Encara un libre d’istòria que concernís Occitània. Aqueste tanpauc es pas recent. Sa primièra edicion data de 1894. Aquò’s la politiva d’Eric Chaplain e de sas Edicions Princi Negue/dels Regionalismes de tornar editar d’obratges d’istòria que son agotats desempuèi bèl brieu e que son, adoncas, venguts introbables desempuèi de decennis. Alavetz, d’unes, amb rason, se pausaràn la question de l’interès de legir d’uèi d’obratges istorics pareguts fa ara mai d’un sègle. D’ont mai, es una evidéncia, que las recèrcas en matèria d’istòria an plan avançat, per quina temporada istorica o preïstorica que foguèsse.
A mon vejaire vesi mai d’un interès an aquestas reedicions. Lo primièr, e lo principal a çò que me sembla, es que per aver un apròchi istoric dins un domeni quin que siague, s’es plan solide indispensable d’aver una actualizacion del trabalh sul sicut, es tanben interessant d’aver a posita un estat d’aquestas recèrcas a un moment donat. Per exemple, presentament, tocant l’ocupacion anglesa en Aquitània, quina èra la vision que n’avián los istorians a la fin del sègle XIX? Amb aqueste libre de Joseph Moisant, avèm un escapolon de çò qu’èra. Avèm una fotografia de las recèrcas a un moment donat. En legiguent, puèi, un libre recent, se pòt mesurar l’evolucion complida. Qualques còps avèm de suspresas dins un sens coma dins l’autre. O se constata un escart important, pròva qu’un trabalh consequent es estat fach, o, al contrari, òm se maina que l’objècte de l’estudi es demorat en frachiva.
Un segond interès d’aver a portada aquela mena d’obratge a costat dels autres, es d’aver la percepcion e l’interpretacion de mai d’un autor sus un sicut identic o suls meteisses eveniments istorics. Quand se sap que l’istòria es una matèria tan manejabla coma l’argiala e que pòt èsser instrumentalizada, aver mantuna font, e mai se qualqu’unas son vièlhas, es totjorn necessari.
En debuta d’obratge, l’autor Joseph Moisant enumèra los poders acordats al Prince Negre per son paire Edoard III, rei d’Anglatèrra. A la fin de la lista foguèri susprés de legir la frasa seguenta: “Aqueles poders èran los dels senescals e luòctenents del rei en Aquitània. Abans el, Simon de Montfòrt, e mai recentament lo comte de Derbin, los avián exercits”. Atal, un còp de mai retrobam dins l’istòria d’Occitània aquesta familha Montfòrt que, coma cadun sap, teniá de possessions de cada part de la Marga. D’un Simon a l’autre, a un sègle d’interval, l’un sometiá de tèrras occitanas pel compte del rei de França e l’autre pel compte del rei d’Anglatèrra. A creire que nòstre país foguèt de longa, per aquesta familha, un luòc de rapina e de predacion. Se lo primièr daissèt sa codena jos las emparas de Tolosa (e la pèira anèt aquí ont fasiá mestièr), lo libre de Joseph Moisant nos ditz pas cossí acabèt lo segond. Funèsta familha qu’aquestes Montfòrt!
Pus luènh dins l’obratge se retròba un Joan de Montfòrt dins l’armada anglogascona. Aquela linhada Montfòrt serà presenta de sègles de temps dins l’istòria dels dos costats de la Marga. En 1363, aqueste Joan de Montfòrt, per certanas endevenenças que coneissi pas, va èsser pretendent, amb Charles de Blois, al Ducat de Bretanha.
Lo Prince Negre, de son nom de carta Edoard de Woodstock, aviá pas res d’un hippie non violent. Tanlèu arribat en Aquitània comencèt per terrorizar e devastar lo país. Sa politica foguèt d’espaurir los occitans per lor tirar l’enveja de se revoltar contra l’ocupacion. Lor volguèt tanben destrusir los mejans materials de passar a l’accion de resisténcia. Atanben, en vertadièr terrorista qu’èra, menava de campanhas de pilhatges e de destrucions. Cremava los vilatges e mai las vilas. Empoisonava e comolava los poses. Massacrava lo monde. Panava tot çò que podiá e embrenicava çò que podiá pas carrejar. La riquesa d’Aquitània èra lo comèrci dels vins? Fasiá desrabar las vinhas. Atal se comportava lo Prince Negre en Gasconha e mai en Lengadòc e Lemosin, fins en Auvèrnhe ont faguèt qualques escorregudas murtrièras. Se comportava, ni mai ni mens, coma lo capdal d’una armada estrangièra d’ocupacion. Lo colonialisme es sempre lo meteis jos totas las latituds e a totas las epòcas. A travèrs dels sègles, los romans faguèron parivament, los visigòts tanben e los arabis ne faguèron pas mens. Per çò qu’es dels franceses coneissèm los chaples de La Vaur (Occitània) e de Setif (Cabilia).
Amb lo temps, lo Prince Negre se mainèt que li caliá cambiar de politica envèrs los occitans se se voliá pas mancar amb tota l’aristocracia dels territòris ocupats. Enfin plan conselhat, de la politica de la tèrra cremada passèt a la del respècte, mai o mens afortit, dels usatges e franquesas que ne beneficiavan las ciutats occitanas desempuèi de tempses immemorials.
Çò que nos ensenha aquel obratge es que lo temps d’aquesta temporada, que planes istorians nomenan “Guèrra de Cent Ans”, los senhors occitans d’Aquitània pensèron pas la politica del país que dins lo jòc de far balança entre lo rei de França e lo rei d’Angletèrra. A far balança un còp per l’un, un còp per l’autre, arribavan de se vendre al melhor prètz. Valent a dire qu’atal capitavan a servar un bocin d’autonomia sus lors tèrras. De totes los feudals d’aqueste Oèst occitan, sol Gaston Fèbus sapièt téner cap als dos reis e demorar completament independent per sos domenis de Bearn.
Anam pas tornar far l’istòria, mas se pòt rasonablament pensar que s’èran estats cinc o sièis senhors a aver la sanqueta del bearnés, l’endevenir d’Occitània seriá pas estat lo que foguèt. Ja a l’epòca los occitans èran de venduts. Aquò’s un ensenhament de mai.
A despart de la frasa partisana “Aquitània, província vasta, de temps desseparada de França e pr’aquò necessària a son integritat”, l’autor sap gardar la distància que conven a l’istorian dins l’exercici de sa mission. Çò que demòstra la qualitat del trabalh de Joseph Moisant, es que partís unicament dels documents d’epòca. L’autor èra un cartista de tria.
En fin de volum, “La Batalha de Peitieus” es un long extrach (un cinquantenat de paginas) d’un obratge de Jean-Marie Tourneur-Aumont que nos relata, se pòt dire ora per ora, lo debanar de la batèsta. L’armada anglogascona i foguèt mai tacticiana que non pas l’armada francesa. Empleguèt la rusa e sapièt utilizar la competéncia de sos arquièrs galeses. L’accion d’aquestes foguèt determinanta per anequelir la cavalariá del rei Joan IId. Lo monarca francés va èsser lèu enrodat e fach presonièr. L’armada francesa, o çò que ne demorava, ne va èsser completament desvariada e va fugir lo camp batalhièr. Aquesta Batalha de Peitieus foguèt un dels pus remarcables faches de guèrras del Prince Negre.
Vòli insistir sul fach qu’aqueste libre es estat excepcionalament plan concebut per Joseph Moisant. Es plan agençat, çò qu’es pro rar per un libre d’istòria. E mai se la primièra edicion data de 1894, es escrich d’un biais modernissim. Clau pas res de superflú. L’autor i sapièt talament plan far que, mai de cent ans après, son libre se legís amb plaser.
Coma totjorn per çò que tòca los obratges editats per l’ostal Princi Negue/dels Regionalismes, lo libre es illustrat d’una iconografia abondosa e de qualitat.
Sèrgi Viaule
_____
MOISANT, Joseph. Le Prince Noir. Edicions Princi Negue/dels Regionalismes, 2013. 255 paginas.
A mon vejaire vesi mai d’un interès an aquestas reedicions. Lo primièr, e lo principal a çò que me sembla, es que per aver un apròchi istoric dins un domeni quin que siague, s’es plan solide indispensable d’aver una actualizacion del trabalh sul sicut, es tanben interessant d’aver a posita un estat d’aquestas recèrcas a un moment donat. Per exemple, presentament, tocant l’ocupacion anglesa en Aquitània, quina èra la vision que n’avián los istorians a la fin del sègle XIX? Amb aqueste libre de Joseph Moisant, avèm un escapolon de çò qu’èra. Avèm una fotografia de las recèrcas a un moment donat. En legiguent, puèi, un libre recent, se pòt mesurar l’evolucion complida. Qualques còps avèm de suspresas dins un sens coma dins l’autre. O se constata un escart important, pròva qu’un trabalh consequent es estat fach, o, al contrari, òm se maina que l’objècte de l’estudi es demorat en frachiva.
Un segond interès d’aver a portada aquela mena d’obratge a costat dels autres, es d’aver la percepcion e l’interpretacion de mai d’un autor sus un sicut identic o suls meteisses eveniments istorics. Quand se sap que l’istòria es una matèria tan manejabla coma l’argiala e que pòt èsser instrumentalizada, aver mantuna font, e mai se qualqu’unas son vièlhas, es totjorn necessari.
En debuta d’obratge, l’autor Joseph Moisant enumèra los poders acordats al Prince Negre per son paire Edoard III, rei d’Anglatèrra. A la fin de la lista foguèri susprés de legir la frasa seguenta: “Aqueles poders èran los dels senescals e luòctenents del rei en Aquitània. Abans el, Simon de Montfòrt, e mai recentament lo comte de Derbin, los avián exercits”. Atal, un còp de mai retrobam dins l’istòria d’Occitània aquesta familha Montfòrt que, coma cadun sap, teniá de possessions de cada part de la Marga. D’un Simon a l’autre, a un sègle d’interval, l’un sometiá de tèrras occitanas pel compte del rei de França e l’autre pel compte del rei d’Anglatèrra. A creire que nòstre país foguèt de longa, per aquesta familha, un luòc de rapina e de predacion. Se lo primièr daissèt sa codena jos las emparas de Tolosa (e la pèira anèt aquí ont fasiá mestièr), lo libre de Joseph Moisant nos ditz pas cossí acabèt lo segond. Funèsta familha qu’aquestes Montfòrt!
Pus luènh dins l’obratge se retròba un Joan de Montfòrt dins l’armada anglogascona. Aquela linhada Montfòrt serà presenta de sègles de temps dins l’istòria dels dos costats de la Marga. En 1363, aqueste Joan de Montfòrt, per certanas endevenenças que coneissi pas, va èsser pretendent, amb Charles de Blois, al Ducat de Bretanha.
Lo Prince Negre, de son nom de carta Edoard de Woodstock, aviá pas res d’un hippie non violent. Tanlèu arribat en Aquitània comencèt per terrorizar e devastar lo país. Sa politica foguèt d’espaurir los occitans per lor tirar l’enveja de se revoltar contra l’ocupacion. Lor volguèt tanben destrusir los mejans materials de passar a l’accion de resisténcia. Atanben, en vertadièr terrorista qu’èra, menava de campanhas de pilhatges e de destrucions. Cremava los vilatges e mai las vilas. Empoisonava e comolava los poses. Massacrava lo monde. Panava tot çò que podiá e embrenicava çò que podiá pas carrejar. La riquesa d’Aquitània èra lo comèrci dels vins? Fasiá desrabar las vinhas. Atal se comportava lo Prince Negre en Gasconha e mai en Lengadòc e Lemosin, fins en Auvèrnhe ont faguèt qualques escorregudas murtrièras. Se comportava, ni mai ni mens, coma lo capdal d’una armada estrangièra d’ocupacion. Lo colonialisme es sempre lo meteis jos totas las latituds e a totas las epòcas. A travèrs dels sègles, los romans faguèron parivament, los visigòts tanben e los arabis ne faguèron pas mens. Per çò qu’es dels franceses coneissèm los chaples de La Vaur (Occitània) e de Setif (Cabilia).
Amb lo temps, lo Prince Negre se mainèt que li caliá cambiar de politica envèrs los occitans se se voliá pas mancar amb tota l’aristocracia dels territòris ocupats. Enfin plan conselhat, de la politica de la tèrra cremada passèt a la del respècte, mai o mens afortit, dels usatges e franquesas que ne beneficiavan las ciutats occitanas desempuèi de tempses immemorials.
Çò que nos ensenha aquel obratge es que lo temps d’aquesta temporada, que planes istorians nomenan “Guèrra de Cent Ans”, los senhors occitans d’Aquitània pensèron pas la politica del país que dins lo jòc de far balança entre lo rei de França e lo rei d’Angletèrra. A far balança un còp per l’un, un còp per l’autre, arribavan de se vendre al melhor prètz. Valent a dire qu’atal capitavan a servar un bocin d’autonomia sus lors tèrras. De totes los feudals d’aqueste Oèst occitan, sol Gaston Fèbus sapièt téner cap als dos reis e demorar completament independent per sos domenis de Bearn.
Anam pas tornar far l’istòria, mas se pòt rasonablament pensar que s’èran estats cinc o sièis senhors a aver la sanqueta del bearnés, l’endevenir d’Occitània seriá pas estat lo que foguèt. Ja a l’epòca los occitans èran de venduts. Aquò’s un ensenhament de mai.
A despart de la frasa partisana “Aquitània, província vasta, de temps desseparada de França e pr’aquò necessària a son integritat”, l’autor sap gardar la distància que conven a l’istorian dins l’exercici de sa mission. Çò que demòstra la qualitat del trabalh de Joseph Moisant, es que partís unicament dels documents d’epòca. L’autor èra un cartista de tria.
En fin de volum, “La Batalha de Peitieus” es un long extrach (un cinquantenat de paginas) d’un obratge de Jean-Marie Tourneur-Aumont que nos relata, se pòt dire ora per ora, lo debanar de la batèsta. L’armada anglogascona i foguèt mai tacticiana que non pas l’armada francesa. Empleguèt la rusa e sapièt utilizar la competéncia de sos arquièrs galeses. L’accion d’aquestes foguèt determinanta per anequelir la cavalariá del rei Joan IId. Lo monarca francés va èsser lèu enrodat e fach presonièr. L’armada francesa, o çò que ne demorava, ne va èsser completament desvariada e va fugir lo camp batalhièr. Aquesta Batalha de Peitieus foguèt un dels pus remarcables faches de guèrras del Prince Negre.
Vòli insistir sul fach qu’aqueste libre es estat excepcionalament plan concebut per Joseph Moisant. Es plan agençat, çò qu’es pro rar per un libre d’istòria. E mai se la primièra edicion data de 1894, es escrich d’un biais modernissim. Clau pas res de superflú. L’autor i sapièt talament plan far que, mai de cent ans après, son libre se legís amb plaser.
Coma totjorn per çò que tòca los obratges editats per l’ostal Princi Negue/dels Regionalismes, lo libre es illustrat d’una iconografia abondosa e de qualitat.
Sèrgi Viaule
_____
MOISANT, Joseph. Le Prince Noir. Edicions Princi Negue/dels Regionalismes, 2013. 255 paginas.
Jornalet es possible gràcias al sosten economic e jornalistic dels legeires e benevòls. Se lo podètz sosténer en venent sòci dels Amics del Jornalet o de l'Associacion ADÒC, o tot simplament en fasent un don, atal contribuiretz a far un mèdia mai independent e de melhora qualitat.
I a pas cap de comentari
Vòstre comentari es a mand d’èsser validat. Per terminar lo procès de validacion, vos cal encara clicar sul ligam qu’anatz recebre per e-mail a l’adreiça qu’avètz indicada.
Escriu un comentari sus aqueste article
Senhala aqueste comentari