En mai d’èsser un escrivan de tria, Florian Vernet es un lexicograf apassionat e furgaire. Tornarem pas sus Que dalle! Quand l’argot parle occitan, editat en 2007 e que totòm deu aver dins sa bibliotèca, per nos consacrar pas qu’a son darrièr florilègi de mots passats al francés. Aqueste publicat jol titol de Guida pichona dels mots passatgièrs (clandestins) del francés.
 
Dins sos prolegomèns (per tornar prene lo quiti mot de l’autor), Florian Vernet fa pròva de sanitosa ironia per desquilhar l’arrogància franchimanda. Aquò partís a fum las gelhas quand prepausa per sostitol del libre “Quand lo francés manlèva a l’occitan sens voler reconéisser ni son creditor, nimai sos deutes”. Gaireben, tre la debuta, la color es balhada. Tanlèu aprèp, e sempre dins la meteissa vena, nòta: “I a plan paucas lengas que se siaguen flocadas de totas las vertuts aitant coma la lenga francesa mas que l’istòria n’es tan mitificada coma o poguèt èsser l’istòria de la quita nacion”. Sempre dins aqueste prefaci, l’autor, malgrat son assubjectiment declarat a l’estat francés (“Aqueste país, lo nòstre: França…”), denóncia pasmens las tecnicas de comunicacion de massa mesas en plaça per l’estat colonizaire per eradicar totas las lengas de las nacions ocupadas. Per qualificar la politica lingüistica de França, soi estat a l’encòp espantat e urós de trobar lo vèrbe “eradicar” jol clavièr de Florian Vernet. Fins alara lo mot èra emplegat sonque pels militants e intellectuals nacionalistas. Semblariá que lo principi de realitat comença, doçamenton, a dintrar a l’universitat Pau Valèri de Montpelhièr. Per çò que cossí apelar autrament la politica lingüistica mesa en plaça per l’estat francés desempuèi 1789? Maites serem a dire de blanc çò blanc e melhor serà per l’avenidor de nòstra lenga e cultura.
 
De la politica lingüistica de París, Florian Vernet, sembla de n’aver un fais sus l’estomac. N’aver un sadol. Pauc a cha pauc comença per se desbondar. Fa remarcar en passant qu’Occitània dispausa d’una istòria de l’escrich administratiu pus anciana que la de França. S’avisa qu’Occitània se balhèt la primièra acadèmia encargada de reglar una lenga de granda comunicacion, lo Consistòri del Gai Saber, dos sègles abans França. Enfin, denóncia un lingüicidi a prepaus de nòstra lenga.
 
Ja o sabiam, mas es bon de rebrembar un còp de mai que los istorians de lenga francesa fan tot per ignorar la quita existéncia de l’occitan. Atanben per cada manlèu a l’occitan, van quèrre una origina catalana o italiana, benlèu portuguesa, mas rarament “provençala”; jamai occitana. Per aver pas a emplegar aquel adjectiu que sembla que lor arraca lor ufana patologica van fins a parlar, encara en 2014, de “patés”. Per de monde que se creson de scientifics, e que son pagats coma tals, es un pauc susprenent. Los lingüistas franceses son franceses abans d’èsser lingüistas coma los ecologistas franceses son franceses abans d’èsser ecologistas e los especièrs franceses, franceses abans d’èsser especièrs (la tièra es sens fin). Auriam pogut esperar una dobertura d’esperit amb la creacion de l’Union Europèa e la debuta d’un nòu millenari, es pas estat lo cas. L’imperialisme jacobin recuola pas davant res per capitar son prètzfach assimilacionista. Van fins al ridicul. Que los lingüistas germanofòns siaguen mai assabentats en romanistica e en occitanistica, aquò sembla pas de los geinar. Se devon pensar que los alemands pòdon ben estudiar l’istòria de la lenga occitana mentre qu’eles son a eradicar l’alemand en Alsàcia e Mosèla. L’imperialisme francés s’embarrassa pas d’intelligéncia nimai d’etica. Tantas valors umanas pesan pas gaire per eles de cara a lor cròia.
 
Per cada dintrada, Florian Vernet balha mantuna citacion d’autors medievals occitans. Aquí ont los istorians franceses de la lenga francesa mascanhan a trapar l’origina d’un mot, per exemple en evocant un apòrt italian al sègle XVn, lo professor Vernet lo tròba dins los tèxtes dels trobadors. Cal dire que los scientifics franceses refusan per ideologia d’espepissar l’escrich occitan. Arriban pas a engolir, encara en 2014, que l’occitan siá estat la primièra lenga latina a èsser estada escricha (amb lo catalan).
 
Soi d’acòrdi amb Florian Vernet per dire que nos cal trabalhar a la redaccion d’un vertadièr diccionari etimologic occitan. Cresi pas que siá l’universitat franchimanda qu’o farà, nimai las que, coma la de Montpelhièr, an un “d’espartament d’occitan”. Florian Vernet es estat plan plaçat per o saber. Deguns farà pas lo trabalh a nòstra plaça. Dins aqueste domeni coma dins los autres, avèm d’escupir dins las mans e prene lo margue. L’occitan a plan balhat a las autras lengas. Seriá bon de saber çò qu’a manlevat an aquestas. Los escambis, en lingüistica coma dins d’autres domenis, se fan rarament a sens unic. L’istòria de las lengas evoluís cada jorn.
 
Aquela Guida pichona dels mots passatgièrs (clandestins) del francés es un excellent manual de patrimòni lingüistic. Nos permet de nos passejar a travèrs de sègles de literatura occitana. Los qu’aiman la lenga seràn servits.
 
Per çò qu’es de l’edicion, regrèti la marrida religadura del libre. D’efièch, a l’usatge, las paginas se despegan. Amb los mejans tecnics qu’avèm d’ara enlà a posita, es un malordit que se seriá pogut evitar. Per caritat crestiana balharai pas lo nom de l’entrepresa nimesenca que faiçonèt lo volum.
 
 
 
 
Sèrgi Viaule
 
 
 
_____
VERNET, Florian. Petit Guide des mots passagers (clandestins) du français icions Institut d’Estudis Occitans (seccion lengadociana), 2014. 212 paginas.