Jacme Clouché sembla d’èsser, en Agenés, un òme-orquèstra. I es tan plan conegut e reconegut dins los mitans dels espòrts, de la politica coma de la cultura. Son sas activitats de cercaire e d’istorian que presentament nos interèssan. Jacme Clouché, poèta el meteis, es un amorós e un fanatic de Jansemin. Publiquèt ja en 1994, en francés, un obratge sul poèta occitan, Jasmin vrai: ou itinéraire d’un homme de bien (Jansemin verai: o itinerari d’un òme de ben). Obratge per ara agotat.
Çò que de longa ressortís de la lectura d’aqueste diccionari intim, e subretot dels retalhs de premsa de l’epòca que i son raportats, es una longa litània de reportatges que contan los nombroses passatges del poèta dins las diferentas vilas d’Occitània e d’endacòm mai. Jansemin èra pas poèta de gabinet. Èra mai que tot un recitaire public. Aquí residís probablament sa diferéncia bèla amb Frederic Mistral. Fasiá de cadun de sos poèmas una vertadièra sceneta. A çò que rapòrtan los cronicaires, aviá una gestuala scenica elaborada, digna d’un comedian de tria. Mestrejava sa mesa en scèna. Sus l’empont, se sabiá metre en valor. Quicòm que probablament possedissiá tre lo començament de sa carrièra e que cultivèt a fòrça de practicar. Cal atanben notar que lo poèta agenés aviá una votz tindaira que portava. Se que non, cossí auriá pogut satisfar a la demanda de salas comolas a una epòca ont la sonorizacion existissiá pas? “Pendent tres oras, Jansemin embelina sos auditors de mercés a sas poesias clamadas dins una diccion tan clara, tant armoniosa e tan comunicativa que quitament los que coneisson pas la lenga del país sasisson lo sens e la forma de sas pensadas”, nos ditz l’autor de libre a prepaus del passatge del poèta a Varètja, dins los Pirenèus.
A son engèni de comedian cal, de subrepés, ajustar una diccion fòrça modulada e sempre justa. Aviá un registre de recitacion plan espandit qu’anava de la farsa a far s’escacalassar un enterrament, fins al drama ont aquí auriá pogut tirar las lagremas a totes los convidats d’una nòça. A ne jutjar per aqueste “diccionari intim”, Jansemin èra un fenomèn social an el solet. Lo prètzfach bèl de Jansemin es d’aver portat la poesia sus la scèna. D’uèi, s’un poèta canta pas e s’es pas tanpauc musician instrumentista, pòt pas portar sa creacion sus scèna. Jansemin se servissiá sonque de son instrument vocal dins son mòde parlaire. O poguèt far de mercés a una personalitat fòrta e a de mesas en scèna plan sentidas. L’artista aviá la vitalitat e l’estrambòrd necessaris per poder téner en alen qualques còps una molonada de tres cent personas. Aviá d’energia a bodre. Es sus aquesta inagotabla fòga que faguèt sa reputacion. Sens sos recitals, Jansemin seriá demorat —probablament— un escur poèta-parruquièr coma n’i agèt maites en Occitània an aquesta epòca.
O escutlèrem pus naut, Jansemin, abans d’èsser una pluma, èra una votz. Se totes los parruquièrs son parlaires, son pas totes poètas. Dins aqueste libre Jacme Clouché rebremba que lo poèta agenòl èra tanben qualqu’un de generós e que la màger part de sos recitals èran d’òbras de caritat. Recitava en sosten a tala institucion de benfasença o per tala autra. Atal èra tras que sollicitat e anava pels camins. Coma los cantaires modèrnes, organizava de tornadas. E mai s’aquò interessarà pas grand monde en defòra de ieu, aprenguèri del libre qu’a la debuta de l’annada 1854, lo poèta passèt recitar en çò meu, a Sant Sulpici la Punta. De temps, me demandèri per de qué, diantre, una carrièra de ma vila portava lo nom de Jansemin. Ara, de mercés a l’obratge de Jacme Clouché, ai la responsa. Coma qué, a fòrça de legir, capitam per aver responsa a planas interrogacions…
Çò mai extraordinari es que, de longa, Jansemin contunhèt d’escriure, compausar e recitar en lenga nòstra malgrat las qualquas doberturas que li faguèt lo microcòsme parisenc. Quand se produsissiá dins las vilas francesas semblariá que lo public capitava a lo seguir en occitan, e mai sovent ne tornava demandar.
Jansemin virava e revirava gaireben de longa, mas a cada còp tornava a Agen. Atanben se pòt dire que se lo poèta èra generós, l’òme èra tanben fidèl a sa vila e a sa lenga. Èra de la raça dels occitans que se daissan pas crompar, nimai que se daissan pas tampar lo bèc. Tot aquò fa que, cent cinquanta ans aprèp sa mòrt, Agen demòra, al seu torn, fidèla al poèta que popèt las aigas de Garona.
A l’article “barba” d’aqueste diccionari original se pòt legir tot lo mesprètz qu’aviá La revista de París —bailejada per un denommat Feliu Bonnaire— a l’encontre de la lenga e de la cultura nòstras. Dins un article tant asirós coma mal escrich ensaja de far passar Jansemin per un mestieral maganha e un poèta menor “recitant sos vèrses en patés”. Alavetz, coma la gelosiá d’un parisenc es pas jamai pro crudèla, l’autor pretendiá dins son article que lo poèta-barbièr entalhava la gauta de sas practicas. Certans franchimands son francament patetics…
Lo libre, a cada letra de l’alfabet, balha los renduts comptes dels passatges del poèta dins las vilas visitadas. Pagina aprèp pagina, aquò ven ressega e anujós. Meteissa causa pels noms de las personalitats qu’agen, d’un biais o d’un autre, un ligam amb Jansemin. Son de personatges de mal tornar plaçar dins la biografia del trobaire agenòl.
Lo fach que tot depende de l’azard alfabetic e pas de la cronologia, acaba per rendre lo libre de mal legir. Totes los elements portats an —plan solide— a veire amb la vida de Jansemin. Ça que la, una biografia sens cronologia fa lèu virar lo capviròl e la comprenèla del legeire. Aquel debanament continú de comptes renduts de recitals a travèrs d’Occitània ven fastigós per çò que se semblan los unes e los autres. Sautar de longa de la cabra al perièr lo temps d’un libràs de mai de tres paginas, òm imagina lèu la gasanha e la maganha qu’aquò representa. Son d’omenatges repetitius a l’engèni e a la generositat del poèta que son quasi intercambiables, o pauc se’n manca.
Cal un còp de mai soslinhar lo professionalisme de l’edicion. Lo volum es amplament e remirablement illustrat de dessenhs e fotografias. Clau tanben de reproduccions de manescriches de Jansemin que probablament comolaràn de plaser los amators. Un libre indispensable per totes los afogats d’istòria de la literatura nòstra.
Sèrgi Viaule
_____
CLOUCHÉ, Jacme. Jasmin, dictionnaire intime. Edicions dels Regionalismes, 2014. 312 paginas.
Çò que de longa ressortís de la lectura d’aqueste diccionari intim, e subretot dels retalhs de premsa de l’epòca que i son raportats, es una longa litània de reportatges que contan los nombroses passatges del poèta dins las diferentas vilas d’Occitània e d’endacòm mai. Jansemin èra pas poèta de gabinet. Èra mai que tot un recitaire public. Aquí residís probablament sa diferéncia bèla amb Frederic Mistral. Fasiá de cadun de sos poèmas una vertadièra sceneta. A çò que rapòrtan los cronicaires, aviá una gestuala scenica elaborada, digna d’un comedian de tria. Mestrejava sa mesa en scèna. Sus l’empont, se sabiá metre en valor. Quicòm que probablament possedissiá tre lo començament de sa carrièra e que cultivèt a fòrça de practicar. Cal atanben notar que lo poèta agenés aviá una votz tindaira que portava. Se que non, cossí auriá pogut satisfar a la demanda de salas comolas a una epòca ont la sonorizacion existissiá pas? “Pendent tres oras, Jansemin embelina sos auditors de mercés a sas poesias clamadas dins una diccion tan clara, tant armoniosa e tan comunicativa que quitament los que coneisson pas la lenga del país sasisson lo sens e la forma de sas pensadas”, nos ditz l’autor de libre a prepaus del passatge del poèta a Varètja, dins los Pirenèus.
A son engèni de comedian cal, de subrepés, ajustar una diccion fòrça modulada e sempre justa. Aviá un registre de recitacion plan espandit qu’anava de la farsa a far s’escacalassar un enterrament, fins al drama ont aquí auriá pogut tirar las lagremas a totes los convidats d’una nòça. A ne jutjar per aqueste “diccionari intim”, Jansemin èra un fenomèn social an el solet. Lo prètzfach bèl de Jansemin es d’aver portat la poesia sus la scèna. D’uèi, s’un poèta canta pas e s’es pas tanpauc musician instrumentista, pòt pas portar sa creacion sus scèna. Jansemin se servissiá sonque de son instrument vocal dins son mòde parlaire. O poguèt far de mercés a una personalitat fòrta e a de mesas en scèna plan sentidas. L’artista aviá la vitalitat e l’estrambòrd necessaris per poder téner en alen qualques còps una molonada de tres cent personas. Aviá d’energia a bodre. Es sus aquesta inagotabla fòga que faguèt sa reputacion. Sens sos recitals, Jansemin seriá demorat —probablament— un escur poèta-parruquièr coma n’i agèt maites en Occitània an aquesta epòca.
O escutlèrem pus naut, Jansemin, abans d’èsser una pluma, èra una votz. Se totes los parruquièrs son parlaires, son pas totes poètas. Dins aqueste libre Jacme Clouché rebremba que lo poèta agenòl èra tanben qualqu’un de generós e que la màger part de sos recitals èran d’òbras de caritat. Recitava en sosten a tala institucion de benfasença o per tala autra. Atal èra tras que sollicitat e anava pels camins. Coma los cantaires modèrnes, organizava de tornadas. E mai s’aquò interessarà pas grand monde en defòra de ieu, aprenguèri del libre qu’a la debuta de l’annada 1854, lo poèta passèt recitar en çò meu, a Sant Sulpici la Punta. De temps, me demandèri per de qué, diantre, una carrièra de ma vila portava lo nom de Jansemin. Ara, de mercés a l’obratge de Jacme Clouché, ai la responsa. Coma qué, a fòrça de legir, capitam per aver responsa a planas interrogacions…
Çò mai extraordinari es que, de longa, Jansemin contunhèt d’escriure, compausar e recitar en lenga nòstra malgrat las qualquas doberturas que li faguèt lo microcòsme parisenc. Quand se produsissiá dins las vilas francesas semblariá que lo public capitava a lo seguir en occitan, e mai sovent ne tornava demandar.
Jansemin virava e revirava gaireben de longa, mas a cada còp tornava a Agen. Atanben se pòt dire que se lo poèta èra generós, l’òme èra tanben fidèl a sa vila e a sa lenga. Èra de la raça dels occitans que se daissan pas crompar, nimai que se daissan pas tampar lo bèc. Tot aquò fa que, cent cinquanta ans aprèp sa mòrt, Agen demòra, al seu torn, fidèla al poèta que popèt las aigas de Garona.
A l’article “barba” d’aqueste diccionari original se pòt legir tot lo mesprètz qu’aviá La revista de París —bailejada per un denommat Feliu Bonnaire— a l’encontre de la lenga e de la cultura nòstras. Dins un article tant asirós coma mal escrich ensaja de far passar Jansemin per un mestieral maganha e un poèta menor “recitant sos vèrses en patés”. Alavetz, coma la gelosiá d’un parisenc es pas jamai pro crudèla, l’autor pretendiá dins son article que lo poèta-barbièr entalhava la gauta de sas practicas. Certans franchimands son francament patetics…
Lo libre, a cada letra de l’alfabet, balha los renduts comptes dels passatges del poèta dins las vilas visitadas. Pagina aprèp pagina, aquò ven ressega e anujós. Meteissa causa pels noms de las personalitats qu’agen, d’un biais o d’un autre, un ligam amb Jansemin. Son de personatges de mal tornar plaçar dins la biografia del trobaire agenòl.
Lo fach que tot depende de l’azard alfabetic e pas de la cronologia, acaba per rendre lo libre de mal legir. Totes los elements portats an —plan solide— a veire amb la vida de Jansemin. Ça que la, una biografia sens cronologia fa lèu virar lo capviròl e la comprenèla del legeire. Aquel debanament continú de comptes renduts de recitals a travèrs d’Occitània ven fastigós per çò que se semblan los unes e los autres. Sautar de longa de la cabra al perièr lo temps d’un libràs de mai de tres paginas, òm imagina lèu la gasanha e la maganha qu’aquò representa. Son d’omenatges repetitius a l’engèni e a la generositat del poèta que son quasi intercambiables, o pauc se’n manca.
Cal un còp de mai soslinhar lo professionalisme de l’edicion. Lo volum es amplament e remirablement illustrat de dessenhs e fotografias. Clau tanben de reproduccions de manescriches de Jansemin que probablament comolaràn de plaser los amators. Un libre indispensable per totes los afogats d’istòria de la literatura nòstra.
Sèrgi Viaule
_____
CLOUCHÉ, Jacme. Jasmin, dictionnaire intime. Edicions dels Regionalismes, 2014. 312 paginas.
Jornalet es possible gràcias al sosten economic e jornalistic dels legeires e benevòls. Se lo podètz sosténer en venent sòci dels Amics del Jornalet o de l'Associacion ADÒC, o tot simplament en fasent un don, atal contribuiretz a far un mèdia mai independent e de melhora qualitat.
Jansemin foguèt la prumièira sorga d'inspiracion del felibre besierenc Joan Laurés.Es a dire qu'Occitània non era pas d'aquesta epòca un sonje per ideaires tal coma nos lo vòlon far engolir d'unes. Era vertadierament una causa viscuda d'a fons , e un jovenet del Besierés tenguèt la revelacion quand se trachèt que se podia tot dire dins "lo paraulís del païs nostre" e demorava pasmens a gaireben 300 kms de l'illustre agenés.
Los legeires de Jornalet que vòlon crompar aqueste libre o pòdon comandar a
Associacion Agenés Tèrra Occitana
34 Avenguda deus Pireneus / Avenue des Pyrénées
47390 - Lairac / Layrac
còsta 29,95 € mai 4 € de pòrt sia 33,95 €
Pòdon crompar tanben del meteis editor
Jansemin Jacques Boé dit Jasmin
Las Papilhòtas Tòme 1èr : Los Poèmas
còsta 18,95 € mai 3 € de pòrt sia 21,95 €
La publicacion d'aquestes dos obratges se faguèt a l'escasença de las festivitats agenesas del cent cinquantenari de la despartida del Jansemin
Puèi una plan meritada tièra de lausenjas destinadas a Jansemin, un tal C. Forment, dins un article de premsa d'Òlt et Garona ençà, fai conéisser çò que seguís : "La pensée de Jasmin se rallia aux "républicains modérés" par opportunisme, selon toute vraisemblance. Ce camp avantagé par le talentueux Lamartine favorisa la chute du roi, craignant une révolution éprise d'un projet résolument transformateur. Le "rouge drapeau" des républicains authentiques qui "s'abîme", cette idée comble Jansemin, car il craint par-dessus tout la révolution qui mettrait à bas la toute-puissance de l'Église et s'en prendraii aux hautes classes qui le courtisent avec plus ou moins de succès. Le drapeau rouge appela à la répression des actions contre-révolutionnaires. C'était le drapeau des socialistes en 1848".
Es escaucit aquò dins lo libre, sénher Viaule?
Vòstre comentari es a mand d’èsser validat. Per terminar lo procès de validacion, vos cal encara clicar sul ligam qu’anatz recebre per e-mail a l’adreiça qu’avètz indicada.
Escriu un comentari sus aqueste article
Senhala aqueste comentari