Es un libre autobiografic de Cristian Laus (1934-2002). Aquò èra son segond obratge del genre. Son primièr libre autobiografic foguèt publicat en 1978 a las edicions Vent Terral. Se tractava d’un libre de rebrembes que s’entitolava La coa de la cabra e relatava la vida de jovent que foguèt la de Cristian Laus. Lo libre es encara disponible e me permeti de convidar las joves generacions a lo legir. De notar que dins son roman Garriguenc, se tractava tanben, per qualques passatges, de quicòm de mai o mens autobiografic.
Cristian Laus que, o direm pas jamai pro, nos quitèt plan tròp lèu; capitava meravilhosament a tornar las atmosfèras qu’entrepreniá de descriure. D’ont mai que fasiá una lenga a l’encòp clara, precisa e rica. Una lenga pacientosament posada a las sorsas sabentas (rai! qu’èra un erudit) e popularas (nasquèt a Cessenon al mitan del vinhièr de Sanch Inhan). Per çò que tòca a sa coneissença de la lenga, es benlèu pas la pena de se tornar dire lo lexicograf que foguèt Cristian Laus. Sos diccionaris son encara a rendre servici al estudiants, e probablament per encara plan temps.
Vertat qu’en general, l’interès d’aquestes libres autobiografics es pas evident per totòm. Ne cal dire quatre mots. Qual a pas jamai agut l’enveja de tornar faire viure sos sovenirs d’enfança quand l’ora de la retirada se fa sentir? Es un reflèxe uman que fa responsa a l’envasiment de nostalgia que genèra l’ora del bilanç. Alavetz, l’escritura ven exutòri de totas las tensions psicologicas degudas a l’incertesa d’un temps que pòt, de prima pausa, semblar sens futur. D’aquel punt de vista l’escritura ven aplech autoterapeutic. Una cura d’escritura permet de tornar sul passat, ne tirar qualques ensenhaments e tornar partir cap a qualques novèlas aventuras. “Un libre... e tot torna partir”, se gausi dire.
Exagèri pas que de gaire. Ieu meteis me disi qu’un jorn escriurai benlèu quicòm d’autobiografic. Tot comptat e rebatut pensi pas que l’edicion de tal libre age un interès sonque per lo que l’escriu. Lo legeire pòt, el tanben, prene de plaser a legir un libre de rebrembes. La nostalgia es un sentit uman. Vesi pas perqué lo monde aurián pas drech, non pas de “repapiar” sul temps passat, mas de lo dire amb totas las leiçons que n’an pogut tirar. Vesi pas perqué lo monde aurián pas drech de prepausar al demai de l’Umanitat de despartir lor experiéncia. D’ont mai se, coma n’es lo cas amb Cristian Laus, es fach de man de mèstre. Del passat se’n tira sempre d’ensenhaments. Almens pel monde rasonables que se prenon pas per de mièges dieuses nascuts amb la sciéncia infusa. Aquestes obratges son ni mai ni mens que de cronicas pertocant una epòca. E los cal prene per tals qu’an pas la pretension de quicòm mai. Seriá damatge de se privar d’aquestes testimoniatges viscuts. Potencialament son de libres d’istòria. Es una banalitat de dire que l’Istòria es tanben facha de l’istòria pichona.
Alavetz, Los uèlhs de l’anhèl me permetèt de retrobar de sentits qu’èran estats los meus quand èri pichon. A certans moments foguèri talament atrait pel raconte que m’identificavi, mai o mens inconscientament, a l’autor. Se daissar embelinar pauc a cha pauc sens se’n mainar, aquí solide residís lo plaser de la lectura.
Mas lo libre de Cristian Laus clau tanben qualques informacions subre l’occitanisme de la fin de las annadas 50. Probablament que poiriam trobar aquestas informacions endacòm mai. Mas aquí son viventas. Son en situacion de contemporaneïtat e non pas elements d’istòria. Un testimoniatge de primièra man que nos permet de mesurar cossí generacion d’occitanistas aprèp generacion d’occitanistas, cap d’elas es pas estada capabla de declarar la guèrra al jacobinisme assimilacionista. Cristian Laus notava dins son libre que dins las annadas 50, lo pòble occitan parlava occitan al trabalh coma dins las carrièras. Es alara qu’un engatjament politic important de desalienacion auriá pogut evitar l’assimilacion en camin. Cristian Laus, qu’èra tanben un militant politic, n’aviá consciéncia. Foguèt, siá dich en passant, sòci fondador del Partit Occitan e ne demorèt membre fins a sa mòrt. Aviá una analisi justa de la situacion occitana. Ne discutiguèrem amassa de centenats de còps.
Que lo libre de Cristian Laus nos fague encara soscar an aquò pròva ja son utilitat. Son obratge es tanben, d’un cèrt biais, una confession e una penedença per çò que faguèt e çò que faguèt pas. D’aquel punt de vista fa pensar al libre tèstament de Robèrt Lafont que s’entitola Le coq et l’oc. Per çò qu’es de Los uèlhs de l’anhèl, s’amerita d’èsser legit e tornat legir. Una òbra qu’en 2014, dotze ans aprèp la mòrt de l’autor, demòra d’actualitat. O demorarà encara plan temps.
Sèrgi Viaule
_____
LAUS, Cristian. Los uèlhs de l’anhèl. Edicions de l’Institut d’Estudis Occitans, 1999. Colleccion “Atots”. 175 paginas.
Cristian Laus que, o direm pas jamai pro, nos quitèt plan tròp lèu; capitava meravilhosament a tornar las atmosfèras qu’entrepreniá de descriure. D’ont mai que fasiá una lenga a l’encòp clara, precisa e rica. Una lenga pacientosament posada a las sorsas sabentas (rai! qu’èra un erudit) e popularas (nasquèt a Cessenon al mitan del vinhièr de Sanch Inhan). Per çò que tòca a sa coneissença de la lenga, es benlèu pas la pena de se tornar dire lo lexicograf que foguèt Cristian Laus. Sos diccionaris son encara a rendre servici al estudiants, e probablament per encara plan temps.
Vertat qu’en general, l’interès d’aquestes libres autobiografics es pas evident per totòm. Ne cal dire quatre mots. Qual a pas jamai agut l’enveja de tornar faire viure sos sovenirs d’enfança quand l’ora de la retirada se fa sentir? Es un reflèxe uman que fa responsa a l’envasiment de nostalgia que genèra l’ora del bilanç. Alavetz, l’escritura ven exutòri de totas las tensions psicologicas degudas a l’incertesa d’un temps que pòt, de prima pausa, semblar sens futur. D’aquel punt de vista l’escritura ven aplech autoterapeutic. Una cura d’escritura permet de tornar sul passat, ne tirar qualques ensenhaments e tornar partir cap a qualques novèlas aventuras. “Un libre... e tot torna partir”, se gausi dire.
Exagèri pas que de gaire. Ieu meteis me disi qu’un jorn escriurai benlèu quicòm d’autobiografic. Tot comptat e rebatut pensi pas que l’edicion de tal libre age un interès sonque per lo que l’escriu. Lo legeire pòt, el tanben, prene de plaser a legir un libre de rebrembes. La nostalgia es un sentit uman. Vesi pas perqué lo monde aurián pas drech, non pas de “repapiar” sul temps passat, mas de lo dire amb totas las leiçons que n’an pogut tirar. Vesi pas perqué lo monde aurián pas drech de prepausar al demai de l’Umanitat de despartir lor experiéncia. D’ont mai se, coma n’es lo cas amb Cristian Laus, es fach de man de mèstre. Del passat se’n tira sempre d’ensenhaments. Almens pel monde rasonables que se prenon pas per de mièges dieuses nascuts amb la sciéncia infusa. Aquestes obratges son ni mai ni mens que de cronicas pertocant una epòca. E los cal prene per tals qu’an pas la pretension de quicòm mai. Seriá damatge de se privar d’aquestes testimoniatges viscuts. Potencialament son de libres d’istòria. Es una banalitat de dire que l’Istòria es tanben facha de l’istòria pichona.
Alavetz, Los uèlhs de l’anhèl me permetèt de retrobar de sentits qu’èran estats los meus quand èri pichon. A certans moments foguèri talament atrait pel raconte que m’identificavi, mai o mens inconscientament, a l’autor. Se daissar embelinar pauc a cha pauc sens se’n mainar, aquí solide residís lo plaser de la lectura.
Mas lo libre de Cristian Laus clau tanben qualques informacions subre l’occitanisme de la fin de las annadas 50. Probablament que poiriam trobar aquestas informacions endacòm mai. Mas aquí son viventas. Son en situacion de contemporaneïtat e non pas elements d’istòria. Un testimoniatge de primièra man que nos permet de mesurar cossí generacion d’occitanistas aprèp generacion d’occitanistas, cap d’elas es pas estada capabla de declarar la guèrra al jacobinisme assimilacionista. Cristian Laus notava dins son libre que dins las annadas 50, lo pòble occitan parlava occitan al trabalh coma dins las carrièras. Es alara qu’un engatjament politic important de desalienacion auriá pogut evitar l’assimilacion en camin. Cristian Laus, qu’èra tanben un militant politic, n’aviá consciéncia. Foguèt, siá dich en passant, sòci fondador del Partit Occitan e ne demorèt membre fins a sa mòrt. Aviá una analisi justa de la situacion occitana. Ne discutiguèrem amassa de centenats de còps.
Que lo libre de Cristian Laus nos fague encara soscar an aquò pròva ja son utilitat. Son obratge es tanben, d’un cèrt biais, una confession e una penedença per çò que faguèt e çò que faguèt pas. D’aquel punt de vista fa pensar al libre tèstament de Robèrt Lafont que s’entitola Le coq et l’oc. Per çò qu’es de Los uèlhs de l’anhèl, s’amerita d’èsser legit e tornat legir. Una òbra qu’en 2014, dotze ans aprèp la mòrt de l’autor, demòra d’actualitat. O demorarà encara plan temps.
Sèrgi Viaule
_____
LAUS, Cristian. Los uèlhs de l’anhèl. Edicions de l’Institut d’Estudis Occitans, 1999. Colleccion “Atots”. 175 paginas.
Jornalet es possible gràcias al sosten economic e jornalistic dels legeires e benevòls. Se lo podètz sosténer en venent sòci dels Amics del Jornalet o de l'Associacion ADÒC, o tot simplament en fasent un don, atal contribuiretz a far un mèdia mai independent e de melhora qualitat.
I a pas cap de comentari
Vòstre comentari es a mand d’èsser validat. Per terminar lo procès de validacion, vos cal encara clicar sul ligam qu’anatz recebre per e-mail a l’adreiça qu’avètz indicada.
Escriu un comentari sus aqueste article
Senhala aqueste comentari