli encara jove. Foguèt egalament autor de librets d'opera, notadament pel meravilhós compositor occitan Deodat de Severac. Aquí dos artistas de tèrra nòstra que sas òbras considerablas (en qualitat e en quantitat) demòran d'un accès plan malaisit per mantunas rasons, totas plan regretablas.
Dins sas òbras, çai e lai, retrobam passions sieunas de las curiosas, comunas, probablament; a una bona part dels passionats de teosofia. Per o far cort, la teosofia es movement abusivament classat coma "esoterista", plan considerat entre 1850 e 1940 dins lo mond occidental modèrne, que se donava per tòca d'ensajar de descobrir un messatge essencial comun a totas las grandas tradicions religiosas e esotericas. Es plan probable que Maurici Magre se siá interessat a aquel domani de consideracions. Un estudi menimós de sos escrits publicats e non publicats permetriá de ne saber mai aquí subre.Çò segur es que coma al grand Arthur Schopenauer, li agradav, a Magre, lo Bodisme.
Per esclairar lo prepaus, per exemple, dins son ensag "La clé des choses cachées", Magre se plai a mostrar los Caracos coma de gents misticament destacats de tota possession materiala, que legisson l'astrada per melhor se'n desfisar, se'n distinguir, s'en destacar, e l'autor ne fa una mena de "poble inspirat" qu'auriá dins sa cultura genrala l'idèa implicita de la vanetat del mond, coma se non ne foguèssem, coma se non s'i calguèsse estacar. Non seriam aquí que de passatge. Un tal messatge non es per estomacar gaire un crestian ni un musulman ordenaris. Mas çò mai original es de gaitar las gents del viatge, possiblament originàrias de las Ìndias, coma los messatgièrs imanents d'aquela evidéncia transcendenta crestiana (aitant coma bodista) que los crestians mejans an lèu fait d'oblidar, mai que mai dins lo mond modèrne consumerista e individualista. Non disi aicí que Magre aviá rason ni mai que s'enganava, mas simplament qu'aiçò dona a sas reflexions una simpatica originalitat, faita d'una bèla empatia per las culturas del mond, en general, e abans Levy-Strauss.
Coma mantes escrivans e artistas d'inspiracion mistica en fòra dels canons de la gleisa catolica, cal préner amb un pauc de prudéncia las afirmacions inverificablas ligadas a las sieunas bibliotècas esvanidas… Qué i podiá aver, dins aquela bibliotèca de Maurici Magre ? Qué i podiá aver, dins la bibliotèca cremada de'N Guiraut de Bornelh ? I podèm somiar, sens jamai oblidar que somiam. L'amic Sergi Viaule, qu'es el meteis un creator litrari generós, sap tota la riquesa que se pòt traire del potz dels sòmis e de l'imaginacion. Aqueles "pergamins perduts", una polida idèa creativa seriá de los escriure e de ne far raconte…
Vòstre comentari es a mand d’èsser validat. Per terminar lo procès de validacion, vos cal encara clicar sul ligam qu’anatz recebre per e-mail a l’adreiça qu’avètz indicada.
Plan mai que totes los Panhòl, Giono, Daudet e autres H. Gogaud, Maurici Magre s'ameritariá plan lo títol — per mantas rasons sovent plan discutible — d'escrivan "occitan d'expression francofòna". Sos tèxtes remandan a l'inspiracion dita "albigeista" de Napoleon Peirat, anar literari ont retrobarem mai tard, al costat de Magre, lo famós Prosper Estieu per exemple.
Magre es tanben l'autor d'un pro larg ramèl de poèmas rimats, d'inspiracion de còps simbolista o simplament (?) miralh estrambordat de la tèrra occitana qu'amava.
Faguèt partida de "los de Montsegur", e i coneguèt tot probable Deodat Roché, Antònin Gadal, e mai lo sulfurós Otto Rahn. Plan prossible tanben qu'aja encontrat un Renat Nelli encara jove. Foguèt egalament autor de librets d'opera, notadament pel meravilhós compositor occitan Deodat de Severac. Aquí dos artistas de tèrra nòstra que sas òbras considerablas (en qualitat e en quantitat) demòran d'un accès plan malaisit per mantunas rasons, totas plan regretablas.
Dins sas òbras, çai e lai, retrobam passions sieunas de las curiosas, comunas, probablament; a una bona part dels passionats de teosofia. Per o far cort, la teosofia es movement abusivament classat coma "esoterista", plan considerat entre 1850 e 1940 dins lo mond occidental modèrne, que se donava per tòca d'ensajar de descobrir un messatge essencial comun a totas las grandas tradicions religiosas e esotericas. Es plan probable que Maurici Magre se siá interessat a aquel domani de consideracions. Un estudi menimós de sos escrits publicats e non publicats permetriá de ne saber mai aquí subre.Çò segur es que coma al grand Arthur Schopenauer, li agradav, a Magre, lo Bodisme.
Per esclairar lo prepaus, per exemple, dins son ensag "La clé des choses cachées", Magre se plai a mostrar los Caracos coma de gents misticament destacats de tota possession materiala, que legisson l'astrada per melhor se'n desfisar, se'n distinguir, s'en destacar, e l'autor ne fa una mena de "poble inspirat" qu'auriá dins sa cultura genrala l'idèa implicita de la vanetat del mond, coma se non ne foguèssem, coma se non s'i calguèsse estacar. Non seriam aquí que de passatge. Un tal messatge non es per estomacar gaire un crestian ni un musulman ordenaris. Mas çò mai original es de gaitar las gents del viatge, possiblament originàrias de las Ìndias, coma los messatgièrs imanents d'aquela evidéncia transcendenta crestiana (aitant coma bodista) que los crestians mejans an lèu fait d'oblidar, mai que mai dins lo mond modèrne consumerista e individualista. Non disi aicí que Magre aviá rason ni mai que s'enganava, mas simplament qu'aiçò dona a sas reflexions una simpatica originalitat, faita d'una bèla empatia per las culturas del mond, en general, e abans Levy-Strauss.
Coma mantes escrivans e artistas d'inspiracion mistica en fòra dels canons de la gleisa catolica, cal préner amb un pauc de prudéncia las afirmacions inverificablas ligadas a las sieunas bibliotècas esvanidas… Qué i podiá aver, dins aquela bibliotèca de Maurici Magre ? Qué i podiá aver, dins la bibliotèca cremada de'N Guiraut de Bornelh ? I podèm somiar, sens jamai oblidar que somiam. L'amic Sergi Viaule, qu'es el meteis un creator litrari generós, sap tota la riquesa que se pòt traire del potz dels sòmis e de l'imaginacion. Aqueles "pergamins perduts", una polida idèa creativa seriá de los escriure e de ne far raconte…
Vòstre comentari es a mand d’èsser validat. Per terminar lo procès de validacion, vos cal encara clicar sul ligam qu’anatz recebre per e-mail a l’adreiça qu’avètz indicada.
Escriu un comentari sus aqueste article
Senhala aqueste comentari