Un tribunal de China a condemnat a perpetuitat Ilham Tohti, un academician oigor de 44 ans, per “fomentar lo separatisme”. Tohti es un defensor dels dreches dels oigors de la linha fòrça moderada, segon çò que rapòrta El País. La condemna inclutz tanben la confiscacion de totes los bens d’aquel professor de teoria economica dins l’Universitat de las Minoritats de Pequin. S’agís de la condemna mai dura que China a impausat contra un activista pels dreches lingüistics e nacionals d’una minoritat.
 
Segon çò que raportèt l’agéncia oficiala chinesa de nòvas Xinhua, an condemnat Tohti en l’acusant de “butar e constrénher” d’estudiants de las minoritats a bastir “una banda criminala” d’almens uèch personas e d’incitar a la violéncia sus son sit web. A l’ora d’escotar la senténcia, après un jutjament de tres oras e dètz minutas, Tohti protestèt e foguèt retirat de fòrça de la sala, segon çò que raportèt son avocat Liu Xiaoyuan. El tanben ditz que presentaràn un recors, “e mai se los recorses reüssisson pas dins lo sistèma penal” del país.
 
 
Un activista que cercava de promòure la convivéncia
 
Tohti fondèt lo sit web Uyghur Online, blocat en China, que cercava de promòure la convivéncia de las comunautats chinesa e oigora, e defendiá l’educacion dels oigors dins lor lenga e de poder practicar lor religion. Los oigors son un pòble de lenga turquesa e de religion musulmana.
 
Tohti, que totjorn a dich qu’èra pas independentista, es condemnat après la campanha de severitat de Pequin contra los activistas oigors, en seguida de qualques episòdis de violéncias. Amb aquela senténcia, Tohti serà empresonat a perpetuitat; e se confisca totes los bens de la familha, incluses los estalvis que poiràn pas tocar sa femna e sos dos enfants.
 
 
De protèstas internacionalas
 
Las organizacions internacionalas dels dreches umans a reagit amb colèra. “Lo govèrn ensaja de li far pagar la fauta de las recentas violéncias e distraire l’atencion de las errors de sa politica, qu’an aumentat las tensions etnicas”, çò diguèt Renee Xia, director de l’associacion de Defensors dels Dreches Umans en China, qu’apondèt qu’el “a pas exercit lo sieu drech a la libertat d’experssion”. De son costat, Alim Seytoff, president de l’Associacion dels Oigors dels Estats Units, diguèt dins un comunicat que “China ven de demostrar al Mond entièr qu’aurà pas de pietat amb cap oigor que gause escometre son regim repressiu”.
 
Amnestia Internacionala a considerat la senténcia coma “vergonhabla”. “Aquela senténcia se basa pas sus la realitat. Ilham Tohti a trabalhat per bastir de ponts d’un biais pacific entre las comunautats etnicas e es punit per aquò per mejan de cargas motivadas politicament”. L’Union Europèa a condemnat tanben la senténcia, que considèra “entièrament injustificada”.