capçalera campanha

Actualitats

La Nòva Zelanda reconeis lo mal qu’a fach a una tribu maòri dempuèi lo sègle XIX e aplicarà de mesuras de compensacion

Te Urewera
Te Urewera | 2000

Los maòris tuhoes s’incorporaràn a la gestion de l’abitatge, l’educacion, la santat e l’environament de lor territòri ancestral. L’estat neozelandés los indemnizarà amb près de 110 milions d’èuros e s’engatja a melhorar los servicis socials dins la region.


Lo Parlament de la Nòva Zelanda a aprovat definitivament doas leis que resòlvon las reclamacions que dempuèi mai de 100 ans fa l’iwi maòri ngoi tuhoe, originari de la zòna orientala de l’Illa del Nòrd. Las doas leis preveson una desencusa de l’estat pels mals infligits als tuhoes dempuèi lo sègle XIX, una compensacion economica de 170 milions de dolars neozelandeses (110 milions d’èuros), un melhorament del tractament per l’estat d’aquela comunautat, e un acòrdi per donar a l’iwi maòri lo ròtle principal dins la gestion del país de Te Urewera.
 
Aquel darrièr ponch èra un dels aspèctes centrals de las negociacions que los representants dels tuhoes e del govèrn neozelandés an menat a tèrme dempuèi 2008. Te Urewera es la region d’ont es originari l’iwi tuhoe, e bona part del territòri èra fins ara gerida per l’estat neozelandés en forma de pargue nacional.
 
En 2012, lo govèrn neozelandés e la comission negociaira dels tuhoes arribèron a un principi d’acòrdi pel qual Te Urewera vendriá un territòri amb sa legislacion pròpria, que seriá gerit per un nòu Conselh de Te Urewera, amb la participacion  dels tuhoes e del Departament de la Conservacion del govèrn neozelandés.
 
Las doas leis meton tanben las basas per que los tuhoes pòscan participar a qualques aspèctes del govèrn de lor país. Lo govèrn neozelandés s’es engatjat a donar de melhors servicis socials dins la zòna —una region empaurida de l’Illa del Nòrd— e a incorporar los tuhoes a la gestion de l’abitatge, l’educacion, la santat e l’environament.
 
Aquel autogovèrn parcial dels tuhoes se deuriá aver pogut aplicar en 1896, quand la Nòva Zelanda aprovèt una lei qu’o prevesiá. Mas lo govèrn neozelandés jamai l’apliquèt pas. E ara, l’estat neozelandés reconeis lo mal qu’a causat als tuhoes pendent los 118 ans qu’aquela lei s’es pas presa en compte.
 
 
 
 
 
 
Aquesta nòva es adaptada de Nationalia amb qui Jornalet a un acòrdi de cooperacion.

Jornalet es possible gràcias al sosten economic e jornalistic dels legeires e benevòls. Se lo podètz sosténer en venent sòci dels Amics del Jornalet o de l'Associacion ADÒC, o tot simplament en fasent un don, atal contribuiretz a far un mèdia mai independent e de melhora qualitat.

Bandièra05 1180x150: PUBLICITAT

Comentaris


I a pas cap de comentari

Escriu un comentari sus aqueste article